Çokkültürlü eğitim kavramı ve öğretmenler için bir çokkültürlü eğitim çerçevesi

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 60 - 70, 30.06.2024

Şule Çeviker Ay , Ümmühan Güliz Orhan

https://doi.org/10.62195/ijdes.1446084

Öz

Bir arada yaşamak toplum olmak için yeterli değildir. Toplum, insanların birbirini tehdit olarak görmediği, birbirine karşı kaygı, önyargı, düşmanlık taşımadığı bilakis birbirini tanıdığı, bağlantı kurduğu, önemsediği bir birlik hâlidir. Toplum olmayı temel hedef olarak gören çokkültürlü bakış açısı, kültürlerin iç içe ve etkileşim halinde olduğu, diyalogun herkes tarafından benimsendiği bir dünya görüşü olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitim alanına “Çokkültürlü eğitim” olarak yansıyan bu düşünce, bireylerin toplum olma duygusunu kazanması, tüm gençlerin demokratik vatandaşlığa hazırlanması ve farklı kültürlerden gelen öğrencilerin akademik başarısının gelişmesi için tamamlayıcı bir eğitim felsefesi olarak görülmektedir. Demokratik bir toplum için gerekli tutum ve değerlerin geliştirilmesini, özgürlük, adalet, eşitlik, hakkaniyet, insan onuru, sosyal adalet kavramlarının anlaşılmasını ve hayata yansıtılmasını hedeflemektedir. Çokkültürlü eğitim içerik olarak sunulabileceği gibi düşünme şekline, öğrenme iklimine, öğretime ve değerlendirmeye etkisi olan bir yöntem olarak her derse ve dersin tüm süreçlerine yansıtılabilir. Bu çalışmanın amacı çokkültürlü eğitimi tanıtmak, öğretmenlerin çokkültürlü eğitimi derslerine harmanlarken takip edebilecekleri işlem basamaklarını ve yapılması gerekenleri sunmaktır. Bu çalışma ile çokkültürlü eğitimin uygulanabilmesi için bir model tanıtılmış, modelin basamakları ayrıntılı açıklanmış, dersler planlanırken göz önünde bulundurulması gerekenler sunulmuştur. Bu anlamda çokkültürlü eğitime giriş niteliğinde bir derleme çalışması olarak yapılandırılmıştır. Çalışmada kültür kavramından yola çıkarak çokkültürlülük kavramı analiz edilmiş, çokkültürlülük fikrinin tarihi gelişimine yer verilmiştir. Bu bölümde, çokkültürlülük kavramından ne anlaşıldığı, hangi standartların çokkültürlülük ölçüsü olarak kabul edildiği ve çokkültürlülük anlayışının artan önemi tartışılmıştır. Daha sonra eğitim açısından çokkültürlülük felsefesinin ne anlama geldiği, çokkültürlü eğitimin amacı, odaklandığı konular ve aşamalı gelişimi ele alınmıştır. Çokkültürlü eğitimde öğretmenin rolüne ve beklenen becerilere odaklanılmıştır. Çokkültürlü bir ders planlamak için bir model tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, çokkültürlü eğitim, çokkültürlü eğitim modeli, çokkültürlü öğretmen

The concept of multicultural education and a multicultural education framework for teachers

Öz

A society is a state of unity where people do not perceive each other as threats. Instead, they have empathy, understanding, and compassion toward one another. No prejudice, anxiety, or hostility exists; individuals can connect and care for one another. The multicultural perspective prioritizes creating a healthy society by encouraging interaction and dialogue among cultures, making it a worldview that values inclusivity. The idea of "multicultural education" reflects the vision of creating a society where individuals have a sense of belonging. It is a complementary philosophy that aims to prepare young people for democratic citizenship and improve academic achievement among students from diverse cultural backgrounds. Its goal is to foster the attitudes and values essential for a democratic society, promoting understanding and reflection on freedom, equity, human dignity, and social justice in daily life. Multicultural education can be integrated as course material or incorporated into every lecture and not to impact thinking patterns, learning environments, teaching methods, and assessment. This focuses on the philosophy of education in lessons. In this study, we delve into multiculturalism by exploring culture and its historical evolution. This section reflects the meaning of multiculturalism, the accepted standards used to measure it, and its growing significance. The following text reflects the philosophy of multiculturalism concerning education. This demonstrates the purpose of multicultural education and the subjects it prioritizes. Item It emphasizes teachers' critical role and the skills they need to implement multicultural education effectively. Additionally, it provides a detailed explanation of a model for implementing multicultural education, including considerations for lesson planning and a blueprint for designing a multicultural lesson.

