The Position of Genetic Father under Turkish Paternity Law

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 2, 455 - 506, 22.07.2022

Şirin Aydıncık Midyat

Öz

As in many legal systems, the establishment of a legal paternal relationship between a father and a child under Turkish- Swiss law is not directly based on genetic lineage. Turkish law, however, generally allows the establishment of a legal paternal relationship between a genetic father and a child. Adoption aside, Turkish law relies on three process to establish legal paternity, marriage with the mother, recognition, and court decision. Under Turkish law a child can only have legal paternity with one male thus, where a child has an existing legal paternity with a non-genetic father it must be annulled first in order to establish a legal paternity between the child and the genetic father. This study looks firstly at the establishment of a legal paternal relationship between a child and a father under Turkish law and the role of being a genetic father in this respect. In the following part, how to challenge a paternal relationship that has been previously established between a child and a non-genetic father is discussed. In this context, the right of the genetic father to challenge the presumption of the husband’s paternity under Turkish Civil Code No. 4721 is discussed in detail (TCC art. 291/I). Finally, it is contemplated whether a genetic father has a right to determine his paternity without legal consequences within the scope of his personal rights and whether he can establish a personal relationship with a child within the scope of TCC art. 325 in the absence of legal paternity. The position of genetic father under Turkish paternity law is examined in general by taking into account the developments in other countries, in particular under Swiss and German laws.

Anahtar Kelimeler

Genetic Father, Genetic Paternity, Biological Paternity, Presumption of Husband’s Paternity (TCC art. 285), Challenge of Husband’s Paternity, Right to Challenge of other Persons Concerned (TCC art. 291), Recognition, Court Declaration, Challenge of Recognition

Genetik Babanın Türk Soybağı Hukukundaki Yeri

Öz

Pek çok hukuk düzeninde olduğu gibi Türk-İsviçre hukukunda da baba ile çocuk arasındaki hukuki soybağının kurulması doğrudan genetik soybağına dayandırılmamıştır. Bununla birlikte Türk hukuku kural olarak genetik baba ile çocuk arasında hukuki soybağı ilişkisinin kurulmasına imkan tanımaktadır. Evlat edinme bir kenara bırakılacak olursa, baba ile çocuk arasındaki hukuki soybağının kurulması bakımından Türk hukukunda ana ile evlilik, tanıma ve babalık davası yolları öngörülmüştür. Ancak bizim hukukumuzda çocuğun sadece tek bir erkekle hukuki soybağı tesis edilebileceğinden, önceden hukuken başka bir erkekle soybağının bulunması durumunda çocuk ile genetik babası arasında hukuki soybağının kurulabilmesi için öncelikle mevcut hukuki soybağı ilişkisinin sonlandırılması gerekecektir. Bu çalışmada öncelikle Türk hukukunda çocukla babası arasında hukuki soybağı ilişkisinin kurulması ve bu bakımdan genetik baba olmanın rolü ele alınmış, devamında önceden çocukla genetik baba dışında başka bir erkekle kurulmuş olan bir hukuki soybağı ilişkisi söz konusuysa bunu sonlandırmanın yolları ve özellikle genetik babanın var olan hukuki soybağını sonlandırmaya ne şekilde etki edebileceği konuları üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda özellikle 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda yer alan genetik babanın soybağının reddi davası açma hakkı ayrıntılı olarak ele alınmıştır (MK 291/I). Son olarak genetik babanın soybağı davaları dışında kişilik hakkı kapsamında herhangi hukuki bir sonucu olmaksızın babalığının tespitine yönelik bir hakkı bulunup bulunmadığı ve hukuki soybağı mevcut olmamasına rağmen MK 325 hükmü çerçevesinde çocukla kişisel ilişki kurup kuramayacağı konusu ele alınmıştır. Bu çalışmada genel olarak genetik babanın Türk soybağı hukukundaki yeri konusu özellikle İsviçre ve Alman hukukları başta olmak üzere diğer ülkelerdeki gelişmeler de dikkate alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Genetik Baba, Genetik Soybağı, Biyolojik Soybağı, Babalık Karinesi (MK 285), Soybağının Reddi, Diğer İlgililerin Dava Hakkı (MK 291), Tanıma, Babalık Hükmü, Tanımanın İptali

