İdari Uyuşmazlıklarda Tarafların Kişilik veya Niteliklerinin Değişmesi Hallerinin Kapsam ve Sonuçlarının İdari Yargılama Usulüne Hâkim Olan İlkeler Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 82 Sayı: 1, 233 - 278, 07.06.2024

Cihan Yüzbaşıoğlu

https://doi.org/10.26650/mecmua.2024.82.1.008

Öz

İdari yargıda yargılama devam ederken davanın tarafının ölüm ya da başka bir sebeple değişmesinin yargılamanın devamı ve yargılama hukuku işlemleri üzerinde önemli sonuçları bulunmaktadır. Davanın tarafının kişiliğinde veya niteliğinde meydana gelen değişiklik üzerine bazı hallerde yargılama sona ermekte, bazı hallerde ise askıya alınmaktadır. Bunun yanında, davanın tarafında değişiklik meydana gelmesine karşın mahkemenin yargılama hukuku işlemlerine devam etmesi veya yargılama hukuku işlemlerinin uzun bir süre boyunca askıda kalması davanın tarafları ya da üçüncü kişilerin hak ve menfaatleri üzerinde sonuçlar yaratabilmektedir. Diğer yandan, davanın tarafının kişilik veya niteliğindeki değişikliğin tespitinin idari yargılama hukuku kurallarının yanında medeni hukuk, eşya hukuku ve ticaret hukuku ile de ilişkili olması, konunun multidisipliner bir yaklaşımla incelenmesini zorunlu kılmaktadır. Konunun özel hukuk ile doğrudan ilişkili olmasının yanında hem ilk derece yargılaması hem de kanun yolu aşamasında uygulamasının olması pek çok farklı ihtimale yönelik çözüm üretilmesini gerekli kılmaktadır. İdari yargıda taraf değişikliğinin bu karmaşık niteliğine karşın, konunun düzenlendiği 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 26. maddesi oldukça soyut ve ihtiyaçlara cevap vermekten uzaktır. Boşluklar içtihat yoluyla doldurulmaya çalışılmışsa da yargı kararlarının tutarlı olduğunun kabulü güçtür. Bu durum başta hak arama özgürlüğü olmak üzere, idari yargılama hukukunun tabi olduğu idari istikrar, usul ekonomisi ve silahların eşitliği ilkeleriyle bağdaşmayan, bu ilkelerin çelişmesine veya yarışmasına yol açan sonuçların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Davanın Tarafının Değişmesi, Dosyanın İşlemden Kaldırılması, Dilekçenin İptali, Hak Arama Özgürlüğü, Usul Ekonomisi

Evaluating the Scope and Consequences of Substituting Party Qualities or Status in Administrative Disputes in Terms of the Principles Governing Administrative Procedural Law

Öz

In administrative justice, the substitution of parties due to death or any other reason while a process is still pending has important consequences on how procedural acts will continue and which rules of procedural law will be applied. Due to changes in the qualities or status of a party to a case, courts sometimes end and other times suspend proceedings. Meanwhile, a court’s decision to continue or suspend for an extended time procedural acts despite a party substitution may have consequences regarding the rights or interests of the parties to the case and those of third parties. However, determining whether or not a change has occurred in parties’ qualities or status is a matter related to civil, property, and commercial law, which requires examining the issue with a multidisciplinary approach. In addition to the concept being directly related to private law, its application both at first instance and at appeal proceedings requires finding solutions for many different scenarios. Despite the complex nature of the matter, Article 26 of Türkiye’s Administrative Procedure Act, which regulates the substitution of parties, is far from able to respond to the needs. Although attempts have been made to fill the gaps through jurisprudence, difficulty is had in accepting that judicial decisions are consistent. This situation causes results that are incompatible with the principles of administrative procedural law, such as administrative stability, procedural economy, equality of arms, and especially the right to access the court; it also leads to conflicts or struggles among these principles.

