Benevolent Sexism Towards Female Teachers in Schools: A Mixed Methods Study

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 62 - 74

Sultan Bilge Keskinkılıç Kara , Buse Şentürk , Melike Pınarcıoğlu

https://doi.org/10.25233/ijlel.1636983

Öz

This study investigates protective sexism behaviors directed towards female teachers in primary schools. Utilizing a convergent parallel mixed-methods design, the research was conducted with 226 teachers from public primary schools in Küçükçekmece, Istanbul, during the 2021-2022 academic year. To gather data, the Ambivalent Sexism Inventory was employed for quantitative measures, while qualitative insights were obtained through an open-ended question. For the quantitative analysis, descriptive statistics, independent samples t-tests, and one-way ANOVA were applied. Qualitative data were analyzed using descriptive statistics and document analysis.
The findings revealed that teachers rated their experiences of heterosexual intimacy (HI) and gender-complementary differentiation (GCD) within protective sexism as “somewhat agree,” whereas protective patriarchy (PP) was rated as “somewhat disagree.” There were no significant variations in protective sexism levels based on gender, age, or professional experience. Qualitative results indicated that female teachers predominantly encountered protective sexism in the forms of protective patriarchy and gender-complementary differentiation. Protective sexism was notably expressed through protective patriarchy, often manifested in ways that aimed to ease women’s work lives. Both qualitative and quantitative findings suggest that protective patriarchy is the most prevalent form of protective sexism observed.

Anahtar Kelimeler

sexism, protective sexism, education management

Okullarda kadın öğretmenlere yönelik korumacı cinsiyetçilik: Bir karma yöntem çalışması

Öz

Bu araştırmanın amacı ilkokullarda kadın öğretmenlere yönelik korumacı cinsiyetçilik davranışlarını incelemektir. Araştırma karma yöntem desenlerinden yakınsayan paralel karma desen kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Küçükçekmece ilçesindeki kamu ilkokullarında görev yapan 226 öğretmen oluşturmaktadır. Nicel verilerin toplanması amacıyla Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği, nitel verilerin toplanması amacıyla ise bir açık uçlu sorudan yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunun analizi için betimsel istatistikler, bağımsız gruplar için t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise betimsel istatistikler ve doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın nicel sonucuna göre, öğretmenlerin korumacı cinsiyetçilik ölçeğinin heteroseksüel yakınlık (HY) ve cinsiyetler arası tamamlayıcı farklılaştırma (CATF) alt boyutlarından aldıkları puanların “biraz katılıyorum” düzeyinde olduğu korumacı ataerkillik (KA) alt boyutunda “biraz katılmıyorum” düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın sonucuna göre öğretmenlerin korumacı cinsiyetçilik düzeyleri cinsiyete, yaşa ve mesleki kıdeme göre farklılaşmamaktadır. Araştırmanın nitel sonucunda kadın öğretmenlerin okullarında yaşadıkları korumacı cinsiyetçilik davranışlarının korumacı ataerkillik ve cinsiyetler arası tamamlayıcı farklılaştırma şeklinde olduğu belirlenmiştir. Korumacı cinsiyetçilik davranışının yoğun olarak korumacı ataerkillik olarak kendini gösterdiği ve özellikle kadın öğretmenlerin iş yaşamını kolaylaştırma şeklinde uygulandığı belirlenmiştir. Araştırmanın nitel ve nicel sonuçları birlikte değerlendirildiğinde nitel boyutta ortaya çıkan en yaygın korumacı cinsiyetçilik uygulamalarının koruyucu ataerkillik ile paralellik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

cinsiyetçilik, korumacı cinsiyetçilik, eğitim yönetimi

Etik Beyan

Bu çalışmanın etik kurul izni İstanbul Kültür Üniversitesi Etik Kurulunun 23.05.2022 tarihli ve 2022/111 numaralı kararı ile alınmıştır.