Kaynakça

• Acabey MB, Soybağı-Kurulması, Genel Olarak Sonuçları, Özellikle Evlilik Dışı Doğan Çocukların Mirasçılığı (Güncel Hukuk 2002).
• Aebi-Müller RE, “Persönlichkeitsschutz und Genetik – Einige Gedanken zu einem aktuellen Thema, unter besonderer Berücksichtigung des Abstammungsrechts”, in Zeitschrift des Bernischen Juristenvereins (ZBJV 144/2008), 82-125.
• Aebi-Müller RE, “Die privatrechtliche Rechtsprechung des Bundesgerichts im Jahr 2009 – Familienrecht - Veröffentlicht in Band 135 und ausgewӓhlte im Internet publizierte Urteile – Kindesrecht”, in Zeitschrift des Bernischen Juristenvereins (ZBJV 146/2010), 910-920.
• Aebi-Müller RE, “Ein neues Familienrecht für die Schweiz? Ein kritischer Blick auf das Reformprojekt.”, in Die Praxis des Familienrechts (FamPra.ch 2014), 818-835.
• Aebi-Müller RE, “Die privatrechtliche Rechtsprechung des Bundesgerichts im Jahr 2018”, in Zeitschrift des Bernischen Juristenvereins (ZBJV 155/2019), 261-269.
• Akbıyık C, “Anayasa Mahkemesinin Soybağı Hukuku Alanındaki Kararlarının Toplu Bir Değerlendirmesi”, (2012) 11(1), Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 203-224.
• Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medeni Hukuku, İkinci Cilt, Aile Hukuku, (22. Bası, Beta 2020).
• Aksoy Dursun S, “Soybağı Davalarındaki Hak Düşürücü Sürelere İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi”, (2018) 76(2), İstanbul Hukuk Mecmuası, 393-416. [Süreler]
• Aksoy Dursun S, “Soybağının Belirlenmesi Bakımından MK m. 284 ve HMK m. 292’nin Değerlendirilmesi”, (2012), 8(95-96), Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 109-124. [Soybağı]
• Baygın C, Soybağı Hukuku, (1. Bası, On İki Levha 2010).
• Baysal B, “Çocuğun Kökenini Öğrenme Hakkı”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan Cilt I, (1. Bası, On İki Levha, 2010), 493-533.
• Bertschi N, Leihmutterschaft Theorie, Praxis und rechtliche Perspektiven in der Schweiz, den USA und Indien, FamPra.ch - Schriftenreihe zum Familienrecht Band/Nr. 19, (Stämpfli 2014).
• Büchler A ve Schmucki A, “Das Abstammungsrecht in rechtsvergleichender Sicht (2/2)”, in Die Praxis des Familienrechts, (FamPra.ch 2020), 24-58.
• Büchler A ve Ryser N, “Das Recht des Kindes auf Kenntnis seiner Abstammung”, Die Praxis des Familienrechts, (FamPra.ch 2009), 1-22.
• Büchler A, “Das Abstammungsrecht in rechtsvergleichender Sicht”, Die Praxis des Familienrechts (FamPra.ch 2005), 437-470.
• Büchler A, “Sag mir, wer die Eltern sind... Konzeptionen rechtlicher Elternschaft im Spannungsfeld genetischer Gewissheit und sozialer Geborgenheit”, Aktuelle Juristische Praxis (AJP 2004), 1175-1185.
• Cottier M ve Wyttenbach J, “Die Rechtsprechung des Europäischen Gerichtshofes für Menschenrechte zu Art. 8 EMRK und ihr Einfluss auf die Schweiz: ausgewählte jüngere Entwicklungen im Bereich des Familienrechts”, Die Praxis des Familienrechts (FamPra.ch 2016), 75-110.
• Cottier M ve Crevoisier C, “Fortpflanzungsmedizingesetz (FMedG) Art. 27 Auskunft”, in Andrea Büchler ve Bernhard Rütsche (eds), SHK – Stämpflis Handkommentar (Stämpfli 2020), 608-628.
• Çilenti Konuralp A, “Anne Yönünden Soybağı Tespit Edilemeyen Çocuğun Baba Yönünden Soybağının Kurulması Sorunu”, (2020) 5(1), Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2071-2090.
• Demirbaş F, “Baba ile Çocuk Arasındaki Soybağına İlişkin Davalarda Davacı Olabilecek Kişiler”, (2018) XXII(3), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3-36.
• Dönmez Z, “Kökenin Tespiti Talebinin Temel Haklarla İlişkisine Yönelik Bir Değerlendirme” (2018) 9(36) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 171-196.
• Dural M, Öğüz T ve Gümüş MA, Türk Özel Hukuku Cilt III, Aile Hukuku, (15. Bası, Filiz 2020).
• Erlüle F, “Babalık Karinesi”, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan I. Cilt (1. Bası, Vedat 2009), 685-696.
