Fatsa (Ordu) Yöresinden Verim Dalgalanması Az Olan Palaz Fındık Klonlarının Verim ve Meyve Özellikleri

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 391 - 401, 15.12.2022

Orhan Karakaya Mehmet Fikret Balta Serkan Uzun Fikri Balta

https://doi.org/10.24180/ijaws.1110888

Öz

Çalışma, Fatsa yöresinde yetiştirilen Palaz fındık populasyonu içerisinde verim dalgalanması eğilimi az olan klonları tespit etmek için 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında yürütülmüştür. Palaz klonları 4 yıl süreyle incelenmiş ve verim dalgalanması eğilimleri belirlenmiştir. İncelenen 145 klondan 4’ünde verim dalgalanması eğiliminin az olduğu tespit edilmiştir. Seçilen klonlarda bitki verimi 152.2 g (P-3)-490.2 g (P-2), kabuklu meyve ağırlığı 1.90 g (P-2)-2.05 g (P-1), iç ağırlığı 1.06 g (P-2)-1.10 g (P-1), iç oranı %53.56 (P-1)- %55.64 (P-2), kabuk kalınlığı 0.93 mm (P-4)-1.17 mm (P-2), kabuklu meyve iriliği 16.67 mm (P-2)-16.97 mm (P-1), iç iriliği 12.95 mm (P-4)-13.15 mm (P-2), sağlam iç oranı %85.98 (P-4)-%89.83 (P-1) ve kusurlu iç oranı %6.97 (P-3)-%11.73 (P-2) aralığında değişim göstermiştir. Temel bileşen analizleri neticesinde oluşan ilk iki bileşen toplam varyasyonun %80.57’sini açıklamıştır. 1. ve 2. bileşen birçok özellikle ilişkili bulunmuştur. Kusurlu iç oranı (-0.99) ve toplam çotanak sayısı (-0.98) 1. bileşen, kabuklu meyve eni (-0.89) ise 2. bileşen üzerine en etkili özellikler olmuştur. Sonuç olarak, verim dalgalanması bakımından öne çıkan P-2 klonunun fındık ıslah programlarında ebeveyn olarak kullanılabileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Corylus avellana, genetik kaynak, verim, iç oranı, sağlam iç

Destekleyen Kurum

Ordu Universitesi

Proje Numarası

BY-1806

Teşekkür

Bu çalışma Ordu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından BY-1806 nolu proje ile desteklenmiştir.

Yield and Nut Traits of Palaz Hazelnut Clones with Low Yield Fluctuation from Fatsa (Ordu) Region

Öz

The study was conducted to determine the clones with tendency of low yield fluctuation in Palaz hazelnut population grown in Fatsa (Ordu) region, in 2015, 2016, 2017 and 2018 years. Palaz clones were examined for four years and tendency of yield fluctuation were determined. It was determined that 4 out of 145 clones investigated has tendency of low yield fluctuation. In the selected clones were determined from 152.2 g (P-3) to 490.2 g (P-2) for plant yield, 1.90 g (P-2) to 2.05 g (P-1) for nut weight, 1.06 g (P-2) to 1.10 g (P-1) for kernel weight, 53.56% (P-1) to 55.64% (P-2) for kernel ratio, 0.93 mm (P-4) to 1.17 mm (P-2) for shell thickness, 16.67 mm (P-2) to 16.97 mm (P-1) for nut size, 12.95 mm (P-4) to 13.15 mm (P-2) for kernel size, 85.98% (P-4) to 89.83% (P-1) for good kernel and 6.97% (P-3) to 11.73% (P-2) for poor fill. First two components formed in result of principle component analysis were explained 80.57% of total variation. The PC1 and PC2 components were related to many traits. While the defective kernel ratio (-0.99) and the total number of clusters (-0.98) had the most effect traits on PC1, the nut width (-0.89) had the most effect traits on PC2. As a result, P-2 clone, which stands out in terms of yield fluctuation, can be used as parent in hazelnut breeding programs.

