1989 KURTARMA SÖZLEŞMESİNE GÖRE KURTARMANIN TANIMI VE UNSURLARI İLE KURTARMAYA İLİŞKİN BAZI HÜKÜMLER

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 24, 30.06.2025

Hacı Kara

Öz

ÖZ
Kurtarma faaliyeti, deniz kazaları içerisinde önemli bir yer oluşturmaktadır. Kendi karasularında veya uluslararası sularda (deniz alanlarında) seyreden gemiler çeşitli nedenlerle kurtarmaya ihtiyaç duyarlar. Bu sebepler arasında; karaya oturma, ana ve yardımcı makine arızası, dümen arızası nedeniyle durma ya da çatma, sürüklenme ve yangın gibi nedenler sonucu, geminin seyrine devam etmesinde aciz kalması gibi olaylar başta gelmektedir.
Kurtarma faaliyetine, kurtarmaya dair Türk Ticaret Kanunu hükümleri ile uluslararası sözleşmelerin hükümleri uygulanmaktadır. Çeşitli hukukî ve teknik gelişmeler sebebiyle, 1910 Sözleşmesinin hükümleri yetersiz kalmıştır. Bu nedenle, uluslararası çalışmalar yürütülmüş ve sonuçta 1910 Sözleşmesinin yerine geçmek üzere 28.04.1989 tarihinde Londra’da, Denizde Kurtarma Hakkında Milletlerarası Sözleşme “International Convention on Salvage (SALVAGE 1989) kabul edilmiştir. Türkiye’nin de tarafı bulunduğu bu Sözleşme hükümleri Türk Ticaret Kanunu’na da kaynak olması açısından önemlidir.
Bu çalışmada kurtarmanın tanımı ve unsurları incelenecek olup deniz kamu hukuku konuları ile cezai hükümler incelenmeyecektir.

Anahtar Kelimeler

Kurtarmanın Unsurları , Kurtarma Sözleşmesi , Kurtarma Hakkında 1989 Konvansiyonu Hükümleri , Kurtarma Hakkında Türk Ticaret Kanunu Hükümleri , Fiili , Uzaktan Kurtarma Örnek Kurtarma Sözleşmeleri

UNDER THE 1989 SALVAGE CONVENTION, THE DEFINITION AND ELEMENTS OF SALVAGE AND SOME PROVISIONS RELATING TO SALVAGE

Öz

ABSTRACT
Salvage activities constitute an important part of maritime accidents. Ships navigating in their own territorial waters or international waters (sea areas) need salvage for various reasons. Among these reasons; events such as grounding, main and auxiliary machinery failure, stoppage or collision due to rudder failure, drifting and fire as a result of reasons such as the ship's inability to continue its navigation are the main ones.
The provisions of the Turkish Commercial Code and the provisions of international conventions are applied to salvage activities. Due to various legal and technical developments, the provisions of the 1910 Convention have become insufficient. For this reason, international studies were carried out and as a result, the International Convention on Salvage at Sea (SALVAGE 1989) was adopted in London on 28.04.1989 to replace the 1910 Convention. The provisions of this Convention, to which Turkey is a party, are important in terms of being a source for the Turkish Commercial Code.
In this study, the definition and elements of salvage will be examined, and public maritime law issues and criminal provisions will not be examined.

Anahtar Kelimeler

Elements of Salvage , Salvage Contract , Provisions of the 1989 Convention on Salvage , Provisions of the Turkish Commercial Code on Salvage , Actual and Remote Salvage , Sample Salvage Contracts.

Kaynakça

• Akkaya, Alperen. “1989 Kurtarmaya Dair Milletlerarası Sözleşme ile Deniz Çevresinin Korunması”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29/3, (2021): 2595-2623.
• Aybay, Gündüz. Deniz Ticaret Hukuku ile İlgili Yargıtay Kararları. İstanbul, 1986.
• Bozabalı, Banu Bozkurt. “Kurtarma Faaliyetinde Deniz Kirlenmesini Engelleyen Kurtaranın Ücret Hakkı”. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/1, (2011): 169-191.
• Chaudhari, S. S. 1910 vs 1989 Salvage Convention, https://search.app/2w8wsVVk3TtTmoYe7, E.T: 20.06.2024.
• Dağ, Davut Sercan/Kula, Nil. “Sözleşmeli Kurtarma ve Türk Milli Standart Kurtarma Sözleşmesi Formu Üzerine Bir İnceleme”. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12/24 (2022): 191-244, https://dergipark.org.tr/tr/pub/hkuhfd/issue/72470/1170083, E.T: 113.05.2024.
• Demir, İsmail. 1989 Londra Konvansiyonu Çerçevesinde Kurtarma. Ankara: Turhan Kitabevi, 2010 (1989 Londra Konvansiyonu).
• Franko, Nisim. ‘‘Kurtarma ve Yardımda Ücretin Şartları (TTK. M. 1222)’’. İçinde Prof. Dr. Seyfullah Edis'e Armağan, 531-542. İzmir: 2000, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/N.-Franko1.pdf, E.T: 14.05.2024.
• Norman Hooke. Maritime casualties, 1963-1996. 2. Edition, LLP Limited, London 1997, https://www.itopf.org/in-action/case-studies/case-study/atlantic-empress-west-indies-1979/, E.T: 28.12.2019.
• Kayıhan, Şaban. Deniz Ticareti Hukuku (Maritime Law). Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2024.
• Koç, Yusuf. ‘‘Kurtarma Yardım İlişkilerinde Kılavuz Kaptanın Rolü’’. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2010.
• Kender, Rayegan. Denizde Kurtarma-Yardım 1910 Tarihli Brüksel Konvansiyonu ve Türk Hukukuna Göre. İstanbul 1962 (Denizde Kurtarma-Yardım).
• Mercangöz, G. Ebru. ‘‘Kurtarma ve Yardım Hukukunda 1989 Londra Konvansiyonu ve Lloyd’s Open Form’’. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, 2021.
• Graham, Daines. Scopic Clause, (1st Edn.), https://comitemaritime.org/wp-content/uploads/2018/05/Graham-Daines-Scopic-Paper.pdf, E.T: 07.05.2024.
• Şeker, Mehmet. ‘‘Kurtarma Ücreti’’. Yüksek Lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, 2013.