YUNAN SİYASİ TARİHİNDE SİYASAL ÇALKANTILARIN (1909-1922) İSTİKLAL HARBİNE ETKİSİ

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 4, 0 - 0, 24.12.2015

Murat Köylü

Öz

Eleftherios Venizelos'un iktidara gelmesiyle Yunanistan'da izlenen politika yayılmacı kimliğe bürünmüştür. I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Venizelos, İtilaf Devletleri yanında savaşa girerek daha geniş bir coğrafyaya yayılmaya, Kral Konstantinos ise ülkenin tarafsız kalmasına çalışmış; sonucunda ülke "Ulusal Bölünmeye" sürüklenmiştir. Nihayetinde Venizelos'un baskın çıkmasıyla Yunanistan, Müttefikler safındaki yerini almış ve Paris Barış Konferansı'nda talepleriyle masaya oturmuştur. Venizelos'un diplomatik çalışmalarının İtilaf Devletlerince desteklenmesiyle de ülke Megali İdea'nın ışığında "Küçük Asya Macerasına" atılmıştır. "Büyük Yunanistan" ülküsüyle hareket eden Venizelos yanlılarıyla "Küçük ama saygın Yunanistan" görüşünün Konstantinos yanlısı savunucuları arasındaki iktidar yarışını Kasım 1920'de ikinci grubun kazanmasıyla "maceranın" gidişatı değişmiştir. Genişleyen ve güç kazanan Türk Milli Mücadelesi karşısında, siyasi çekişmelerden ve ekonomik darboğazdan etkilenen Anadolu'daki Yunan ordusu, 1922 Eylül'ünde kesin başarısızlığa uğramış, "macera" "felakete" dönüşmüştür. Böylece Anadolu'dan geri çekilen subaylar tarafından, ulusun birleşmesi ve ülkenin kurtarılması sloganıyla Yunanistan'da Eylül 1922 darbesi gerçekleşmiştir. Kral Konstantinos son defa olmak üzere tahttan feragat etmek durumunda kalmış, Mudanya Mütarekesi ile Doğu Trakya boşaltılmıştır. "Felaketin" sorumluları addedilen Venizelos karşıtı politikacılar ve Başkomutan yargılandığı süreçte Yunanistan'da askeri iktidar kurulmuştur. Dava ise "altıların" infazıyla sonuçlanmıştır. Lozan'daki müzakerelerin yeni başladığı dönemde yaşanan bu olay, uluslararası camiada tepki çekmiş ve Yunanistan'ın diplomatik tecridini yanında getirmiştir.      

Anahtar Kelimeler: Yunan siyaset, 1909-1922 dönemi, İstiklal Savaşı

Jel Classification: B10,B15,B19.

GREEK POLITICAL HISTORY OF THE POLITICAL UPHEAVALS (1909-1922) THE EFFECT OF INDEPENDENCE WAR 

ABSTRACT

After Elefherios Venizelos came into power, the ongoing politics in Greece developed an expansionist character. With the outbreak of the First World War, Venizelos tried to expand her by becoming an ally of the Entente Powers, Constantine I of Greece, on the other hand, sought for neutrality of the country. As a result Greece was drifted toward a period which is called National Schism. As Venizelos prevailed, Greece took sides with the Entente and came to the table at the Paris Peace Conference claiming her demands. Venizelos' diplomatic mission were approved by the Entente Powers, so she embarked on the "Asia Minor Venture" in the light of "Megali Idea". Fight for power between pro-Venizelists with the ideal of "Great Greece" and anti-Venizelist supporters of the notion "a small but honourable Greece" resulted in favor of the latter in November 1920 so the course of "venture" altered. Greek Army was affected by the political conflicts and economic crisis, defeated conclusively before the expanding and gaining power Turkish National Movement that "venture" turned into "catastrophe". Thus commanders who retreated from the Asia Minor, staged the Coup of September 1922 in Greece, with the objective of theirs to reunite the nation and to save the country. Constantine I had to leave his throne for the last time and Eastern Thrace was evacuated after the Armistice of Mudania. During the trial of the anti-Venizelist politicians and the former Chief Commander that were considered to be responsible for the "catastrophe", military government was formed in Greece; and the trial ended up with the execution of the "six". This occasion – considering the Lausanne Peace Conferece has already begun – drew massive reaction on the international ground and brought the diplomatic isolation of Greece along.