Anahtar Kelimeler

Corylus avellana, genetic resource, yield, kernel ratio, good kernel

Proje Numarası

BY-1806

Kaynakça

• Bak, T., & Karadeniz, T. (2021). Effects of branch number on quality traits and yield properties of European hazelnut (Corylus avellana L.). Agriculture, 11(5), 437. https://doi.org/10.3390/agriculture11050437
• Balık, H. İ., & Beyhan, N. (2019). Xenia and metaxenia in hazelnuts: Effects on nut set and nut characteristics. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 9-18. https://doi.org/10.29278/azd.562429
• Balık, H. İ., Balık-Kayalak, S., Beyhan, N., & Erdoğan, V. (2015). Fındık çeşitleri. Trabzon Ticaret Borsası, Klasmat Matbaacılık.
• Balık, H., & Beyhan, N. (2014). Ordu’nun Ünye ilçesinde Palaz fındık çeşidinin klon seleksiyonu. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 29(3), 179-185. https://doi.org/10.7161/anajas.2014.29.3.179-185
• Balta, F., Balta, M. F., & Karadeniz, T. (1997). The evaluations on preselection of the hazelnut ‘Tombul’and ‘Palaz’cultivars grown in Carsamba and Terme (Samsun) districts. Acta Horticulturae, 445, 109-118. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1997.445.15
• Balta, M. F., Yaman, İ., Kırkaya, H., & Karakaya, O. (2021). Farklı bakım koşullarında yetiştirilen Çakıldak fındık çeşidinin verim ve meyve özelliklerinin değişimi. Akademik Ziraat Dergisi, 10(2), 265-274. https://doi.org/10.29278/azd.909070
• Beyhan, N., & Demir, T. (2001). Performance of the local and standard hazelnut cultivars grown in Samsun province, Turkey. Acta Horticulturae, 556, 227- 234. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2001.556.32
• Beyhan, N., & Marangoz, D. (2007). An investigation of the relationship between reproductive growth and yield loss in hazelnut. Scientia Horticulturae, 113(2), 208-215. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2007.02.007
• Beyhan, N., Demir, T., & Turan, A. (2007, Eylül 04-07). İlkbahar dönemi iklim koşullarının fındığın verim ve gelişmesi üzerine etkileri [Sözlü bildiri]. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildirileri, Türkiye.
• Bilgen, Y., Duyar, Ö., Balık, H. İ. Kayalak-Balık, S., Bostan, S. Z., & Koç-Güler, S. (2017). Preliminary results of clonal selection of Çakıldak hazelnut cultivar grown in Ordu province of Turkey. Acta Horticulturae, 1226, 94.
• Boccacci, P., Akkak, A., Bassil, N. V., Mehlenbacher, S. A., & Botta, R. (2005). Characterization and evaluation of microsatellite loci in European hazelnut (Corylus avellana L.) and their transferability to other Corylus species. Molecular Ecology Notes, 5(4), 934-937. https://doi.org/10.1111/j.1471-8286.2005.01121.x
• Bostan, S. Z. (2009). The Interrelationships among hazelnut production and yield with some important climatic data in Giresun province (Northern Turkey). Acta Horticulturae, 825, 413-420. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.825.65
• Bostan, S. Z. (2019). Fındıkta kabuklu ve iç meyve kusurları. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 157-166. https://doi.org/10.29278/azd.644005
• Bostan, S. Z., & İslam, A. (1999). Some nut characteristics and variatin of these characteristics within hazelnut cultivar Palaz. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(4), 367-370. https://doi.org/10.3906/tar-1-96166
• Bostan, S. Z., & Tonkaz, T. (2013, September 25-28). The effects of arid and rainy years on hazelnut yield in the Eastern Black Sea region of Turkey [Sözlü bildiri]. In Proceedings of the 24th International Scientific-Expert-Conference of Agriculture and Food Industry, Bosnia and Herzegovina.
• Botta, R., Molnar, T. J., Erdogan, V., Valentini, N., Marinoni, D. T., Mehlenbacher, S. A., Jain, S. M., Johnson, D. V., & AlKhayri, J. M. (Eds.). (2019). Advances in plant breeding strategies: Nut and beverage crops, hazelnut (Corylus spp.) breeding (4th ed.). Springer Nature Switzerland. https://doi.org/10.1007/978-3-030-23112-5