• Feyzioğlu NF, Aile Hukuku, (Filiz 1986).
• Geiser T, “Kind und Recht – von der sozialen zur genetischen Vaterschaft?”, Die Praxis des Familienrechts FamPra.ch 2009, 41-58.
• Genç Arıdemir A, “Tanıma Yolu ile Kurulan Soybağı”, Prof. Dr. Zahit İmre’ye Armağan, (DER Yayınevi 2009) 1-37.
• Gümüş MA, “Koca, Çocuk ve Ergin Olmayan Çocuğa Atanan Kayyım Dışındaki ‘Diğer İlgililer’ [Kocanın Ana ve Babası ile Altsoyunun, Baba Olduğunu İddia Eden Kişinin, Annenin (!)] Soybağının Reddi Davasını Açma Hakkı (TMK m.291/1, III)”, in Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan (Filiz 2013) 568-578. (Soybağının Reddi).
• Gümüş MA, Türk Medeni Hukukunda Kayyımlık (Vedat 2006). (Kayyımlık). Hatemi H, Aile Hukuku, (8. Bası, On İki Levha 2020).
• Hausheer H, Geiser T veAebi-Müller RE., Das Familienrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches, (6. Aufl, Stämpfli, 2018).
• Hegnauer C, Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band II, Das Familienrecht, 2. Abteilung, Die Verwandtschaft, 1. Teilband, Die Entstehung des Kindesverhӓltnisses, Art. 252- 269c ZGB, (4. Aufl, Stämpfli 1984).
• Hegnauer C, Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band II, Das Familienrecht,
• 2. Abteilung, Die Verwandtschaft, 2. Teilband, Die Wirkungen des Kindesverhältnisses, 1. Unterteilband, Die Gemeinschaft der Eltern und Kinder, Kommentar zu Art. 270-275 (mit Supplement); Die Unterhaltspflicht der Eltern, Kommentar zu Art. 276-295 ZGB (Stämpfli 1997).
• Hegnauer C, “Anfechtung der Anerkennung der Vaterschaft und Feststellung der Nichtvaterschaft”, Zeitschrift für Vormundschaftswesen (ZVW 2002), 49-51.
• Helms T, “Die Stellung des potenziellen biologischen Vaters im Abstammungsrecht”, Zeitschrift für das gesamte Familienrecht (FamRZ 2010), 1-8.
• Helvacı İ, Gerekçeli-Karşılaştırmalı- İçtihatlı- Notlu Türk Medeni Kanunu, Cilt II, Aile Hukuku, (1.Bası, On İki Levha 2013).
• Hennemann H, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 10, Familienrecht II, §§ 1589-1921, SGB VIII, (8. Aufl, Beck, 2020).
• Hrubesch-Millauer S ve Fuhrer O, “Rechtsprechungspanorama Einleitungsartikel und Personenrecht, Ausgewählte Entscheide des Bundesgerichts aus dem Jahr 2017”, in Arnold F. Rusch (ed) Aktuelle juristische Praxis, (AJP 2018), 634-652.
• Jungo A, “Ein ZGB ohne Ehe?”, in Quid? Fribourg law review, (QFLR SE/17), 19-20.
• Kılıçoğlu E, “Gizli Babalık Testlerinin Soybağının Reddi Davasına Etkileri ve Bu Bağlamda Alman Hukukunda “Hukuki Babanın Biyolojik Babalığının Açıklığa Kavuşturulması Talebi”nin Tanınması -Yargılama Hukuku Perspektifinden Bir Bakış-” (2010) 16(3-4), Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 279-307.
• Kırkbeşoğlu N, “28.02.2008 Tarihli İsviçre Federal Mahkemesi Kararının (BGE 134 III 241) Çevirisi ve Kökenini Öğrenme Hakkı ile İlgili Genel Bir Değerlendirme”, (2016) 7(24), Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 199-225.
• Köprülü B ve Kaneti S, Aile Hukuku, (2. Bası, Filiz 1989).
• Meier P ve Häberli T, “Übersicht zur Rechtsprechung im Kindes- und Vormundschaftsrecht (November 2011 bis Februar 2012)”, in ZKE 2012, 128-156.
• Namlı M, Türk ve Fransız Medeni Usul Hukuku’nda Yargılamanın Yenilenmesi, (1. Bası, Beta 2014).
• Nomer NN, “Suni Döllenme Dolayısıyla Ortaya Çıkabilecek Nesep Problemleri”, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, (1. Bası, Beta 2000) 545-594.
• Oğuzman K ve Dural M, Aile Hukuku, (2. Bası, Filiz 1998).
• Öğüz T, “Türk Medeni Kanunu’nun Soybağına İlişkin Hükümleri Hakkında Değerlendirme”, Prof.
• Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt II, (1. Bası, On İki Levha 2010) 1415-1424. (Soybağı)
• Öğüz T, “Anayasa Mahkemesinin Türk Medeni Kanunu’nun Soybağına İlişkin İptal Kararlarının Değerlendirilmesi”, in Prof. Dr. Tufan Öğüz ve Prof. Dr. İlhan Helvacı (eds) Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012), (1. Bası, On İki Levha 2013), 201-210. (Anayasa Mahkemesi)
