Yargı Kararları Işığında Vergi İncelemesinde Yükümlü Haklarının İhlâline İlişkin Tespitler

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 23 - 60, 31.07.2016

Burak Pınar

https://doi.org/10.30927/ijpf.319849

Cited By: 2

Öz

Vergi incelemesinin
amacı, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve
sağlamaktır. Vergi incelemeleri ile yükümlünün beyanlarının doğruluğu
araştırmakta, tespit edilmekte ve sağlanmaktadır. İncelemelerin kural olarak
yükümlünün iş yerinde; belli şartların oluşması durumunda ise inceleme
elemanının dairesinde yapılması gerekmektedir. İnceleme yapmaya, Vergi Usul
Kanunu’nda belirtilen inceleme elemanları yetkilidir. İnceleme elemanı, vergiyi
doğuran olayın gerçek mahiyetini araştıracaktır. Vergilendirme muamelelerinde
gerçek mahiyetin çıkarılması külfeti vergi idaresine aittir Bu durum aslında
ekonomik yaklaşım ilkesinin bir sonucudur. Yapılan incelemeler özellikle defter
ve belgeler üzerinden yürütülecek, bunun dışında bulunan matrah ve matrah
farklarının işletme veya işletme dışından temin edilecek delillerle açık bir
şekilde ortaya konulması gerekmektedir. Bu anlamda, pasif taraf olan yükümlünün
idare karşısında korunması demokratik hukuk devletinin bir zorunluluğu olarak
ortaya çıkmaktadır. İdare vergilendirme işlemlerini yaparken idari işlemler
için gerekli tüm mevzuat kurallarına uygun davranmalıdır. Vergilendirmede
adalet ve eşitlik ilkelerine uygun davranılabilmesi ve vergi bilincinin
yerleşmesi için kanun koyucunun ve idarenin yükümlüyü koruyucu düzenlemelere
önem vermesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi İncelemesi, Denetleme, İnceleme Elemanı, Vergi İnceleme Raporları, Defter Ve Belgeler, Âdil Yargılanma, Mükellef Hakları

Evidence of Violations of Taxpayers Rights in Tax Investigation in View of Judicial Decisions

Öz

The aims of tax audit
are checking up the accuracy of the tax that must be paid, fixing and supplying
them. With tax analysis, exactitude of taxpayer’s declaration is investigated,
determined and obtained. In fact, this situation arises out of its being a
process, preparing basis for the imposition transaction that tax department
will lay. Eventually, there is not a possibility to file an annulment action
against a report to be compiled as a result of tax analysis. Analyses, in
principle, will be made at taxpayer’s working place, but if specific conditions
occur, it will be made at the investigator’s department. Analyses will be
realized by investigators designated in Tax Procedure Law. Investigator will
inquire into the real character of the event that brings forth the tax. The
burden of determining of real property on taxation procedures belongs to tax
administration This situation is, in reality, a result of economical approach
principle. Analyses done will be performed on especially on ledgers and
documents; apart from that, it will be required to put forth tax assessments
and assessment discrepancies found distinctly through evidences that will be
obtained from the business firm and outside the business firm. So ıt has been
being considered within the rigt of fair trial Protection of taxpayer is a
basic requirement for the democratic state of law. Administrative services must
obey all the rules of setting an administrative act. The lawmaker and
government have to give a lot of importance to protective laws and regulations
so as to provide justice and equity in taxation.

Anahtar Kelimeler

Tax Analysis, Inspecting, Investigator, Ledgers and Documents, Fair Trial, Taxpayer Rights, Tax Audit Reports

