Koruma Tedbirlerinde Orantılılık İlkesi

Yıl 2021, Cilt: 79 Sayı: 1, 273 - 299, 27.04.2021

Recep Kahraman

Öz

Ceza muhakemesi hukukunun amacı, usul kurallarının tatbikini sağlayarak maddi gerçeğe ulaşmaktır. Ceza muhakemesi faaliyetinin amacını gerçekleştirmek için gerekli bazı önlemler alınabilmektedir. Yargılamanın yapılabilmesi, uyuşmazlık konusunda karar verilebilmesi ve kararın uygulanabilmesi için alınan önlemler, koruma tedbirleri olarak ifade edilmektedir. Tedbirlerin tümü, bireyin temel hak ve hürriyetlerini kısıtlamaktadır. Tedbirin uygulanmasının amacı, bireyi cezalandırmak olmadığı için müdahalenin orantılı olması gerekir. Temel işlevi, bireyin sahip olduğu haklara ilişkin güvence sağlamak olduğundan orantılılık ilkesi, tedbirlerin uygulanmasının ön koşuludur. Orantılılık ilkesi, tedbirlerin, insan haklarına uygun şekilde tatbik edilmesi konusunda karar mercilerini zorlamaktadır. Hukuk devletinde bazı hakları sınırlandırmanın şartları gerçekleşse dahi zarar orantılı olmalıdır. Tedbirin amacı, bireye daha az zararı olan bir başka önlem ile elde edilebilecek ise daha ağır tedbire başvurulmamalıdır. Diğer ifadeyle koruma tedbirlerinin uygulanmasının sonucunda bireyin temel hak ve hürriyetlerine yönelik sınırlama ile elde edilecek genel yarar, sınırlamanın neden olduğu bireysel zarardan daha az olmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Koruma tedbirleri, Maddi gerçek, Orantılılık, Tutuklama, Adli kontrol, Hakların güvencesi

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

The Principle of Proportionality in Protection Measures

Öz

The purpose of criminal procedure law is to reach the material truth by ensuring the application of procedural rules. Some necessary measures can be taken in order to fulfill the purpose of criminal procedure activity. For the purpose of criminal procedure activity, some necessary measures can be taken. The measures taken in order to make the judgment, to decide on the dispute and to implement the decision are expressed as protective measures. All of the measures restrict the individual’s fundamental rights and freedoms. Since the purpose of its implementation is not to punish the individual, the intervention of the measure should be proportionate. The principle function of proportionality is a prerequisite for the implementation of measures, as its primary function is to provide assurance of the individual’s rights. The principle of proportionality forces decision-makers to enforce measures in line with human rights. Even if the conditions of restricting certain rights are fulfilled in the state of law, the damage should be proportional. If the aim of the measure is to be achieved by another measure with less harm to the individual, more severe measures should not be used. In other words, the general benefit to be obtained by the restriction of the individual’s fundamental rights and freedoms as a result of the application of the protection measures should not be less than the individual damage caused by the restriction.

Anahtar Kelimeler

Protection measures, Material fact, Proportionality, Arrest, Judicial control, Assurance of rights