Anahtar Kelimeler

Multiculturalism, multiculturaleducation, multiculturaleducation model, multiculturalteacher

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2011). Okul Değişkenlerinin eğitimde verimliliğe etkisi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2) , 45-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/dusbed/issue/22641/241875
• Ağbaba, D. (2020). Çokkültürlü toplumlarda mekân, kimlik ve aidiyet dinamikleri: Niğde örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Akcaoğlu, M.Ö. ve Arsal, Z. (2018). Çokkültürlü Yeterlik Ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 261-270.
• Akıncı Çötok, N. (2010). Çok kültürlülük, kültürlerarasılık ve entegrasyon tartışmaları bağlamında Alman eğitiminde Türk öğrenciler: Bremen örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Ardili, C. (2017). Multiculturalism from gender perspective. International Journal of Social And Humanities Sciences, 1(2), 54-67 .
• Arıkan, S. (2008).Çokkültürlü İngiltere'de bireysel ve sosyal çatışmalar: Zadie Smith'in white teeth ve Monica Ali'nin Brick Lane romanları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Ayaz, M. F. (2016). Çokkültürlülük algı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 463-471.
• Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye'de çokkültürlü eğitim tartışmaları ve uygulamaları. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Babayiğit, B. (2022). Çokkültürlü eğitime dayalı öğretim ilke ve yöntemleri dersinin çokkültürlü öğretmen yeterliklerine, evrensellik-farklılık yönelimine ve mesleğe yönelik tutuma etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Banks, J. A. (1993). Multicultural education: Historical development, dimensions, and practice. Review of Research in Education, 19, 3-49.
• Banks, J. A. (2004). Handbook of research on multicultural education (Vol. 2). C. A. M. Banks (Ed.). CA: Jossey-Bass.
• Banks, J. A., & Banks, C. A. M. (Eds.). (2019). Multicultural education: Issues and perspectives. John Wiley&Sons.
• Banting, K., & Kymlicka, W. (2013). Is there really a retreat from multiculturalism policies? New evidence from the multiculturalism policy index. Comparative European Politics, 11, 577-598.
• Barın, T. (2016). Farklılıkların bir arada yaşamasında liberal bir yaklaşım: Çokkültürlülük teorisi. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, (2), 57-88. https://dergipark.org.tr/en/pub/ybuhukuk/issue/24632/260609
• Baş, F. C., & Yıldırım, A. F. (2021). İmparatorluk döneminden postmodern döneme farklılıkların bir arada yaşama modeli olarak Osmanlı millet sistemi ve çokkültürlülük. 6. Uluslararası Erciyes Bilimsel Araştırmalar Kongresi, 1-2 Eylül, Kayseri.
• Başbay, A., & Kağnıcı, D. Y. (2011). Çokkültürlü yeterlik algıları ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(161), 199-212. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/872/296
• Başbay, A.,& Bektaş, Y. (2010). Çokkültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlikleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/6/843
• Bennett, C. I. (1986). Comprehensive multicultural education: Theory and practice. Pearson.
• Demir, N. (2015). Çokkültürlü eğitim programlarının tasarlanmasına ilişkin öğretim elemanı görüşlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Doytcheva, M. (2013). Çokkültürlülük. İletişim Yayınları.
• Durmuş, A., Çetin, A., & Engin, C. (2024). ID 14-Öğretmen Adaylarının Çok Kültürlü Eğitime Yönelik İhtiyaç Analizi: Öğretmen Eğitimi Programı için Çıkarımlar. In XI. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi “Güncel Gelişmeler Doğrultusunda Eğitim Programları: Herkes İçin Eğitim” 11th International Congress On Curriculum & Instruction" Curricula In Line With Current Developments: Education For All (Vol. 15, No. 57, p. 15).
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde Program Geliştirme. Edge Akademi.
• Gay, G. (2018). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice. Teachers College Press.
• Gay, G.,& Howard, T. C. (2000). Multicultural teacher education for the 21st century. The Teacher Educator, 36(1), 1-16.
