TMK M. 169 Uyarınca Boşanma Davası Süresince Eşlere İlişkin Alınan Geçici Önlemler

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: 4, 817 - 860, 23.02.2024

Efe Can Yıldırır

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.4.0001

Öz

TMK m. 169 uyarınca geçici önlemler, boşanma davası açılmasından verilen kararın kesinleşmesine kadar geçen yargılama sürecinde hukuki koruma sağlamayı ve taraflar arasındaki çatışmayı durdurmayı amaçlamaktadır. Nitekim boşanma davası açılmış olsa da yargılama sürecinde mevcudiyetini koruyan evlilik birliğinden hak ve borçlar doğmaya devam etmektedir. Bu çalışma, eşler arasında geçici bir düzen sağlayan ve aynı zamanda yargılamanın boşanmayla sona ermemesi durumunda eşlerin ortak hayatı tekrardan kurmaları bakımından da yardımcı olma işlevini haiz aile hukukuna özgü bu geçici hukuki korumalardan eşlere özgü olanların incelenmesi konu edinmektedir. Bu bağlamda uygulamada ve öğretide öne çıkan eşlerin ayrı yaşama hakkı, aile konutunun kullanımının özgülenmesi, tedbir nafakası ve eşlerin malvarlığı ilişkilerine ilişkin önlemlerden özellikle olağanüstü mal rejimine geçiş, tasarruf yetki kısıtlamaları ve borçlulara eşlerden birine ödemede bulunma emri verme hem Türk hem de İsviçre öğretisi ve uygulaması ışığında irdelenmiştir. Anılan önlemler öncelikle maddi hukuk bakımından incelenmiştir. Nitekim bu geçici önlemler evlilik hukukundan doğan bir maddi hukuk talebine dayanmaktadır. İçerik incelemesinden sonra ise uygulamanın gereği gibi yansıtılması amacıyla usul hukuku bakımından da bu geçici hukuki korumalara ilişkin özellikle yüksek yargı kararları ışığında tespitlerde bulunulmuştur. Bu bağlamda özellikle görevli ve yetkili mahkemenin tespiti, önlem kararının hangi andan itibaren hüküm ifade edeceği, bu korumanın ne zaman sona ereceği ve kararın değiştirilebilmesi için gerçekleşmesi gereken koşulların neler olduğu meseleleri irdelenmiştir. Usul hukukuna ilişkin bölümde özellikle benzer menfaatlere dayansa da esasen ayrı bir amaca hizmet eden evlilik birliğinin korunması önlemleri ile de yer yer karşılaştırmalar yapılmış ve aralarındaki ilişki açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’daki düzenlenen önlemler kapsam dışında bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tedbir Nafakası, Boşanma, Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi, Mal Rejimi, Tasarruf Yetki Kısıtlamaları

Eemporary Measures Regarding Spouses During Divorce Proceedings Pursuant to Turkish Civil Code Article 169

Öz

Pursuant to Article 169 of the TCC, temporary measures offer legal protection and prevent the conflict between parties during proceedings from the filing of a divorce case until finalization of the decision. Despite the divorce case being filed, rights and obligations continue to arise from the marital union, which continues to exist during the judgment process. This study examines these temporary legal protections specific to family law, which provides a temporary order between spouses and simultaneously functions to help spouses reestablish a common life in case the proceedings do not end with divorce. Thus, the right of the spouses to live separately; allocation of the use of the family dwelling; injunctive alimony and measures related to the property relations of the spouses, especially transition to the extraordinary property regime; restrictions on power of disposal; and ordering debtors to pay one of the spouses are analyzed according to Turkish and Swiss doctrine and practice. Notably, the measures are primarily analyzed in terms of substantive law. To reflect the practice appropriately after the examination of the content, determinations have been made in terms of procedural law, especially in light of decisions of the Court of Cassation and by comparison at times with measures of protection of marital union. Measures regulated under Law No. 6284 on the Protection of the Family and Prevention of Violence against Women are excluded from the scope.