Key words: Greek politics, the 1909-1922 period, the War of Independence

Jel Classification: B10,B15,B19.

Kaynakça

• Abbot, G.F. (1922), Yunanistan ve Müttefikler, 1914-1922, London.
• Akşin, S. (1986), “Paris Barış Konferansı’nın Yunanlıları İzmir’e Çıkarma Kararı”, Tarih Boyunca Türk- Yunan ilişkileri, Ankara: Genelkurmay Basımevi, s. 175-185.
• Belen, F. (1973), Türk Kurtuluş Savaşı, Ankara: Başbakanlık Basımevi, s. 11-14.
• Daleziou, E. (2002), Britain and Greek Turkish War Settlement of 1919-1923, Basılmamış Doktora Tezi, Glasgow.
• Dusmanis, V. (1925), Yaşadığım Tarihi Sayfalar, Petros Dimitriakos Yayınevi, t.y., s. 32.
• Ediz, İ. (2011), Batı Anadolu’da Yunan İşgali (1919–1922), Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosoyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, s.279-290.
• Erdem, N. (2009),Yunan Tarihçileri Gözüyle Anadolu Harekatı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılapları Enstitüsü, İstanbul s. 60-320.
• Finefrock, M. M. (1980), “Ataturk, Lloyd George and the Megali Idea: Cause and Consequence of the Grek Plan to Seize Constantinople from the Allies, June-August 1922”, The Journal of Modern History, Cilt: 52, No:1, , s. D1050.
• Gencer, A. İ. - Özel, S. (2004), Türk İnkılap Tarihi, 9. b., İstanbul: Der Yayınları, s. 40-42.
• Haciantoniyu, K.(1994), Mikra Asia - Anadolu - Özgürleştirme Mücadelesi 1919-1922, Atina: Pelasgos Yayınları, s. 25.
• Hayta, N. T. ve Birbudak, S., (2010), Balkan Savaşlarında Edirne, ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, s. 3.
• Karal, E. Z. (1995), Osmanlı Tarihi, Cilt: 8, Ankara: Tarih Kurumu Basımevi, s. 115-118.
• Kırkpınar, K. (1993), “Milli Mücadele Döneminde İngiliz Basını”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı: 3, s. 169.
• Köylü, M. (2015), Türk İnkılabı, Kripto Yayınları, Ankara, s.166-171.
• Köylü, M. (2012), Çılgın Yunanlılar, İleri Yayınevi, İzmir, s.12-245.
• MacMillan, M. (2004), Paris 1919, Çev. Belkıs Dişbudak, Ankara: ODTÜ Yayıncılık, s. 341-¬423.
• Metaksas, İ. (1925), Şahsi Günlüğü], Cilt: 2, Atina: Gkovosti Yayınları, t.y., s. 384-390.
• Özakman, T.(2007), Şu Çılgın Türkler, Bilgi Yayınevi, Ankara, s.687.
• Pallis, A. A, (1997), Yunanlıların Anadolu Macerası, (çeviri: Orhan Azizoğlu), Yapı Kredi Yayınları, s.12-124.
• Petridis, P. (2000), Selanik, University Studio Press Yayınları, 2000, s. 173-175.
• Psirukis, N. (1977), Anadolu Felaketi, 1918-1923, Atina: s. 30.
• Prukakis, H. Hr. (2002),Eleftherios K. Venizelos, Atina: Parisianu Epistimonikes Yayınları, s. 100; 172-176.
• Turan, Ş. (1991), Türk Devrim Tarihi, Cilt: 1, Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 73.
• Ventiris, Y. (1970), 1910-1920’lerin Yunanistan’ı, Cilt:2, Atina: İkaros Yayınları, s. 23.
• Venizelu, E. (2002), Venizelos’un Gölgesinde, Atina:Okeanida Yayınları, s. 37