Paris İklim Anlaşması Sonrası Döngüsel Ekonomide Proaktif Yaklaşım Katılım Bankacılığı İçin Fırsat Olabilir Mi?

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 805 - 819, 31.10.2024

Teoman Tağtekin

https://doi.org/10.17336/igusbd.1283175

Öz

Ülkemiz, iklim değişikliğiyle mücadele, kendi emisyon planlamasını yapmak taahhüdü ile 6 Ekim 2021 tarihinde Paris anlaşmasını imzalamış, 2053 yılına kadar karbon nötr olacağı taahhüdünde bulunmuştur. Yeşil dönüşümün ekonomik hayattaki yansıması döngüsel ekonomi modelidir. AB’de yeşil mutabakat metni politikalarına bağlı olarak 2050 yılına kadar karbon nötr olmayı hedeflemiş, bu bağlamda SKDM-Sınırda karbon düzenlemesi mekanizmasının 2026 yılında devreye girmesi ile karbon salınımı sınırlarını aşan ihraç ürünleri karbon vergilendirmesine tabi tutmuştur. Ülkemizin ihracatının yaklaşık %40’lık kısmının AB’ne yapılıyor olması nedeni ile SKDM’ye bağlı döngüsel ekonomiye geçişle birlikte, ihraç ürünlerin maliyetlerinde artış yaşanacaktır. Çalışmamızda, SKDM uygulamasının oluşturduğu ilave maliyetlerin, pazar kaybının önlenmesi hatta arttırılması adına döngüsel ekonomi dahilinde finansmanı için katılım bankaları ve diğer paydaşlarca yapılması önerilen ürün, uygulama ve düzenlemelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Döngüsel Ekonomi, Katılım Bankacılığı, Paris İklim Anlaşması, Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması, Yeşil Finansman

Could a Proactive Approach be an Opportunity for Participation Banking in the Circular Economy after the Paris Climate Agreement?

Öz

Our country signed the Paris Agreement on 6 October 2021 with the commitment to combat climate change and to make its own emission planning, moreover committed to be carbon neutral by 2053. The reflection of green transformation in economic life is the circular economy model. The EU aims to be carbon neutral by 2050, and with the introduction of the carbon regulation mechanism at the border in 2026, export products that exceed the carbon emission limits are subject to carbon taxation. Since approximately 40% of our country's exports are made to the EU, the costs of export products will increase with the transition to a circular economy based on CBAM. In our study, the products, practices and arrangements proposed to be made by participation banks and other stakeholders for financing the additional costs incurred by the CBAM implementation within the circular economy are included.

Anahtar Kelimeler

Circular Economy, Participation Banking, Paris Climate Agreement, Carbon Border Adjustment Mechanism, Green Financing

