Türkçe Eğitiminde Bir Ders Aracı Olarak Yalvaç Ural'ın Tembeller Orkestrası Hikâyesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 87 - 116, 30.06.2024

Yasin Polat

Öz

Türkçe öğretiminin temel araçlarından olan ders kitaplarına metin seçimi oldukça önemlidir. Fakat alanyazındaki çalışmalar incelendiğinde ders kitaplarının, içerisindeki metinler ve etkinliklerle birlikte birçok açıdan eleştirildiği görülmektedir. Bu çalışma, ders kitaplarının kazanımları gerçekleştirmede eksik ve yetersiz olması probleminden yola çıkılarak yapılmıştır. Türkçe öğretiminde etkili bir ders aracı olabileceği düşüncesinden hareketle Yalvaç Ural’ın Tembeller Orkestrası adlı hikâyesi, söz varlığı ögeleri bakımından doküman incelemesi yoluyla incelenmiştir. Eserde 100'den fazla söz varlığı ögesi tespit edilmiştir. Bu ögeler, deyimler, atasözleri, kalıp sözler, kalıplaşmış sözler, terimler ve yabancı kelimelerdir. Tespit edilen söz varlığı ögeleri bağlamlarıyla birlikte kaydedilmiştir. Devamında 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndan söz varlığı alanı ile ilişkili anlamaya dayalı dinleme-konuşma-okuma-yazma kazanımları seçilerek ortak başlıklarda sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmadaki kazanımlara yönelik tespit edilen söz varlığı ögeleri ve bağlamları kullanılarak her kazanıma yönelik en az bir etkinlik örneği oluşturulmuştur. Her kazanıma yönelik çeşitli örneklerin oluşturulduğu çalışmada, Türk edebiyatından seçilen eserlerin detaylı şekilde incelenmesiyle ve bu incelemelerde tespit edilen söz varlığı ögeleriyle oluşturulan etkinlik örnekleri sayesinde hem ders kitabı yazarlarına hem de Türkçe öğretmenlerine zengin materyal havuzu oluşturulabileceği sonucuna varılmıştır. Bu materyal havuzundan ilgi ve ihtiyaca yönelik olarak seçilen metinler ve bağlamlar hedef kazanımları gerçekleştirmede, ders kitabı yazarlarına ve uygulayıcılara kolaylık sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, Söz varlığı, Yalvaç Ural, Tembeller Orkestrası

The Story of Yalvaç Ural's Tembeller Orkestrası as a Teaching Tool in Turkish Education

Öz

Text selection for Turkish teaching, a fundamental aspect, is crucial in textbooks. However, studies reveal criticisms of textbooks from various angles, citing shortcomings in achieving objectives. This study addresses this issue by examining Yalvaç Ural’s story "Tembeller Orkestrası" for lexical elements through document analysis. Over 100 lexical elements were identified in the work, including idioms, proverbs, set phrases, terms, and foreign words, each recorded with its context. Subsequently, listening-speaking-reading-writing achievements related to lexical fields from the 2019 Turkish Language Teaching Curriculum were selected and categorized under common headings. Using these identified lexical elements and their contexts, at least one activity example was created for each achievement. It was concluded that a rich pool of materials could be created for both textbook authors and Turkish teachers through detailed examination of selected works from Turkish literature and the activity examples created with the identified lexical elements. It is believed that selecting texts and contexts according to interest and need from this material pool can facilitate achieving target objectives for textbook authors and practitioners.

Anahtar Kelimeler

Turkish education, Vocabulary, Yalvaç Ural, Tembeller Orkestrası

Kaynakça

• Aksan, D. (2015). Türkçenin sözvarlığı. Bilgi Yayınevi.
• Arslan, K., & Bay, Y. (2023). İlkokul Türkçe ders kitaplarının söz varlığı bakımından incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 8(1), 14-27. https://doi.org/10.52797/tujped.1282167
• Aslan, R. (2022). Muzaffer İzgü’nün "Ökkeş" Adlı Çocuk Romanı Serisinin Söz Varlığı Ve Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki Söz Varlığı Kazanımlarına Uygunluğu. [Yüksek Lisans Tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Baş, B. (2016). Çocuk Kitaplarında Ortak Söz Varlığı Unsurları Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 391-409.
• Çer, E. (2016). Türkçe Öğretiminde Çocuğa Görelik İlkesine Uygun Edebiyat Yapıtlarının Önemi. İlköğretim Online, 15(4). https://doi.org/10.17051/io.2016.22814
• Dilekçi, A. (2022). Türkçe ders kitaplarının nitelik yönünden değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1310-1328.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. Multilingual Yayınları.
• Güneş, F. (2013). Türkçe’de metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 603-637. https://doi.org/10.14520/adyusbd.454
• Bayraktar, İ., & Erkoç, S. (2021). Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Balina ile Mandalina” Kitabının Bir Ders Aracı Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(79), 1187-1204.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Maden, A. (2021). Söz varlığını zenginleştirme açısından Türkçe dersi öğretim programı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(2), 756-777.
• Mert, E. L. (2014). Türkçenin eğitimi ve öğretiminde dört temel dil becerisinin geliştirilmesi sürecinde kullanılabilecek etkinlik örnekleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 23-48.
• Mete, Ö.Ö. (2016). Sevim Ak’ın Çocuk Edebiyatı Romanlarının Söz Varlığı Açısından Çözümlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı 1-8. sınıflar. MEB Yayınları.
• Ömeroğlu, A. F. ve Hakkoymaz, S. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin söz varlığı öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikler açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 347-362.
• Öz, G. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Sarar Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76.
• Sever, S. (2000). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı Yayıncılık
• Sever, S. Kaya, Z., & Aslan, C. (2011). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Tudem Yayınları.
• Şimşek Ş. ve Demirel İ. F. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı kazandırma/kelime öğretimi etkinliklerinin kullanılan yöntemler açısından incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(Ek), 317-330.
• Türk Dil Kurumu (2024). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Yavuz, M. (2020). Türkçe dersi öğretim programı ve 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.