• Höke, M. (2020). Çokkültürlü toplumlarda yaşanan siyasal sorunlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Hramiak, A. (2014). Using a cultural lens to explore challenges and issues in culturally diverse schools for Teach First beginning teachers: Implications for future teacher training. Professional Development in Education, 40(1), 147-163.
• İdil Ekşi, A. (2020). Özel okullardaki öğretmen görüşlerine göre çokkültürlü okul ve sınıf yönetimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi.
• Kanatlı Öztürk, F. (2018). Çokkültürlü eğitim çerçevesinde hazırlanan etkinliklerle farklılıklara saygı değeri ve araştırma becerisi geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Kennedy, M. M. (1997). Defining an ideal teacher education program. National Council for Accreditation of Teacher Education, https://www.researchgate.net/profile/Mary-Kennedy-18/publication/239494918_Defining_an_Ideal_Teacher_Education_Program1/links/597b5888458515687bda9880/Defining-an-Ideal-Teacher-Education-Program1.pdf
• Kivisto, P. (2012). We really are all multiculturalists now. The Sociological Quarterly, 53(1), 1-24. Kymlicka, W (2015). Çokkültürlü Yurttaşlık azınlık Haklarının Liberal Teorisi (2. Baskı) (Çev. A.Yılmaz). Ayrıntı yayınları.
• Kymlicka, W., & Öztürk, F. (2013). Çok Kültürlülük: Başarı, Başarısızlık ve Gelecek. Journal of Istanbul University Law Faculty, 70(2).
• Ladson-Billings, G. (2004). New directions in multicultural education. Handbook of Research on Multicultural Education, 2, 50-65.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
• Nielke, W. (2021). Interkulturelle Bildung. https://xn--smartwrts-02a.de/wp-content/uploads/2021/05/Nieke_Lernzettel.pdf
• Nohl, A. (2014). Kültürlerarası pedagoji (2. Baskı) (Çev. N.Somel). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Orhan, Ü. G., Albayrakoğlu, Ö., & Kuyumcu Vardar, A. (2023). Türkiye’de çokkültürlü eğitim alanında yapılan lisansüstü çalışmaların analizi. Uluslararası Düzce Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 49-65.
• Özensel, E. (2013). Doğu toplumlarında ve Türkiye’de birlikte yaşama arayışı: Çokkültürlülük mü? Yoksa yeni bir model mi?. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3), 1-17.
• Özgan, A. (2018). Amerikan çokkültürlülüğü açısından toplumsal güvenlik [Yayımlanmamış doktora tezi]. Polis Akademisi.
• Parekh,B. (2002). Çokkültürlülüğü yeniden Düşünmek (1.Baskı) (Çev. B. Tanrıseven). Phoenix Yayınları.
• Polat, İ. (2013). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin çokkültürlü yeterlik algıları (Van ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Polat, İ.,& Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürlü eğitimde öğretmen yeterlilikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 352-372.
• Sağır, B. (2005). Çokkültürlülük: Osmanlı Devleti ve Avrupa Birliği karşılaştırması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Sinagatullin,I. M. (2003). Constructing Multicultural Education in a Diverse Society, London: The Scarecrow Press, Inc.
• Slavin, R. E. (2013). Eğitim Psikolojisi (Çev. G. Yüksel). Nobel Yayıncılık.
• Sleeter, C., & Grant, C. (1987). An analysis of multicultural education in the United States. Harvard Educational Review, 57(4), 421-445.
• Şan, M. K. (2005). Farklılık ve çokkültürlülük siyasetleri üstüne bir deneme. Milel ve Nihal, 3(1-2), 69-117. The Multiculturalism Policy Index [MCP] (2023). Queens University. Multiculturalism Policies in Contemporary Democracies. https://www.queensu.ca/mcp/. (E.T.: 21.02.2023).
• The National Association for Multicultural Education [NAME] (2023). Definitions of Multicultural Education. https://www.nameorg.org/definitions_of_multicultural_e.php. (E.T.: 21.02.2023).
• Tirab, T. A. (2016). Çokkültürlü toplumlarda güvenlik: Sudan örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Polis Akademisi.
• Toraman, Ç., Acar, F., and Aydin, H. (2015). Primary school teachers’ attitudes and knowledge levels on democracy and multicultural education: A scale development study. Review of Research and Social Intervention, 49, 41–58,
• UNESCO (1982). Mexico City Declaration on Cultural Policies. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000050419
• Yanık, C. (2011). Birlikte yaşama yolları: Liberalizm ve çokkültürcülük. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 75-95.
• Yazıcı, S., Başol, G., & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(37), 229-242.