Anahtar Kelimeler

Precautionary Maintenance, Divorce, Suspension of Joint Household, Separation of Property, Restrictions on Powers of Disposal

Kaynakça

• Acar F, Aile Hukukumuzda Aile Konutu-Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı (6. Baskı, Seçkin Ankara 2021). google scholar
• Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medenî Hukuku, İkinci Cilt Aile Hukuku (22. Bası Beta 2020). google scholar
• Atalı M ve Ermenek İ ve Erdoğan E, Medenî Usul Hukuku (6. Baskı Yetkin 2023). google scholar
• Ayan S, Evlilik Birliğinin Korunması (TBB 2004). google scholar
• Bahadır G, Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Nafaka (Yetkin 2015). google scholar
• Bahler D, Basler Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung (ZPO) Herausgeber: Karl Spühler und Luca Tecnio und Dominik Infanger (3. Auflage Helbing Lichtenhahn Verlag 2017). google scholar
• Barlas N, ‘Eşler Arası Hukuki İşlem Özgürlüğü ve Sınırları’, Makalelerim Cilt: I (Vedat 2008) 223-261. google scholar
• Bayram A E, ‘Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Tedbir Nafakasına Dair 25.10.2018 Tarihli ve 2017/2-1891 Esas, 2018/1577 Karar Sayılı Kararının Değerlendirilmesi’ (2019) TBB Dergisi (144) 213, 248. google scholar
• Bohnet F und Droese L, Prajudizienbuch ZPO (Stampfli 2018). google scholar
• Bram V, ZürcherKommentar, Kommentarzum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, 1. Abteilung: Das Eherecht (Art. 90-251 ZGB), Die Wirkungen der Ehe im allgemeinen, Art. 159-180 (Schultess 1988). google scholar
• Bühler W und Spühler K, Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, Das Eherecht, Die Ehescheidung, Art. 137-158 ZGB (Dritte, völlig neu bearbeitete Auflage des von Prof. Dr. Max Gmür begründeten Kommentars zum Eherecht, Stampfli 1980). google scholar
• Ceylan A G Boşanma Davalarında Yargılama ve Geçici Önlemler (Yetkin 2023). google scholar
• Ceylan E, Türk ve İsviçre Hukukunda Boşanmanın Hukuki Sonuçları (Beta 2006). google scholar
• Czitron M, Die vorsorglichen Massnahmen wahrend des Scheidungsprozesses unter Berücksichtigung des am 1. Januar 1988 in Kraft getretenen neuen Eherechts, des in Revision begriffenen Scheidungsrechts sowie des Prozessrechts und der Praxis in Kanton Zürich (Dike Verlag 1995). google scholar
• Demir Z R, Artık Değerin Hesaplanmasında Edinilmiş Mallara Eklenecek Değerler (On İki Levha 2021). google scholar
• Dolge A, ZPO Schweizerische Zivilprozessordnung Kommentar, Herausgeber: Alexander Brunner und Dominik Gasser und Ivo Schwander (2. Auflage, Dike Verlag AG 2016). google scholar
• Dural M ve Öğüz T ve Gümüş M A, Türk Özel Hukuku, Cilt III, Aile Hukuku, Aile Hukuku (8. Baskı Filiz 2023). google scholar
• Duran O, Medeni Usul Hukukunda Taleple Bağlılık İlkesi (Seçkin 2020). google scholar
• Egger A, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Zürcher Kommentar, Das Familienrecht, Erste Abteilung: Das Eherecht, Art. 90-251 (Zweite umgearbeitete Auflage 1936). google scholar
• Erdem M ve Makaracı Başak A, Aile Hukuku (Seçkin 2022). google scholar
• Erişir E, Geçici Hukuki Korumanın Temelleri ve İhtiyati Tedbir Türleri (On İki Levha 2013). google scholar
• Feyzioğlu F N, Aile Hukuku (3. Baskı Filiz 1986). google scholar
• Geiser T ‘Neuere Tendenzen in der Rechtsprechung zu den familienrechtlichen Unterhaltspflichten (1993) 8 AJP 903, 913. google scholar
• Gloor U, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch, Art. 1-359 ZGB, Herausgebern: Heinrich Honsell und Nedim Peter Vogt und Thomas Geiser (Helbing & Lichtenhahn 2006). google scholar
