Alman Karayolları Trafik Kanunu’nda 20 Haziran 2017’de Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Türk/ İsviçre Hukuku’nda Araçların Otonomlaştırılmasının İşletenin Sorumluluğuna Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 77 Sayı: 1, 153 - 184, 19.06.2019

Cüneyt Pekmez

Öz

Otomotiv endüstrisindeki gelişmeler Alman kanunkoyucuyu birtakım düzenlemeler yapmaya sevk etmiştir. Bu çerçevede Alman Karayolları Trafik Kanunu’nda birtakım eklemeler ve değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler, genel itibariyle sürücü ile otonom araç arasındaki ilişkinin netleştirilmesine yöneliktir. Türk ve İsviçre Hukuku’nda özellikle işletenin sorumluluğu bakımından böyle bir değişikliğe ihtiyaç olup olmadığı, otonomlaştırmanın işletenin sorumluluğuna ilişkin unsurları etkileyip etkilemediği incelenmiştir. Bu çerçevede konu, zararın tazmini hususunda sorumlulukların çatışması ve rücu kapsamında ele alınmıştır. Sorumlulukların çatışması kapsamında otonomlaştırmanın işletme tehlikesi, zarar verenin kusuru ve zarar görenin kusuru unsurlarına etkisi ele alınmıştır. Rücu hususunda ise, işletenle birlikte genel itibariyle müteselsil sorumlu olanlar belirlenmiş ve sorumlular arasında zararın nasıl paylaştırılacağı hususu incelenmiştir. Konuların ele alınmasıyla şu sonuçlara ulaşılmıştır: Sürücü ile araç arasındaki ilişkiyi aracın teknik özellikleri netleştirecektir. Dolayısıyla aracın herhangi bir sürücüye ihtiyaç duymadığı en ileri seviye sürüş olanağı sunan araçlar ile diğer araçlar arasındaki fark, her iki nevi bakımından farklı hukuki değerlendirme yapılmasını gerektirir. Teknik özelliğin farklılaşması sorumluluların belirlenmesini etkileyecektir. Otonomlaştırmanın işletenin sorumluluğunu ortadan kaldırma veya ağırlaştırma gibi radikal etkileri yoktur. Ancak herhalde otonomlaştırma işletme tehlikesinin daha düşük oranda takdir edilmesini sağlayabilir. Otonomlaştırılmış araçların karıştığı kazada kazanın teknik arızadan doğabilmesi aynı zamanda üretici niteliğindeki kişilerin sorumluluğunu da gündeme getirecektir. Bu husus ülkemizde her türlü tartışmadan uzak şekilde ürün sorumluluğunun kanuni dayanağının oluşturulmasına olan ihtiyacı da ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Otonomlaştırma, Otonomlaştırılmış araç, İşleten, işletme tehlikesi, Ürün sorumluluğu

The Effect of Motor Vehicle’s Autonomisation to Operator’s Liability in Turkish/ Swiss Law within Scope of Modifications Come Into Force in 20. 06. 2017 on German Road Traffic Code

Öz

The developments in automative industry lead German legislator to issue a couple of new provision on Road Traffic Law. This modification determines generally relations between driver and autonomisated vehicle. In scope of our work it is examined whether it is necesarry to modificate provisions especially on operator liability, as well as whether autonomisation effects operator’s liability directly or undirectly rather than all relating provisions on Road Traffic Code. In this context, the subject is examined in scope of liability conflict and recourse related to compensate. It is also examined how autonomisation effects risk of operating, default of liable one, default of sufferer in liability conflict, as well as who is/are liable for compensating and how damage to compensate is shared between liable parties in recourse process. It shall have consequently determined that technical features of vehicle determine relations between driver and autonomisated vehicle, differences between driverless vehicle and other one give rise to tackle differently with law issue between driver and autonomisated vehicle. Autonomisation have no radical effect to abolish or weigh liability of operator but lead to assess risk rates of operating subduedly in any cases. The need of amending provisions or code on producer’s liability for accidents which autonomisated vehicle causes arises in Turkish Law System. 

Anahtar Kelimeler

Autonomisation, Auotonomisated vehicle, Operator, Risk of operating, Product liability