Kaynakça

• Alptekin D. (2014). Çelişik duygularda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı sorgusu: Üniversite gençliğinin cinsiyet algısına dair bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 203-211.
• Argon, T. (2016). Öğretmen görüşlerine göre ilkokullarda yöneticilerin kayırmacılık davranışları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 233-250.
• Ayan, S. (2014). Cinsiyetçilik: Çelişik duygulu cinsiyetçilik. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Dergisi, 36, 147-156. http://dx.doi.org/10.7197/1305-0028.2533
• Bora, A. (2018). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık. K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Eds.), Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar (ss. 175-189) içinde. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bozkurt, B. (2017). A Study of developing an assessment tool for social justice leadership behaviors of school principals. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(3), 721-732. https://doi.org/10.21547/jss.300050
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Coulter, R. P. (1995). Struggling with Sexism: Experiences of feminist first-year teachers. Gender and Education, 7(1), 33–50. https://doi.org/10.1080/713668455
• Çolak, G. (2018). Türk edebiyatında kelimelerin toplumsal cinsiyeti. Türklük Bilimi Araştırmaları, 43, 87-125.
• Danış M.Z, Erkoç B., Güç Çınar E. ve Usta Ş. (2020). Çelişik duygulu cinsiyetçilik algısına yönelik bir araştırma. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(20), 138-151.
• Dardenne, B., Dumont, M., ve Bollier, T. (2007). Insidious dangers of benevolent sexism: Consequences for women’s performance. Journal of Personality and Social Psychology, 93, 764–779. https://doi.org/10.1037/0022-3514.93.5.764
• Drury, B. J. ve Kaiser, C. R. (2014). Allies against sexism: The role of men in confronting sexism. Journal of Social Issues, 70(4), 637–652. https://doi.org/10.1111/josi.12083
• Elo, S. ve Kyngas, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107-115. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x
• Erdol, T. A., Özen, F. ve Toraman, Ç. (2019). Türkiye'deki eğitim fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 794-844. https://doi.org/10.29299/kefad.2019.20.02.009
• Eriş, E. D. ve Kocabıyık, M. S. (2022). Nezaket: Örgütlerde yönetici-çalışan ilişkilerini güçlendirici bir davranış. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(65), 329-350.
• Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A., & Lang, A.-G. (2009). Statistical power analyses using GPower 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41(4), 1149–1160. https://doi.org/10.3758/BRM.41.4.1149
• Fetters, M. D., Curry, L. A., & Creswell, J. W. (2013). Achieving Integration in Mixed Methods Designs-Principles and Practices. Health Services Research, 48(6pt2), 2134–2156. https://doi:10.1111/1475-6773.12117
• George, D. ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 11.0 update (4th ed.). Allyn ve Bacon.
• Glick, P., Diebold, J., Bailey Werner, B., ve Zhu, L. (1997). The two faces of adam: Ambivalent sexism and polarized attitudes toward women. Personality and Social Psychology Bulletin. 23(12), 1323–1334. https://doi.org/10.1177/01461672972312009
• Glick, P. ve Fiske, S. T. (1996). The ambivalent sexism inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 491-512.
• Glick, P. ve Fiske, S. T. (2001). An ambivalent alliance. American Psychologist, 56 (2), 109– 118.
• Hallinger P. (2004). Meeting the challenges of cultural leadership: The changing role of principals in Thailand. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 25(1), 61-73. https://doi.org/10.1080/0159630042000178482
• Jha A. ve Mamidi R. (2017). When does a compliment become sexist? Analysis and classification of ambivalent sexism using twitter data. In D. Hovy, S. Volkova, D. Bamman, D. Jurgens, B. O’Connor, O. Tsur and A. S. Doğruöz (Eds.), Proceedings of the second workshop on NLP and computational social science (pp. 7-16). Association for Computational Linguistics. http://dx.doi.org/10.18653/v1/W17-2902
• Johnson, R. B. ve Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
• Kimzan, İ. ve Arıkan, A. (2021). Erken çocukluk dönemi bağlamında geleceğin öğretmenlerinin cinsiyetçi tutumları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(39), 277-307. https://doi.org/10.26466/opus.831271
• Mikołajczak, M. ve Pietrzak, J. (2014). Ambivalent sexism and religion: connected through values. Sex Roles, 70, 387–399. https://doi.org/10.1007/s11199-014-0379-3
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Moss Racusin, C. A. ve Rudman, L. A. (2010). Disruption in women’s selfpromotion: The blaklash avoidance model. Psycholohy of Women Quarterly, 34(2), 186-202.
• Özdamar K. (2002). Paket programlarla istatistiksel veri analizi. Kaan Kitabevi.
• Özdemir, A. ve Cengiz, A. A. (2020). Kadın yöneticileri yönelik tutumların oluşumunda çelişik duygulu cinsiyetçilik ve narsizm etkisi. Çalışma ve Toplum, 67(4), 2123-2143.
• Sakallı Uğurlu, N. (2002). Çelişik duygulu cinsiyetçilik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 47-58.
• Sakallı Uğurlu, N. (2003). Cinsiyetçilik: Kadınlara ve erkeklere ilişkin tutumlar ve çelişik duygulu cinsiyetçilik kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 6(11-12), 1-20.
• Sakallı Uğurlu N. ve Glick P. (2003) Ambivalent sexism and attitudes toward women who engage in premarital sex in Turkey. The Journal of Sex Research, 40(3), 296-302. https://doi.org/10.1080/00224490309552194
• Teddlie, C. ve Tashakkori, A. (2015). Karma yöntem araştırmalarının temelleri (Y. Dede ve S.B. Demir, Çev.). Anı Yayıncılık. (Orijinal eserin basım tarihi 1998)