Children's Literature Books Recommended by Turkish Teachers to 5th Graders in Terms of Values in the Turkish Language Curriculum of the Turkish Century Education Model Secondary School Turkish Curriculum

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 73 - 93, 30.03.2025

Efecan Karagöl , Şevnan Aydoğan

https://doi.org/10.71084/ijlet.1609900

Öz

This study aims to examine the works of children's literature recommended by Turkish teachers for 5th-grade students based on the values outlined in the Turkish Language Teaching Program of the Turkish Century Education Model. The data for the study were collected from forty-two teachers working in Zonguldak. The most recommended works were identified, and three of these were analyzed in detail. The data were obtained through interview forms and document analysis methods. According to the prominent findings of the study, the most recommended books were Grandpa's Grocery by Şermin Yaşar, Sadako by Eleanor Coerr, and This Is Findel by Andrew Clements. While the values of “diligence” and “benevolence” were dominant in Grandpa's Grocery and “friendship” was prominent in This Is Findel, it was observed that values were treated more equally in Sadako. However, the values of “freedom” and “patriotism” were not included at all in these three works. In addition, it was understood that there was diversity in teachers' book recommendations, but there was a lack of a comprehensive list of recommendations covering all the values in TYMM-2024. The results reveal that children's literature is an effective tool for values education, but the distribution of values in the selected works is unbalanced. Therefore, it is recommended to improve the curriculum to include the selection of appropriate works for children in the context of values education and guidance.

Anahtar Kelimeler

Values education, Turkish education, Secondary School Turkish Curriculum, Children

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programındaki Değerler Açısından Türkçe Öğretmenlerinin 5. Sınıflara Önerdiği Çocuk Edebiyatı Kitapları

Öz

Bu çalışma, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Türkçe Öğretim Programı’nda yer alan değerlerden hareketle Türkçe öğretmenlerinin 5. Sınıf öğrencileri için önerdiği çocuk edebiyatı eserlerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın verileri, Zonguldak’ta görev yapan kırk iki öğretmenden toplanmıştır. Öğretmenlerin en çok önerdiği eserler belirlenmiş ve bu eserlerden üçü detaylı olarak incelenmiştir. Veriler, görüşme formları ve doküman analizi yöntemleriyle elde edilmiştir. Araştırmanın öne çıkan bulgularına göre en çok önerilen eserler arasında Şermin Yaşar’ın "Dedemin Bakkalı", Eleanor Coerr’in "Sadako" ve Andrew Clements’in "Bunun Adı Findel" adlı kitapları yer almaktadır. "Dedemin Bakkalı" eserinde “çalışkanlık” ve “yardımseverlik”, "Bunun Adı Findel"de “dostluk” değeri baskınken "Sadako"da değerlerin eşit şekilde işlendiği görülmüştür ancak bu üç eserde de "özgürlük" ve "vatanseverlik" değerlerine hiç yer verilmemiştir. Ayrıca öğretmenlerin kitap önerilerinde çeşitlilik olduğu ancak TYMM-2024’teki değerlerin tümünü kapsayacak bir öneri listesine gereksinim duyulduğu anlaşılmıştır. Sonuçlar, çocuk edebiyatının değerler eğitiminde etkili bir araç olduğunu ancak seçilen eserlerde değer dağılımının dengesiz olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle değerler eğitimi bağlamında çocuklara yönelik uygun eserlerin seçimi ve rehberlik konusunda öğretim programının iyileştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi, Türkçe eğitimi, çocuk edebiyatı, ortaokul türkçe dersi programı

