STEM İçerikli Resimli Çocuk Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Sunumu

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 139 - 148, 31.12.2022

Aysegul Akıncı Cosgun Tuğba Pınar Yılmaz

https://doi.org/10.47479/ihead.1208261

Öz

: Araştırma Makalesi Okul öncesi dönemde kullanılan STEM içerikli resimli çocuk kitaplarının cinsiyet rolleri bakımından incelenmesi amacıyla yapılan bu araştırmanın çalışma grubunu okul öncesi dönem çocukları için basılmış, STEM içerikli 21 hikaye kitabı oluşturmaktadır. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda incelenen kitaplardaki karakterlerin 93’ünün kadın, 366’sının erkek karakter olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kitaplarda toplam 13 farklı mesleğe yer verildiği belirlenmiştir. Bu mesleklere ilişkin olarak kadın karakterlerin çoğunlukla inşaat mühendisi/inşaat ustası, itfaiye görevlisi ve yardımcı pilot meslekleriyle ilişkilendirildiği; erkek karakterlerin ise çoğunluklar işçi/makinist, itfaiye görevlisi, temizlik görevlisi, çiftçi, dalgıç/denizaltı mürettebatı, astronot, koleksiyoncu, pilot ve uçuş görevlisi/kabin ekibi meslekleriyle ilişkilendirildiği belirlenmiştir. Buna göre incelenen STEM içerikli hikaye kitaplarında erkek karakterlerin daha fazla çeşitte ve sayıda meslekle ilişkilendirildiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