Anahtar Kelimeler

Substitution of Parties, Suspension of Procedure, Annulment of Petition, Right to Access The Court, Procedural Economy

Kaynakça

• Akıncı M, İdari Yargıda Adil yargılanma Hakkı (Turhan 2009). google scholar
• Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdari Yargılama Hukuku (6. Baskı, Savaş 2021). google scholar
• Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Açıklamalı - İçtihatlı Türk İdari Yargılama Hukuku (Savaş 2019). google scholar
• Aslan Z, Barlass İ, Berk K, Arat N, Kağıtçıoğlu M, Altındağ H, Gümüşkaya G, Sayhan Ş, Bardakçı M A ve Yüzbaşıoğlu C, Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu (Vergi Yargılaması Dahil) (3. Baskı, Seçkin 2022). google scholar
• Bal Y, Karabulut M ve Şahin Y, İdari Yargılama Usulü ile İlgili Danıştay 10. Dairesinin Seçilmiş Kararları (Seçkin 2003). google scholar
• Barray C ve Boyer P X, Contentieux administratif (Flammarion 2015). google scholar
• Broyelle C, Contentieux administratif (6e edition, LGDJ 2019). google scholar
• Bülbül E, İdari İşlemlerin Yürürlükten Kaldırılması (Beta 2010). google scholar
• Candan T, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu (Yetkin 2017). google scholar
• Coşkun S ve Karyağdı M, İdari Yargılama Hukuku (Seçkin 2001). google scholar
• Courreges A ve Dael S, Contentieux administratif (4e edition, PUF 2006). google scholar
• Çalışkan A Z, İdari Yargıda Tarafların Değişmesi (Adalet 2012). google scholar
• Dural M ve Öğüz T, Türk Özel Hukuku Kişiler Hukuku (23. Bası, Filiz 2022). google scholar
• Ekinci M, İdari İstikrar İlkesi (Adalet 2021). google scholar
• Eraslan Y, Türk İdari Yargı Sisteminde Dosyanın İşlemden Kaldırılması (Adalet 2020). google scholar
• Esin Y, Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları (2. Baskı, Balkanoğlu Matbaacılık 1976). google scholar
• Gohin O ve Poulet F, Contentieux administratif (9e edition, LexisNexis 2015). google scholar
• Gözübüyük A Ş ve Dinçer G, İdari Yargılama Usulü (2. Bası, Turhan 1999). google scholar
• Gözübüyük A Ş ve Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (9. Bası, Turhan 2011). google scholar
• Gözübüyük A Ş ve Tan T, İdare Hukuku Cilt IIİdari Yargılama Hukuku (8. Bası, Turhan 2016). google scholar
• Günday M, İdari Yargılama Hukuku (Turhan 2022). google scholar
• Gündüz E, İdari Davalarda Ehliyet ve Husumet (Yetkin 2016.) google scholar
• Hatipoğlu M, “İdari Yargılama Hukukunda Davanın Açılmamış Sayılması”, (2021) 11(2) Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 187-222. google scholar
• Inceoğlu S, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı (3. Bası, Beta 2008). google scholar
• Kaya C, “İdari Yargılama Usulünde Davanın Taraflarında Değişme”, (2004) 12(1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 143-186. google scholar
• Oğurlu Y, “Mukayeseli İdari Yargıda Süreler ve Makul Süre Problemi” in Danıştay ve İdari Yargı Günü 144. Yıl Sempozyumu (Danıştay Yayınları 2012) 119-142. google scholar
• Özgen S, “Türk İdari Yargılama usulünde Tarafların Kişilik veya Niteliğinde Değişiklik” in Süleyman Üstün ve Ebru Tüzemen Atik (eds), Milli Egemenlik ve Hukuk TBMM’nin 100. Yılı Anısına Armağan (On İki Levha 2020) 1017-1059. google scholar
• Rıccı J C, Contentieux administratif (5e edition, Hachette Superieur 2016). google scholar
• Tan T, İdari İşlemin Geri Alınması (Sevinç Matbaası 1970). google scholar
• Tansuğ Ç, İdari Yargılama Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi (Beta 2016). google scholar
• Topuz İ ve Özkaya K, Açıklamalı-İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu (Mahalli İdareler Derneği Yayını 2002). google scholar
• Türkoğlu Üstün K, İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler (Seçkin 2019). google scholar
• Yılmaz Özel N, Adil Yargılanma Hakkı Kriterlerinin Türk İdari Yargılama Hukuku Açısından Muhtemel ve Gerçekleşen Etkileri (On İki Levha 2016). google scholar
• Yenice K ve Esin Y, Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü (Arısan Matbaacılık 1983). google scholar
• Yıldırım T ve Fiş Üstün G, Açıklamalı-Notlu İdari Yargılama Usulü Kanunu (On İki Levha 2020). google scholar
• Yücesoy A A, İdari Yargılama Hukukunda İptal Davalarında Menfaat (Seçkin 2015). google scholar