• Göksu T und Heberlein A, CHK Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personen- und Familienrecht -Partnerschaftsgesetz Art. 1-456 ZGB- PartG, Herausgeber: Peter Breitschmid und Alexandra Jungo (3. Auflage Schultess 2016). google scholar
• Gümüş M A, Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri (TMK m. 185281) (Vedat 2008). google scholar
• Günay İnan E, Aile Hukukunda Geçici Hukukî Himaye Tedbirleri (Adalet 2018). google scholar
• Gürpınar D, ‘Eşlerin Evlilik Birliğinin Giderlerine Katılma Borcu’ (2013) 8 Özel YÜHFD 1293, 1339. google scholar
• Haeschel A, Le devoir d’entretien entre epoux (Novos 1942). google scholar
• Hausheer H und Reusser E R und Geiser T, Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, Das Eherecht, Die Wirkungen der Ehe im allgemeinen, Art. 159-180 ZGB Herusgeber: Heinz Hausheer (2. Auflage Stampfli 1999). google scholar
• Işık S, ‘Medenî Usul Hukuku Açısından 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 60’ıncı Maddesinin Değerlendirilmesi’ (2023) 9 (2) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 385-416. google scholar
• Işık S, ‘Medenî Usul Hukukunda Hükümden Sonra Feragat ve Davanın Feragat Sebebiyle Sona Erdiğini Ortaya Koyacak Merci: 7251 Sayılı Kanun Değişikliği Kapsamında Değerlendirmeler (2021) 27 (2) MÜHFHAD 1576-1622. google scholar
• Kaya Kızılırmak C, Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat (On İki Levha 2021). google scholar
• Kılıçoğlu A, Aile Hukuku (7. Baskı Turhan 2024). google scholar
• Kocar S, ‘Olağanüstü Mal Rejimi’ (2019) 5 (1) Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 157177. google scholar
• Köprülü B ve Kaneti S, Aile Hukuku (2. Bası Filiz 1989). google scholar
• Köse E C, Evlilik Birliğinin Eşlerin Tasarruf Yetkisine Getirdiği Sınırlamalar (On İki Levha 2020). google scholar
• Köseoğlu B ve Kocaağa K, Aile Hukuku ve Uygulaması (TBB 2009). google scholar
• Kuru B, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku (Legal 2016). google scholar
• Leuba A, Commentaire romand Code Civil I, Editeurs: Pascal Pischonnaz / Benedict Foex (1ire edition, Helbing Lichtenhahn 2010). google scholar
• Leuenberger M und Suter J, FamKomm, Scheidung, Band: I ZGB und Band II: Anhange, Herausgeber: Roland Frankhauser (4. Auflage, Stampfli Verlag AG 2022). google scholar
• Lüchinger A und Geiser T, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch, Art. 1-359 ZGB, Herausgebern: Heinrich Honsell und Nedim Peter Vogt und Thomas Geiser, (Helbing & Lichtenhahn 1996). google scholar
• Maier P und Schwander I, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I, Herausgeber: Thomas Geiser / Christiana Fountoulakis (7. Auflage, Basel Helbing Lichtenhahn 2022). google scholar
• Maier P und Vetterli R, FamKomm, Scheidung, Band I: ZGB und Band II: Anhange (4. Auflage Stampfli 2022). google scholar
• Meriç N, Medenî Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi (Yetkin 2011). google scholar
• Nomer H N ve Ergüne M S, Eşya Hukuku (9. Bası, On İki Levha 2022). google scholar
• Oğuzman M K ve Seliçi Ö ve Oktay-Özdemir S, Eşya Hukuku (23. Baskı, Filiz 2021). google scholar
• Öcal M, Yoksulluk Nafakasının Süresi (On İki Levha 2019). google scholar
• Özekes M, ‘Geçici Hukuki Koruma’, Pekcanıtez Usul, Cilt III, 15. Bası, Editörler: Hakan Pekcanıtez / Muhammet Özekes / Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz (On İki Levha, 2017). google scholar