Kaynakça

• ADAMS, K. T., OSMANI, M., THORPE, T., & THORNBACK, J. (2017). Circular economy in construction: current awareness, challenges and enablers. Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Waste and Resource Management (Vol. 170, No. 1, s. 15-24).
• AlbarakaTürk Katılım Bankası A.Ş., albaraka.com.tr, https://www.albaraka.com.tr/tr/hakkimizda/surdurulebilirlik/surdurulebilirlik-yaklasim-ve-yapimiz, Erişim Tarihi: 09.11.2023
• AYSAN, A.F. & BÜYÜKDENİZ, T. (2022). Döngüsel Ekonominin Sermaye Piyasaları Yoluyla Finansmanı: Yeşil Tahviller. M. Bulut ve C. Korkut (Eds). Döngüsel Ekonomi ve Sürdürülebilir Hayat (s. 23-44). Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları. DOI: 10.53478/TUBA.978-605-2249-97-0.ch02
• BALBAY, Ş. , SARIHAN, A. & AVŞAR, E. (2021). Dünyada ve Türkiye’de “döngüsel ekonomi / endüstriyel sürdürülebilirlik” yaklaşımı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi , (27) , 557-569. DOI: 10.31590/ejosat.971172
• BOZKURT, K.G. (2022). Döngüsel ekonomi kavramı ve bu alanda Dünya ve Türkiye’deki gelişmeler, Anahtar T.C. Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığı Aylık Yayın Organı, Yıl: 34 Sayı: 402, https://edergi.sanayi.gov.tr/File/Journal/2022/6/6_2022.pdf,
• business4goals.org. (2020). İşletmeler İçin Döngüsel Ekonomi Rehberi, https://www.business4goals.org/wp-content/uploads/2021/03/%C4%B0sletmeler-icin-Dongusel-Ekonomi-Rehberi.pdf, Erişim Tarihi:07.11.2023
• ÇOKMUTLU, M.E.(2023). Sürdürülebilir kalkınma temelinde döngüsel ekonomi performansı, Verimlilik Dergisi, Circular Economy And Sustainability, 151-170. DOI: 10.51551/verimlilik.1111745
• ERSOY MİRİCİ, M. & BERBEROĞLU, S. (2022). Türkiye perspektifinde yeşil mutabakat ve karbon ayak izi: tehdit mi? fırsat mı?, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi , 8 (1) , 156-164 . DOI: 10.21324/dacd.982396
• Escarus.com, (2022), escarusblog, Hızla ivmelenen sorumlu yatırımlar vizyonu ve döngüsel ekonomi, https://www.escarus.com/hizla-ivmelenen-sorumlu-yatirimlar-vizyonu-ve-dongusel-ekonomi, Erişim tarihi: 08.11.2023
• GEDİK, Y. (2020). Döngüsel ekonomiyi anlamak: teorik bir çerçeve, Turkish Business Journal, 1(2): 13-40
• GENG, Y., ZHU, Q., DOBERSTEIN, B., & FUJITA, T. (2009). Implementing China’s circular economy concept at the regional level: A review of progress in Dalian, China. Waste Management, 29(2), 996-1002.
• HASSAN, M.K., SARAÇ, M., ALAM, A.W. (2020), Circular economy, sustainable development, and the role of islamic finance, islamic perspective for sustainable financial system, Istanbul University Publication No: 5276
• KANDIR, S.Y., YAKAR, S. (2017), Yenilenebilir enerji yatırımları için yeni bir finansal araç: Yeşil tahviller, Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2017; 172: 85-110
• KARA, T.H. (2022). Döngüsel ekonomi teori ve pratik, Efeakademi Yayınları,
• KARAKAYA, E. ve SOFUOĞLU, E. İklim değişikliği müzakerelerine bir bakış: 2015 Paris iklim zirvesi, Uluslararası Enerji Sorunları Sempozyumu, İzmir.
• kuveytturk.com.tr, Kuveyttürk Katılım Bankası A.Ş., https://www.kuveytturk.com.tr/medium/document-file-6790.vsf, , Erişim Tarihi: 09.11.2023
• MENTEŞE, B. (2021). Yeşil Tahvilin Gelişimi ve Türkiye’deki Uygulamaları. Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi. 3(1), 94-116.
• MESUTOĞLU, B. (2022). Avrupa Birliği sınırda karbon düzenleme mekanizmasının Türk bankacılık sektörü kredi portföyüne olası etkileri, BDDK Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı. https://www.bddk.org.tr/KurumHakkinda/EkGetir/18?ekId=114, Erişim Tarihi: 06.11.2023
• MISIR, A. ve ARIKAN, O .A., (2022), Avrupa ve Türkiye’de sıfır atık yönetimi ve döngüsel ekonomi, çevre, iklim ve sürdürülebilirlik, İTÜ Dergisi-e, 1(1) 69–78,
• ÖZSOY, C. E. (2022). Sınırda karbon düzenleme mekanizması: Türkiye için yeni bir risk mi fırsat mı?, VI. Anadolu International Conference on Economics May 13-15, 2022, Eskişehir, Turkey
• PINARCIOĞLU, N.Ş. (2018). İklim Değişikliği Müzakerelerinde Gelinen Nokta: Paris Anlaşması ve Sonrası, Turkish Studies, Volume 13/23, p. 211-224 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14226
• reusablepackaging.org, Circular Economy Legislation – The International Experience, https://www.reusablepackaging.org/insights/circular-economy-legislation-the-international-experience/, Erişim Tarihi:08.11.2023
• SÜMER, S. ve YANIK, R.(2021). İslami finans kapsamında döngüsel ekonomi, Hitit İlahiyat Dergisi, 20/3, 201-224.
• YAZICI, R. (2023). Türkiye’deki işletmelerin döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde bankacılık sektörünün rolü, The Journal of International Scientific Researches, 8(1), 31-45.
• YÜCEL, G. (2022).Türkiye ve Paris İklim Anlaşması: Yükümlülükler ve Uygulamada Öneriler, https://www.ilkeanaliz.net/2022/03/07/turkiye-ve-paris-iklim-anlasmasi-yukumlulukler-ve-uygulamada-oneriler-2/ , Erişim Tarihi:20.03.2023
• Döngüsel ekonomi modeli: tanımı, faydaları ve önemi. https://www.semtrio.com/blog/dongusel-ekonomi-modeli-tanimi-faydalari-ve-onemi, Erişim Tarihi: 22.03.2023.
• Bank Negara Malaysia-Malezya Merkez Bankası, “Sürdürülebilirlik yolculuğunda değer bazlı aracılık”, Katılım Finans Dergisi, Temmuz-Ağustos 2021, Sayı:26, https://tkbb.org.tr/Documents/tkbb-yayinlari-97/KATiLiMFiNANS_26.pdf, Erişim Tarihi: 31.03.2023.
• https://www.mikro.com.tr/proaktif-yaklasim-nedir/ , Erişim Tarihi:06.04.2023
• https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/avrupa-birligi/yani-basimizdaki-dev-pazar-avrupa-birligi, Erişim Tarihi:12.04.2023
• TUBİTAK, Doğrusal ekonomi ve döngüsel ekonomi, https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/system/files/makale/deko.pdf, Erişim tarihi: 07.11.2023
• TUSİADA, https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10790-avrupa-yesil-mutabakati-dongusel-ekonomi-eylem-plani-turk-is-dunyasina-neler-getirecek, Erişim Tarihi:12.04.2023
• TUSİADB, https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10633-ekonomik-gostergeler-merceginden-yeni-i-klim-rejimi-raporu, Erişim Tarihi:12.04.2023
• Güneydoğu Anadolu İhracatçıları Birlikleri, Avrupa Birliği emisyon ticaret sistemi ve sınırda karbon düzenleme mekanizması (aym-5) raporu, https://www.gaib.org.tr/tr/haberler/avrupa-birligi-emisyon-ticaret-sistemi-ve-sinirda-karbon-duzenleme-mekanizmasi-aym-5-raporu-375.html, Erişim Tarihi:12.04.2023
• Ziraat Katılım Bankası A.Ş., ziraatkatilim.com.tr, https://www.ziraatkatilim.com.tr/bizi-taniyin/surdurulebilirlik/surdurebilirlik-politikamiz, Erişim Tarihi: 09.11.2023