• Çalışkan, K., Balta, F., Yılmaz, M., & Karakaya, O. (2019). Organik olarak yetiştirilen palaz fındık çeşidinde ocaktaki gövde sayısına bağlı olarak verim ve meyve özelliklerindeki değişim. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 49-60. https://doi.org/10.29278/azd.656047
• Demir, T., & Beyhan, N. (2000). Samsun ilinde yetiştirilen fındıkların seleksiyonu üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture & Forestry, 24, 173-183. https://doi.org/10.3906/tar-6-98177
• Erdogan, V., & Mehlenbacher, S. A. (2000). Interspecific hybridization in hazelnut (Corylus). Journal of the American Society for Horticultural Science, 125(4), 489-497. https://doi.org/10.21273/JASHS.125.4.489
• FAO. (2022). Food and agriculture organization of the united nations. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL. [Erişim tarihi: 09 Mart 2022].
• Fattahi, R., Mohammadzedeh, M., & Khadivi-Khub, A. (2014). Influence of different pollen sources on nut and kernel characteristics of hazelnut. Scientia Horticulturae, 173, 15-19. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2014.04.031
• Gökirmak, T., Mehlenbacher, S. A., & Bassil, N. V. (2009). Characterization of European hazelnut (Corylus avellana) cultivars using SSR markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 56(2), 147-172. https://doi.org/10.1007/s10722-008-9352-8
• Güler, E., & Balta, F. (2020). Taşkesti (Mudurnu-Bolu) beldesi fındık popülasyonunun verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 6(2), 115-128. https://doi.org/10.24180/ijaws.685813
• İslam, A. (2003). Clonal selection in ‘Uzunmusa’ hazelnut. Plant Breeding, 122(4), 368-371. https://doi.org/10.1046/j.1439-0523.2003.00853.x
• İslam, A., & Özgüven, A. I. (2001). Clonal selection in the Turkish hazelnut cultivars grown in Ordu province. Acta Horticulturae, 556, 203-208. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2001.556.29
• Karadeniz, T., Bostan, S. Z., Tuncer, C., & Tarakçıoğlu, C. (2009). Fındık yetiştiriciliği. Ziraat Odası Başkanlığı Bilimsel Yayınlar Serisi.
• Karadeniz, T., Kırca, L., Şenyurt, M., & Bak, T. (2020). Tirebolu Harkköy yöresinde yabani fındık genotiplerinin tespiti ve değerlendirilmesi. Uluslararası Anadolu Ziraat Mühendisliği Bilimleri Dergisi, 2(1), 13-23.
• Karakaya O. (2022). The intensity of cluster drop affects bioactive compounds and fatty acids composition in hazelnut. Grasas Aceites, 73, e487. https://doi.org/10.3989/gya.1127212
• Kırca, L. (2010). Fındıkta (Corylus avellana L.) ocak dikim yaşı ile verim ve kalite arasındaki ilişkiler [Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Mehlenbacher, S. A. (2018). Advances in genetic improvement of hazelnut. Acta Horticulturae, 1226, 1-12. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1226.1
• Milosevic, T., & Milosevic, N. (2012). Cluster drop phenomenon in hazelnut (Corylus avellana L.). Impact on productivity, nut traits and leaf nutrients content. Scientia Horticulturae, 148, 131-137. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2012.10.003
• Sen, Y., & Bostan, S. Z. (2020). The effect of photosynthetic active radiation on yield and quality traits in ‘Tombul’and ‘Palaz’hazelnut cultivars. Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus, 19(5), 37-47. https://doi.org/10.24326/asphc.2020.5.4
• Serdar, Ü., & Demir, T. (2005). Yield, cluster drop and nut traits of three Turkish hazelnut cultivars. Horticultural Science (Prague), 32, 96-99.
• Thompson, M. M., Lagerstedt, H. B. & Mehlenbacher, S. A. (1996). Hazelnuts. J. Janick, J. N. Moore (Eds), Fruit Breeding, Nuts (pp. 125-184). Wiley.
• Turan, A., & Beyhan, N. (2009). Investigation of the pomological characteristics of selected 'Tombul' hazelnut clones in the Bulancak area of Giresun province. Acta Horticulturae, 845, 61-66. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2009.845.4
• Yılmaz, M. (2009). Bazı fındık çeşit ve genotiplerinin pomolojik, morfolojik ve moleküler karakterizasyonu [Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/