• Öztan B, Aile Hukuku (6. Baskı Turhan Kitabevi 2015). google scholar
• Pekmez C, ‘Tedbir Nafakasına İlişkin Güncel Yargıtay Kararlarının İncelenmesi’ (2021) 7 (41) İAÜHFD 141, 160. google scholar
• Philipp Maier und Ivo Schwander, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch I, Herausgeber: Thomas Geiser / Christiana Fountoulakis (7. Auflage, Basel Helbing Lichtenhahn 2022). google scholar
• Schmid U, Orell Füssli Kommentar (4. Auflage Orell Füssli 2021). google scholar
• Schwander I, ‘Bundesgericht, II. Zivilabteilung, 22.10.1992, H. c. H. (5P. 227/1992), Staatsrechtliche Beschwerde’ (1993) AJP I 86, 88. google scholar
• Schwander I, Orell Füssli Kommentar, ZPO Kommentar Schweizerische Zivilprozessordnung, Herausgeber: Myriam A. Gehri und Ingrid Jent S0rensen und Martin Sarbach (2. überarbeitete Auflage Orell Füssli Verlag AG 2015). google scholar
• Spühler K und Frei-Maurer S, Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, Das Eherecht, Die Ehescheidung, Art. 137-158 ZGB (Erganzungsband Stampfli 1991). google scholar
• Spycher A, Berner Kommentar, Schweizerische Zivilprozessordnung, ZPO, Band I: Art. 1-149 ZPO, Band II: Art. 150-352 ZPO und Art. 400-406 ZPO, Herausgeber: Heinz Hausheer / Hans Peter Walter (Stampfli 2012). google scholar
• Stalder C und van de Graaf B, Kurzkommentar Schweizerische Zivilprozessordnung, Herausgeber: Paul Oberhammer und Tanja Domej und Ulrich Haas (3. Auflage Helbing & Lichtenhahn Verlag 2021). google scholar
• Stein M, FamKomm, Scheidung, Band I: ZGB und Band II: Anhange, Band II: Anhange /Art. 275 ZPO, Herausgeber: Roland Fankhauser (4. Auflage Stampfli Verlag 2022). google scholar
• Steinegger J, Les mesures provisoires selon l’art. 145 CCS (Imprimerie du Chateau 1950). google scholar
• Sutter T und Freiburghaus D, Kommentar zum neuen Scheidungsrecht (Schultess 1999). google scholar
• Sutter-Somm T und Seiler B, CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Handkommentar zum Schweizerischen Zivilprozessordnug Art. 1-408 ZPO (Schultess Juristische Medien AG 2021). google scholar
• Tahiroğlu F, ‘Die Sammlung von Tatsachen und Beweismitteln in Verfahren der wâhrend des Scheidungsprozesses zu treffenden vorsorglichen Massnahmen’ (2022) 4 (1), TAÜHFD 209, 242. google scholar
• Tappy D, Commentaire romand Code civil I, Editeurs: Pascal Pischonnaz et Benedict (1ire edition Helbing Lichtenhahn 2010). google scholar
• Tappy D, Commentaire romand Code de procedure civile, Editeurs: François Bohnet / Jacques Haldy et Nicolas Jeandin et Philippe Schweizer et Denis Tappy (2J edition Helbing Lichtenhahn Verlag 2019). google scholar
• Tekelioğlu Ş, Aile Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Geçici Hukuki Korumalar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi 2019). google scholar
• Tekinay S S, Türk Aile Hukuku (Yedinci Baskı Filiz 1990). google scholar
• Topak S Boşanma Davalarında Yargılama Usulü (On İki Levha 2021). google scholar
• Tutumlu M A, Teorik ve Pratik Boşanma Yargılaması Hukuku, Cilt II (2. Baskı Seçkin 2009). google scholar
• Ürcan G, ‘TMK m. 198 Uyarınca Evlilik Birliğini Koruyucu Önlemin İş İlişkisine Etkileri ve İşçi Alacakları’ (2022) 1 (72) Çalışma ve Toplum 299-328. google scholar
• Yılmaz C, Türk ve İsviçre Medeni Kanunlarına Göre Birlikte Yaşamaya Ara Verilmesi (Adalet 2016). google scholar
• Zeytin Z, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi (Güncellenmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı Seçkin 2021). google scholar