Kaynakça

• Antalya G., Borçlar Hukuku Genel Hükümler ( Beta 2012).
• Balke R., ‘Automatisiertes Fahren-Begriffbestimmungen und haftungsrechtliche Fragestelllungen im Zusammenhang mit dem automatisierten Fahren’ (2018) (1) SVR, 5-8.
• Berndt S, ‘Der Gesetzentwurf zur Ӓnderung des Straßenverkehrsgesetzes-ein Überblick, Das automatisierte Fahren auf dem Vormasch- oder doch nur ein Schnellschluss?’, (2017) SVR 121127.
• von Bodungen B and Hoffmann M, ‘Autonomes Fahren- Haftungverschiebung entlang der Supply Chain? (1. Teil)’, (2016) (10) NZV 449-454.
• Burmann M, Heß R, Hühnermann K and Jahnke J, Straßenverkehrsgesetz Kommentar 3. Teil, (25 Aufl, Beck 2018).
• Çekin M S, ‘Otonom Araçlar ve Hukuki Sorumluluk’, (2018) (33) TAAD 283-301.
• Gasser T M, ‘Rechtsfolgen zunehmender Fahrzeugautomatisierung’, Berichte der Bundesanstalt für Strassenwesen (BASt), (Heft 83, Fachverlag NW in der Carl Ed. Schünemann KG, 2012).
• Gasser T M, ‘Grundlegende und spezielle Rechtsfragen für autonome Fahrzeuge’ in Markus Maurer, Christian Gerdes, Barbara Lenz and Hermann Winner (eds), Autonomes Fahren (Springer 2015) 544-573.
• Jӓnich V M, Schrader P T and Reck V, ‘ Rechtsprobleme des autonomen Fahrens’, (2015) (7) NZV 313-318.
• Kelep Pekmez Tuba, ‘Otonom Araçların Kullanımından Doğan Cezai Sorumluluk: Türk Hukuku Bakımından Genel Bir Değerlendirme’, (2018) (2) Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi 173195.
• Kırca Ç, Ürün Sorumluluğu, (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2007). Kulaklı E, Ürün Sorumluluğu ve Ayıp Kavramı, (On iki Levha, 2009).
• Kupferschmied B D, ‘Autonome Fahrzeuge- Die Haftung im Strasssenverkehr der Zukunft’, (2015) HAVE 356 -366.
• Kütük-Markendorf M E and Essers D, ‘Zivilrechtliche Haftung des Herstellers beim autonomen Fahren-Haftungsfragen bei einem durch ein autonomes System verursachten Verkehrsunfall’ (2016) (1) MMR 22-26.
• Lange U, ‘Automatisiertes und autonomes Fahren- eine verkehrs-, wirtschafts-, rechtlichepolitische Einordnung’, (2017) (8) NZV 345-352.
• Lohmann M F and Rusch A, “ Fahrassistenzsysteme und selbstfahrende Fahrzeuge im Lichte von Haftpflicht und Versicherung”,(2015) HAVE 349-355.
• Melinda Lohmann M and Müller- Chen M, “Selbstlernende Fahrzeuge-eine Haftungs-analyse”, (2017) SZW 48-58.
• Lutz L S, ‘Autonome Fahrzeuge als rechtliche Herausforderung’, (2015) (3) NJW 119 -124.
• Meier P M, ‘Bringt automatisierte Fahrt auch Wohlfahrt?’, (2018) (1) Strassenverkehr 49-56. Nomer H N, ‘2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Motorlu Araç İşletenin Hukuki Sorumluluğu’, (1992) (1-2-3) İstanbul Barosu Dergisi (ayrı bası) 1 -54.
• Oğuzman K and Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (C. II, 13 edn. Vedat 2017).
• Oftinger K and Stark E W, Schweizerisches Haftpflichtrecht, Bd. II/2, Besonderer Teil, Zweiter Teilband, Gefӓhrdungshaftungen: Motorfahrzeughaftpflicht und Motorfahrzeughaftpflichtversicherung, (4. Aufl, Schulthess 1989).
• Probst T, ‘Die Benutzung (teil-) autonomer Motorfahrzeuge im Strassenverkehr aus haftpflichtrechtlicher Sicht/ I.-V.’ in Thomas Probst and Franz Werro (eds), StrasssenverkehrsrechtsTagung 21.- 22. Juni 2016, (Schulthess 2016) 1-83.
• Rusch Arnold E, ‘Haftpflichtrecht -Wichtige Urteil’ in Thomas Probst and Franz Werro (eds), Strassenverkehrsrechts - Tagung 21. - 22. Juni 2016 (Schulthess 2016) 259-299.
• Serozan R, ‘Tüketiciyi Koruma Kanunu Değişikliğinin Artıları ve Eksileri’, (2003) 61 ( 1-2) İÜHFM 339-356.
• Smith B W, ‘Automated Driving and Product Liability’, (2017) (1) Michigan State Law Review 1-74.
• Yıldırım F, ‘Türk Hukukunda İlaç Üreticisinin İlacın Ayıplarından Sorumluluğu’ Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi I. Sağlık Hukuku Sempozyumu 8-9 Mayıs 2009 19-36.
• Yılmaz H, Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Motorlu Araç İşletenin Hukuksal Sorumluluğu (Vedat 2014).
• Yetim S, ‘Sürücüsüz Araçlar ve Getirdiği/ Getireceği Hukuki Sorunlar’, (2016) (1) Ankara Barosu Dergisi, 127-184.