Kaynakça

• Abacı, E., & İnce Samur, A. Ö. (2024). Behiç Ak’ın çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 9(28), 493–511. https://doi.org/10.35826/ijetsar.741
• Aktaş, A., & Yalçın, G. (2024). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler bakımından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 332–354. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1343565
• Aşcı, A. U. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan çizgi romanların değerler eğitimi açısından incelenmesi. The Journal of International Social Research, 13, 868–889.
• Aydın, İ., & Öksüz, A. (2021). Çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25(Aralık), 579–619. https://doi.org/10.29000/rumelide.1036589
• Başar, S., & Akın, E. (2022). Şermin Yaşar’ın Çocuk Kitaplarının Eğitsel İletiler ve Değer Kavramları Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 62-71. https://doi.org/10.55044/meusbd.1091871
• Bilgin, N. (1995). Sosyal psikolojide yöntem ve pratik çalışmalar. Sistem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
• Coşkun, H., & Derse, G. E. (2021). Türkçe ders kitabındaki metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 9–35. https://doi.org/10.34234/ded.738543
• Çetin, S. A. (2022). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında ortak temalardaki metinlerin Türkçe dersi öğretim programındaki değerler eğitimi kapsamında incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 26(2), 491–504.
• Çifci, S., & Çiftçi, H. (2024). 5. sınıf Türkçe ders kitabının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Anıttepe örneği). Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 8(1), 12–26.
• Geçgel, H., & Sünter, M. (2024). Yaşar Kemal’in Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca adlı eserinin kök değerler eğitimi açısından incelenmesi. Mesopotamia Journal of Interdisciplinary Studies, 4(1), 1–18. https://doi.org/10.29228/mjis.76244
• Gençer, G. & Doğan-Kahtalı, B. (2022). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies -Education, 17(3), 407-421. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.58150
• Geniş, E. (2023). Değerler eğitimi açısından Arkadaşım Nina adlı çocuk kitabının incelenmesi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(73), 4069–4075. https://doi.org/10.29228/smryj.70792
• Given, L. M. (2021). 100 soruda nitel araştırma (A. Bakla & İ. Çakır, Çev.). Anı Yayıncılık.
• Gülden, B. (2014). Yavuz Bahadıroğlu'nun çocuk romanları ve hikâyelerinde yer alan değerler. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Gülden, B., & Çetinkaya, B. (2023). Değerler eğitimi açısından Yavuz Bahadıroğlu’nun çocuk romanları ve hikâyeleri. EKEV Akademi Dergisi, 94, 37–52.
• Güven, A. Z. (2014). Gülistan ve Bostan adlı eserlerin değerler eğitimi bakımından incelenmesi. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(6), 505–517. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6847
• Han, C. (2024). 2007-2024 yılları arasında Türkçe eğitimi alanında değerler eğitimi üzerine yapılan tezlerin incelenmesi. Elektronik Dil ve Eğitim Dergisi, 5(1), 52–66.
• Karakaş, F. (2024). Dilek Ağacı adlı çocuk kitabındaki gerçeküstü imgelerin kök değerler açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(39), 447–459. https://doi.org/10.29000/rumelide.1471508 Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 1439–1454. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.2191
• Kurtdede Fidan, N. (2024). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: nitel bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6 Issue 3), 361-388.
• Küçükoğlu, A., Albayrak, F., & Serin, N. (2020). Değerler eğitimi bağlamında Türkçe dersi: Program ve ders kitaplarının karşılaştırmalı incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1499–1518.
• Mazı, A. (2024). Bilal Enser’in Kucağımda Dünya Var Çocukların Dünyası adlı eserindeki çocuk şiirlerinin değerler eğitimi kapsamında incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 13(2), 614–628.
• Meydan, E. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki edebî metinlerin değerler eğitimi açısından yeterliliği üzerine bir inceleme. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 4(4), 23–36.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Onur, N., & Topçuoğlu Ünal, F. (2022). Ortaokul Öğrencileri İçin Türkçe Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Oluşturulan Tavsiye Kitap Listesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 10(3), 126-161.
• Ortaköylü, S., & Durukan, E. (2023). Sessiz Sakin’in Gürültülü Maceraları serisinin değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. Anadolu Dil ve Eğitim Dergisi, 1(1), 21–29. https://doi.org/10.5281/zenodo.7772450
• Önal, A., Taş, Z., Filiz, B., & Hergüner, G. (2023). Teachers’ views on the implementation of the values within the scope of the physical education and sports curriculum. Eğitim ve Bilim, 48(213). https://doi.org/10.15390/eb.2023.11785
• Patton, Q. M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Pegem Akademi. Sallabaş, M. E., & Dağ, M. (2020). Türkçe öğretim programlarına değerler eğitimi yönünden karşılaştırmalı bir bakış. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 6(2), 538-551.
• Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şimşek, Ş., & Sel, A. (2024). Göktuğ Canbaba’nın çocuk kitaplarında işlenen değerler. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(2), 66–81.
• Tarakcı, R., & Kalenderoğlu, İ. (2022). Kök değerler açısından ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler. International Journal of Education and New Approaches, 5(1), 139–157. https://doi.org/10.52974/jena.1133254
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M., & Demirel, T. (2024). Rasim Özdenören’in Çok Sesli Bir Ölüm adlı eserinin değerler eğitimi açısından incelenmesi. Çukurova Araştırmaları, 10(1), 38–50. https://doi.org/10.29228/cukar.74972
• Yüksel, E. Ş. (2024). Eleanor Coerr’ın “Sadako ve Kâğıttan Bin Turna Kuşu” adlı çocuk eserinin yapısal ve eğitsel ilkeler çerçevesinde değerlendirilmesi. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 9(1), 19-32.