• Öz T, “Soybağının Reddi Davasında İspat ve Süreler”, in Prof. Dr. Baki İlkay Engin (ed) Medeni Hukuk Alanındaki Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumları, C. II, Aile Hukuku (20 Nisan 2017), (1. Bası, On İki Levha 2019), 319-345.
• Öztan B, Aile Hukuku, (6. Bası, Turhan 2015).
• Pfaffinger M, “Vaterschaft auf dem Prüfstand. Das Recht des Ehemannes auf Kenntnis der eigenen Vaterschaft im Zeitalter der Genetik”, Die Praxis des Familienrechts, (FamPra.ch 2014), 604-615.
• Reich J, Personen- und Familienrecht, Partnerschaftsgesetz Art. 1-456 ZGB – PartG, in Breitschmid, Peter; Jungo, Alexandra (eds) CHK -, Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (3. Aufl, Schulthess 2016).
• Rusch M, Rechtliche Elternschaft - Rechtsvergleich und Reformvorschlag für die Schweiz, FamPra. ch - Schriftenreihe zum Familienrecht Band/Nr. 13, (1. Aufl, Stämpfli 2009).
• Schwenzer I ve Cottier M, Zweite Abteilung: Die Verwandtschaft, Siebenter Titel: Die Entstehung des Kindesverhӓltnisses in Prof. Thomas Geiser ve Christiana Fountoulakis (eds) Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I, Art. 1-456 ZGB, (6. Aufl, Helbing Lichtenhahn 2018).
• Schwenzer I, “Familienrecht und gesellschaftliche Veränderungen”, Die Praxis des Familienrechts (FamPra.ch 2014), 966-1008.
• Schwenzer I, “Tensions between Legal, Biological and Social Conceptions of Parentage”, vol 11.3 ELECTRONIC JOURNAL OF COMPARATIVE LAW (December 2007), <http://www.ejcl. org/113/article113-6.pdf>.
• Serozan R, Çocuk Hukuku, (2. Bası, Vedat 2005).
• Serozan R, “Soybağı Hukuku Üzerine Çeşitlemeler”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, (1. Bası, Turhan 2008), 759-777. (Soybağı)
• Serozan R, “Anayasa Mahkemesi’nin Yeni Medeni Kanun Kurallarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, in Prof. Dr. Tufan Öğüz ve Prof. Dr. İlhan Helvacı (eds) Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012), (1. Bası, On İki Levha 2013), 137-165. (Anayasa)
• Sonat KA, “Soybağının Tespiti Amacıyla İsteğe Dayalı Olarak Yapılan Gen İncelemeleri”, (2013), 19(3) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (MÜHF – HAD), 323-377.
• Şıpka Ş ve Genç Arıdemir A, “4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na Göre Soybağının Kurulması ve Hükümleri” (2003) 2(1), Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 149-185.
• Tekinay SS, Türk Aile Hukuku (7. Bası, Filiz 1990).
• Tosun Y ve Baş E, “Soybağının Reddi Davasında ve Babalık Davasında Sürelere İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi”, (2014) 9(123), Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 99-117.
• Tuor P, Schnyder B, Schmid J ve Jungo A, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, (14. Aufl, Schulthess, 2015). (Schmid ve Jungo).
• Turan-Başara G, “Çocuğun Biyolojik Ana- Babasını Öğrenme Hakkı”, Evrensel Hukuk İlkeleri Işığında Türk Medeni Hukukunda Değişimler Sempozyumu, 10-11 Haziran 2016, (Seçkin 2016), 265- 283.
• Wellenhofer M, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 10, Familienrecht II, §§ 1589-1921, SGB VIII, (8. Aufl, Beck 2020).
• Wellenhofer M, “Das neue Gesetz zur Klärung der Vaterschaft unabhängig vom Anfechtungsverfahren”, in Neue Juristische Wochenschrift NJW 2008, 1185-1189.
• Wiesner-Berg S, ““Babyklappe” und “anonyme Geburt”: - Rechtskonflikte zwischen Mutter und Kind?” Die Praxis des Familienrechts (FamPra.ch 2010), 521-545.
• Wyttenbach J ve Grohsmann I, “Welche Väter für das Kind? Der Europäische Gerichtshof für Menschenrechte und die Vielfalt von Elternschaft”, Aktuelle Juristische Praxis, (AJP 2014), 149-166.
• Yılmaz C, “Yargıtay Kararları Işığında Çocukla Kişisel İlişki Kurulması”, (2015) 35(1) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 103-141.