STEM, Resimli Çocuk Kitaplari, Cinsiyet Rolleri

Kaynakça

• Abanoz, T. ve Deniz, Ü. (2021). Okul öncesi dönemde STEM yaklaşımı ve bu yaklaşıma uygun fen etkinlikleri: Sahadan görüşler. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(1), 1-24.
• Adams, M., Walker, C., & O’Connell, P. (2011). Invisible or involved fathers? A content analysis of representations of parenting in young children’s picturebooks in the UK. Sex Roles, 65, 259–270. doi:10.1007/s11199-011-0011-8.
• Aina, O. E., & Cameron, P. A. (2011). Why does gender matter? Counteracting stereotypes with young children. Dimesions of Early Childhood, 39(3), 11–20.
• Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M.S.. Öner, T. ve Özdemir, S. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu "Günün modası mı yoksa gereksinim mi?" İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları.
• Alderson, J. C. (2000). Assesing reading. Cambridge: Cambridge University Press.
• Anderson, C.G. (2013). Girls, STEM, and children's books: A review of the literature concerning girls’ ınterest, motivation and ability in stem, complemented by a mixed methods content analysis of award winning ınformational children's books. (Master Thesis). University of Washington.
• Apriliya, S., Sunendar, D., Mulyati, Y. & Sumiyadi, S. (2019). Science in children's stories for elementary school. Journal of Physics: Conf. Series, 1318, 1-4. doi:10.1088/1742-6596/1318/1/012143.
• Aydeniz, M (2017, Ekim). Eğitim sistemimiz ve 21. yüzyıl hayalimiz: 2045 hedeflerine ilerlerken, Türkiye için STEM odaklı ekonomik bir yol haritası. University of Tennessee, Knoxville.
• Bapoğlu-Dümenci, S.S., Muş, Ü.E., & Demir, E. (2021). Analysis of case problems by STEM activities in children’s stories and their effect on problem-solving skills. Bartın University Journal of Faculty of Education, 10(2), 378-389. https://doi.org/10.1016/buefad.816297.
• Bustamante , A.S., Greenfield , D.B. & Nayfeld , I.(2018). Early childhood science and engineering: Engaging platforms for fostering domain-general learning skills. Education Sciences, 8, 1-13.
• Bybee, R.W. (2013). The case for STEM education: Challenges and opportunities. NSTA Press.
• Casey, B., Kersh, J. E., & Mercer-Young, J. (2004). Storytelling sagas: An effective medium for teaching early childhood mathematics. Early Childhood Research Quarterly, 19,167– 172. https://doi.org/10.1016/j. ecresq.2004.01.011.
• Ceran, C. (2019). Resimli çocuk kitaplarının eleştirel düşünme becerilerini desteklemesi yönünden incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Christidou, V., Kazela, K., Kakana, D., & Valakosta, M. (2009). Teaching magnetic attraction to preschool children: A comparison of different approaches, International Journal of Learning, 16(2), 115-128.
• Davies, B. (2003). Frogs, snails and feminist tales. Berkeley, CA: Hampton Press.
• Deniz, A. ve Gönen, M.S. (2020). Resimli öykü kitaplarını değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(2), 88-116.
• Dickinson, D. K., Griffith, J. A., Golinkoff, R. M. & Hirsh-Pasek, K. (2012). How reading books fosters language development around the World. Child Development Research, 1- 15. https://doi. org/10.1155/2012/602807.
• Durmaz, B., Can, D., & Özer, A. (2022). Matematik öğretimi ve çocuk edebiyatı bütünleştirmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(34), 377-394.
• Filipović, K. (2018). Gender representation in children’s books: Case of an early childhood setting, Journal of Research in Childhood Education, 32(3), 310-325, DOI: 10.1080/02568543.2018.1464086.
• Fioriello, P. (2010). Understanding the basics of STEM education. Retrieved from http://drpfconsults.com/understandingthe-basics-ofstem-education.
• Frawley, T. J. (2008). Gender schema and prejudicial recall: How children misremember, fabricate, and distort gendered picture book information. Journal of Research in Childhood Education, 22(3), 291–303. Furner, J. M. (2018). Using Children’s Literature to Teach Mathematics: An Effective Vehicle in a STEM World. European Journal of STEM Education, 3(3), 1-12. https://doi.org/10.20897/ejsteme/3874.
• Gooden, A.M. & Gooden, M.A.(2001). Gender representation in notable children’s picture books: 1995–1999. Sex Roles, 45 (2),89-100.
• Hamilton, M. C., Anderson, D., Broaddus, M., & Young, K. (2006). Gender stereotyping and under-representation of female characters in 200 popular children’s picture books: A twenty-first century update. Sex Roles, 55(11–12), 757–765. https://doi.org/10.1007/s11199-006-9128-6.
• Hanif, S., Wijaya, A.F.C., & Winarno, N. (2019). Enhancing students’ creativity through stem project-based learning. Journal of Science Learning,2(2), 50-57.
• İdin, Ş. (2018). An overview of STEM education and industry 4.0. M. Challey, S.A. Kıray (Edt.). Research in Highlights in STEM Education (ss. 194-208). Turkey: ISRES Publishing. Kärkkäinen, K. & S. Vincent-Lancrin (2013), “Sparking Innovation in STEM Education with Technology and Collaboration: A Case Study of the HP Catalyst Initiative”, OECD Education Working Papers, No. 91, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/5k480sj9k442-en LaDow, S. (1976). A content-analysis of selected picture books examining the portrayal of sexroles and representation of males and females. East Lansing, MI: National Center for Research on Teacher Learning. (ERIC Document Reproduction Service No. ED123165).
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Basımdan Çeviri) (Çev. Ed. S. Turan). Ankara.
• Murmann, M. & Avraamidou, L. (2014). Narrative as a learning tool in science centers: Potentials, possibilities and merits. Journal of Science Communication, 13(2), 1-16.
• Nacaroğlu, O. ve Kızkapan, O. (2021). Özel yetenekli öğrencilerin STEM tutumları ve 21. yüzyıl becerilerine sahip olma düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 425-442. Oakley, A. (1972). Sex, gender and society. London: Temple Smith.
• Okur, A. (2007). Serbest okuma etkinliğinin sözcük hazinesi ve kavram gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Özdemir, E. & Karaboğa Balcı, A. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 760-781.
• Paterson, S. B., & Lach, M. A. (1990). Gender stereotypes in children’s books: Their prevalence. Gender & Education, 2(2), 185–197. DOI:10.1080/0954025900020204.
• Regner I., Steele J.R., Ambady N., Thinus-Blanc C., & Huguet, P. (2014) Our future scientists: A review of stereotype threat in girls from early elementary school to middle school. Int. Rev. Soc. Psychol 27, 13–51.
• Ruterana, P. C. (2012). Children’s reflections on gender equality in fairy tales: A Rwanda case study. Journal of Pan African Studies, 4, 85–101.
• Salman Erden, Y.T. (2019). Resimli çocuk kitaplarındaki toplumsal cinsiyet olgusunun incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
• Sadker, D., Sadker, M. & Zittleman, K. R. (2009). Still failing at fairness: How gender bias cheats girls and boys in school and what we can do about it. New York, NY: Scribner.
• Sağsöz, G. (2019). Resimli çocuk kitaplarında STEAM: Yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi. Journal of STEAM, 2(1), 1-20. Shaw, V. (1998). Sexual harassment and gender bias. New York: The Rosen Publishing Group.
• Shenouda, C. K., & Danovitch, J. H. (2014). Effects of gender stereotypes and stereotype threat on children’s performance on a spatial task. International Review of Social Psychology 27, 53-77.
• Sildir, E.& Tüfekci-Akcan, A, S. (2018). Öykü kitaplarının sosyal-duygusal alan kazanımlarını desteklemeleri yönünden incelenmesi. JRES, 5(1), 265-286.
• Simsar, A. (2021). Preschool teachers' views on in-class science activities with minority children. International Journal on Social and Education Sciences (IJonSES), 3(2), 216-236. https://doi.org/10.46328/ijonses.170.
• Spelke, E. S. (2005). Sex differences in intrinsic aptitude for mathematics and science?: A critical review. American Psychologist, 60(9), 950-958.
• Şimşek, V. (2022). Stem eğitimi uygulamalarının okul öncesi dönemde yaratıcılık ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Alaaddin Keykubat Üniversitesi.
• Temiz, Z. & Cin, F.M. (2017). Okul öncesi eğitimde cinsiyet eşitliği üzerine betimsel bir çalışma. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 940-965.
• Trepanier-Street, M. L., and J.A. Romatowski. 1999. The influence of children’s literature on gender role perceptions: A reexamination. Early Childhood Education Journal, 26(3), 155-159.
• Tuncer, M. & Gezer Şen, B. (2018). Okul öncesi eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik Türkiye’de yapılan çalışmalar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 5(12), 870-882.
• Wedin, E. K. (2014). Jämställdhetsarbete i förskola och skola [Gender equality work in preschool and school]. Norstedts juridik
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Young, T. A., Hadaway, N. L. & Ward, B. A. (2013). International children's trade books: Building blocks for character education. Childhood Education, 89(6), 379-386.
• Zeece, P. D. (1999). “Things of nature and the nature of things: natural science-based literature for young children”, Early Childhood Education Journal, S. 26(3), s. 161-166