Kaynakça

• Baurmann M, Zweckrationalität und Strafrecht (VS Verlag für Sozialwissenschaften 1987).
• Bertel C, Venier A and Tipold A, Strafprozessrecht (Manz 2020).
• Bıçak V, Suç Muhakemesi Hukuku (Seçkin 2011).
• Busse U, Frühe Strafverteidigung und Untersuchungshaft (Universitätsverlag Göttingen 2008).
• Caianiello M, “II principio di proporzionalità nel procedimento penale” (2014) (3-4) Diritto Penale Contemporaneo 143 - 163.
• Centel N, “Koruma Tedbirlerinde Gelişmeler” (1994) 8 (1-3) MÜHD 69 - 100.
• Centel N ve Zafer H, Ceza Muhakemesi Hukuku (Beta 2020).
• Da Silva JC, Stange A ve Yıldız AK, Tutuklama ve Adli Kontrol Tedbirleri: Türk Ceza Adalet Sisteminin Etkinliğinin Geliştirilmesi Projesi (Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğü Genel Müdürlüğü 2014).
• Degener W, Grundsatz der Verhältnismäßigkeit und strafprozessuale Zwangsmaßnahmen (Duncker & Humblot 1985).
• Gless S, “Heimliche Ermittlungsmaßnahmen im Schweizer Strafprozess” (2012) 124 (2) ZSTW 440 – 457.
• Graf JP, Strafprozessordnung: Kommentar (CH Beck 2019).
• Herbst C and Wess N, “Überlange Verfahrensdauer in (gerichtlichen) Strafverfahren – Voraussetzungen, Rechtsbehelfe und Rechtsfolgen” (2015) NWV 237 – 262.
• Katoğlu T, “Tutuklama Tedbirine İlişkin Sorunlar” (2011) (4) ABD 19 - 33.
• Kindhäuser U and Schumann KH, Strafprozessrecht (Nomos 2019).
• Koca M, “Tutuklamada Oranlılık İlkesi Çerçevesinde 2002 CMUK Tasarısının Adli Kontrol Tedbirinin Değerlendirilmesi” (2003) 5 (2) DEÜHFD 109 - 142.
• Metin Y, “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke midir?” (2017) (7) SDÜHFD 1 – 74.
• Meyer-Goßner L and Schmitt B, Strafprozessordnung: Kommentar (CH Beck 2020).
• Nizamoğlu M, “Tutuklama Tedbirinde Oranlılık ilkesi” (2000) 13(2) TBBD 481 - 486.
• Otto KA, Der Anspruch auf ein Verfahren innerhalb angemessener Zeit (Centaurus Verlag & Media 1995).
• Özbek VÖ, Doğan K ve Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku (Seçkin 2020).
• Özen M, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri (Adalet 2020).
• Öztürk B, “Tutuklama Sebepleri” (1988) 7 (24) MBD 3 – 13.
• Öztürk B, Erdem MR, Sırma Ö ve Saygılar Y, Ana Hatlarıyla Ceza Muhakemesi Hukuku (Seçkin 2010).
• Öztürk B, Kazancı BE ve Güleç SS, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri (Seçkin 2019).
• Posthoff KH, “Verhaftung und Vorläufige Festnahme” Björn Gercke, Karl-Peter Julius, Dieter Temming and Mark A Zöller (edr) Strafprozessordnung: Kommentar (CF Müller 2019).
• Rauber J, “Verhältnismäßigkeit und völkerrechtliche Systembildung” (2015) 75 ZaöRV 259 - 298.
• Reuter T, “Die Verhältnismäßigkeit im engeren Sinne – das unbekannte Wesen” (2009) (7) JURA 511 – 518.
• Roxin C, Achenbach H, Jäger C and Heinrich M, Strafprozessrecht (CH Beck 2019).
• Schröder FC and Verrel T, Ceza Muhakemesi Hukuku (Çeviren Salih Oktar) (Yetkin 2019).
• Singelnstein T, “Verhältnismäßigkeitsanforderungen für strafprozessuale Ermittlungsmaßnahmen– am Beispiel der neueren Praxis der Funkzellenabfrage” (2012) (12) JuristenZeitung 601 – 608.
• Singelnstein T, “Zur Konstitutionalisierung im Strafrecht” (2011) (60) Annales XLIII 33 – 45.
• Soyaslan D, Ceza Muhakemesi Hukuku (Yetkin 2020).
• Toroslu N ve Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku (Savaş 2019).
• Ünver Y ve Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku (Adalet 2020).
• Wagner M, “Das allgemeine Festnahmerecht gem. § 127 Abs1 S1 StPO als Rechtfertigungsgrund” (2011) (6) ZJS 465 – 478.
• Wienbracke M, “Der Verhältnismäßigkeitsgrundsatz” (2013) (2) Zeitschrift für das Juristische Studium 148 - 155.
• Wiesbauer B, Verhältnismäßigkeit im Strafverfahren (Universität Wien 2019).
• Yenisey F, “Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Kararlarının Ceza Muhakemesi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi: Tutuklama” (2016) (33) AYD 213 – 229.
• Yenisey F ve Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku (Seçkin 2019).
• Yüce TT, “Zorlayıcı Önlem Teorisi” (1980) 1 (1) DEÜHFD 67 – 96.