İşlevci Çeviri Kuramlarının Sözde Çeviriye Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 2, 248 - 255, 30.06.2019

Mehmet Cem Odacıoğlu

Öz

Sözde çeviriler çeviri olduğu iddiasıyla yayınlanan ancak aslında gerçek çeviri olmayan, yani iki dil arasında çevirinin gerekli
olmadığı bir durumdur. Metnin yazarı tarafından ideolojik, kültürel, toplumsal, ticari vb. nedenlerle başvurulan sözde çeviride
bir dilden diğer dile yapılan dilsel ve kültürel aktarım gibi bir durum söz konusu değildir. Zira ortada kaynak ve erek metin
arasında kurulan bir ilişki yoktur. Yazar kendisini çevirmen olarak tanıtarak bir sözde çeviri türetmesine karşın aslında ürettiği
yine kaynak metindir. Ancak Toury’ye göre çeviri olduğu varsayımıyla yayınlanan her metin bir çeviridir. İşte bu noktada şöyle
bir soru akla gelmektedir: gerçek bir çeviri olmamasına rağmen çeviri olduğu iddiasıyla yayınlanan metinlerde kaynak ve erek
metin arasındaki dilsel ve kültürel aktarımı kolaylaştırmak için ya da çevirileri betimleyerek bir dönem,sosyo-kültürel yapı vb.
hakkında bilgi sahibi olunması için başvurulan çeviri kuramlarının konumu nedir? Bir diğer ifade ile, madem sözde çeviri bir tür
çeviri, o halde bu tür metinlerin yazımında da çeviri kuramlarının uygulanması gerekmez mi? Bu sorulardan hareketle bu
çalışmada sözde çeviri üzerinde durularak çeviri kuramlarından işlevci çeviri kuramlarının sözde çeviriye uygulanabilirliği
tartışılmış ve Nihal Yeğin Obalı’nın 1950’de bir sözde çeviri türü olarak kaleme aldığı Genç Kızlar adlı roman üzerinden tartışma
somut bir düzleme oturtulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sözde çeviri, çeviri kuramı, sözde çeviri kuramı, Nihal Yeğinobalı, Genç Kızlar.

Research on The Applicability of Functional Translation Theories to Pseudo-Translation

Öz

Pseudotranslation is a method of writing that is published as a translation though it is not a genuine translation and is performed
for ideological, cultural or social reasons. In pseudotranslation it is not necessary to translate between a source and a target text
because there is not a linguistic and cultural transfer between two languages but a creation of a so-called translation which is in
fact a source text. According to Toury, every text which is published with the assumption that it is a translation should be called
translation. At this point, a question arises: What is the position of the translation theories that are either applied to facilitate the
linguistic and cultural transfer between the source and the target text or that are used to make descriptions of translations of a
certain period or culture for information in pseudo-translations? In other words, if pseudo translation is a kind of translation,
then does anyone have to apply translation theories in writing such texts? Based on these questions, this study discusses the
applicability of functional translation theories to pseudotranslation by giving examples from Nihal Yeginobali’s Genç Kızlar so as
to make the study concrete

Anahtar Kelimeler

Pseudotranslation, translation theory, pseudo translation theory, Nihal Yeğinobali, Genç Kızlar.

Kaynakça

• Boy, Hülya (2018), “Eflatun Kız within the Context of Translation Studies: A Conceptual (Re)Framing”, transLogos 2018 Cilt 1, Sayı 1, s. 64-91.
• Dehcheshmeh, Maryam Mohammedi (2013), “Pseudo-translation as a Subset of the Literary System: a Case Study”, Transcultural, cilt.5.1-2 (2013), s.134-158.
• Gürçağlar Şehnaz Tahir (2008),”. Sherlock Holmes in the interculture: Pseudotranslation and anonymity in Turkish Culture”, Beyond Descriptive Translation Studies: Investigations in Homage to Gideon Toury” (ed. Anthony Pym, Miriam Shlesinger, Daniel Simeoni), Benjamins Publishing Company, Amsterdam ve Phladelphia, p.133-151.
• Küçük, Abdullah ve Güzel Nafize Sibel (2018), “A Non-Existent Source, A Successful Translation: Nihal Yeğinobalı’s Genç Kızlar”, Culture(s) and Authenticity: The Politics of Translation and the Poetics of Imitation (Series:Cultures in Translation) (ed. Agnieszka Pantuchowicz ve Anna Warso), Peter Lang.
• Lambert Jose, D’hulst Lieven ve Van Bragt, Katrin (1985), “Translated literatüre in Franc 1800-1850”, The Manipulation of Literature: Studies in Literary Translation, Routledge Revivals, s.149-163.
• Munday, Jeremy (2012), Introducing Translation Studies: Theories and Applications, Routledge, Londra ve New York.