Kaynakça

• ACAR Mustafa Gürhan, “Defter ve Belgelerin İbraz Edilmemesi”, (Vergi Dünyası, S. 296, Nisan 2006, s. 75-79).
• AKDENİZ Kurtuluş, “Vergi İncelemesinin Yapılacağı Yer ve Tutulması Zorunlu Defterlerin İbraz Süresi”, (Yaklaşım, Yıl: 13, S. 151, Temmuz 2005, s. 145-146).
• AKDOĞAN Abdurrahman, Vergi İncelemesi (Doktora Tezi), (AİTİA Yayın No: 127), Ankara 1979, (Vergi İncelemesi).
• AKYILMAZ, Bahtiyar, İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, (Yetkin Yayınları), Ankara 2000.
• ALTUNSABAK Murat, “Defter ve Belgelerin İbraz Zorunluluğu ve İbraz Edilmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyideler ile Cezai Sorumluluk”, (Yaklaşım, Yıl: , S. 172, Nisan 2007, s. 224-232).
• AYKIN Hasan, “Vergi İncelemesi-3”, (Maliye ve Sigorta Yorumları, S. 330, s. 46- 49).
• BAŞARAN YAVAŞLAR Funda, “İdari Nitelikli Vergi Suç ve Cezaları”, (Danıştay Ve İdari Yargı Günü, 138. Yıl, 11 – 12 MAYIS 2006), (Danıştay Tasnif Ve Yayın Bürosu Yayınları No: 76), (Ankara 2008), s.131-178), (Suç ve Cezalar)
• BAŞARAN YAVAŞLAR Funda, “Türk Hukuku’nda İnceleme”, (İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Alexander von Humboldt Vakfı, “Hukuka Uygun ve Etkin Kamu Denetimi” Başlıklı Uluslararası Sempozyum, 26-27 Nisan 2010, İstanbul), s.394-425), (İnceleme).
• BAYKARA Bekir, “Vergi İncelemesi”, (Vergi Dünyası, S. 313, Eylül 2007, s. 10- 20).
• BERKSOY Hidayet, “Fatura ve Benzeri Belgelerde Yer Alan Katma Değer Vergisinin İndirim Konusu Yapılmasında Yasal Defterlere Kayıt Şartına Uyulmamış Olması İndirim Hakkını Ortadan Kaldırır mı?”, (Vergi Sorunları Dergisi, S. 178, Temmuz 2003, s. 36-47).
• BUDAK Atilla, “TTK ve VUK Çerçevesinde Yasal Defterlerin Muhafazası ve İbrazı ve Bazı Sorunlar”, (Vergi Dünyası, S. 293, Ocak 2006, s.103-108).
• CANDAN Turgut, “Danıştay Kararlarında Vergisel Kabahatler ve Yaptırımlar Hukukuna İlişkin Temel İlkeler”, (İdari Ceza Hukuku Sempozyumu, Ankara 2009, s. 245-297), (İlkeler).
• CANDAN Turgut, “Vergi İncelemeleri Bağlamında Mükellef Haklarına Danıştay’ın Bakışı”, (II. Ulusal Mükellef Hakları Kongresi, 21 Ocak 2016), İzmir 2016, (Erişim Tarihi:01.04.2016), (Mükellef Hakları).
• CANDAN Turgut, Vergi Suçları ve Cezaları, 3. Baskı, (Maliye ve Hukuk Yayınları), Ankara 2010, (Vergi Suçları).
• CANDAN Turgut, Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaşma, 2. Baskı, (Maliye ve Hukuk Yayınları), Ankara 2006, (Vergilendirme Yöntemleri).
• DOĞRUSÖZ A. Bumin, “Vergi Denetimin Yeni Esasları-2”, (Referans, 10.06.2010).
• ÇAVUŞOĞLU Mehmet Akif, “Vergi İncelemesine Sevk İşlemi Vergi İncelemesine Başlama Olarak Değerlendirilebilir mi?”, (Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Şubat 2007, S. 38, s. 115-123).
• DEMİRCİ Azmi, “‘Pişmanlık ve Islah’ Uygulamasında Yaşanan Sorunlar”, (Vergi Dünyası, S. 331, Mart 2009, s. 11-17).
• DEMİRCİ Azmi-KARTAL Zihni, “Vergi İncelemesi ve Kapsamı”, (Vergi Dünyası, S. 211, Mart 1999, s. 41-53).
• DONAY Süheyl, Ceza Mahkemesinde Yargılanan Vergi Suçları, İstanbul 2008.
• ERDEM Tahir, 6009 sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler Sonrası Vergi İncelemesi, (Yaklaşım Yayıncılık), Ankara 2011.
• ERDEM Tahir, Türk Vergi Sisteminde Uzlaşma, (Türmob Yayınları-311), Ankara 2007, (Uzlaşma).
• ERKUT, Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturması Bakımından İdarî İşlemin Kimliği, ANKARA 1990.
• GERÇEK Adnan, Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi, (Yaklaşım Yayıncılık), Ankara 2006.
• GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku Cilt 1, (İkinci Baskı), (Ekin Basım Yayın), Bursa 2009.
• IRMAK Ramazan-HANEDAN Türksal, “Vergi İncelemesi Sonucunda Tarh Edilen Vergiler Üzerinden Hesaplanan Gecikme Faizi Mükellefin Kabusu Oldu”, (e-Yaklaşım, Yıl: , S. 172, Nisan 2007).
• KANETİ Selim, Vergi Hukuku, 2. Baskı, (Filiz Kitabevi), İstanbul 1989.
• KARADENİZ Salim, “Yurt Dışında Vergi İncelemesi Yapılabilir mi?”, (Vergi Dünyası, S. 335, Temmuz 2009, s. 23-26).
• KARAKOÇ Yusuf,, “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 15, Özel S)., 2013, s.1259-1308 (Basım Yılı: 2014), (s.1259-1308), (Anayasal Vergileme İlkeleri).
• KARAKOÇ Yusuf, “Hukukî Nedenlerden Kaynaklanan Vergi Kayıp ve Kaçakları”, (19. Türkiye Maliye Sempozyumu-Türkiye‟de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi, Yoları, Mayıs 2004, s. 90-114), (Hukukî Nedenler).
• KARAKOÇ Yusuf, Genel Vergi Hukuku, 7. Bası, (Yetkin Yayınları), Ankara 2014, (Genel Vergi).
• KARAKOÇ Yusuf, Türk Vergi Yargılaması Hukukunda Delil Sistemi, 2. Bası, (DEÜHF Döner Sermaye İşletmesi Yayın No: 77), İzmir 1997 (Delil Sistemi).
• KARAKOÇ Yusuf, “Vergi Sistem(sizliğ)inden Kesitler”, s. 1187-1214, (Ejder Yılmaz’a Armağan, Cilt:2), (Yetkin Yayınları), Ankara 2014, (Sistemsizlik).
• KAYA Cemil, “Türk İdare Hukukunda İcraî Olmayan İdarî İşlemler”, (Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. IX, S. 1-2, Haziran-Aralık 2005, s. 253-285).
• KIZILOT Şükrü, “İncelemeye ve Vergi Mahkemesine İbraz Edilmeyen Belgenin Danıştay Aşamasında İbrazında KDV İndirimi”, (Yaklaşım, Yıl: , S. 188, Ağustos 2008, s. 21-24), (KDV İndirimi).
• KIZILOT Şükrü, Danıştay Kararları ve Özelgeler (Muktezalar), (Yaklaşım Yayınları), C. 2, Ankara 1994, (Kararlar).
• KIZILOT Şükrü/KIZILOT Zuhal, Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları, 20. Baskı, (Yaklaşım Yayıncılık), Ankara 2012.
• ÖNCEL Mualla/KUMRULU Ahmet/ÇAĞAN Nami, Vergi Hukuku, 22. Bası, (Turhan Kitabevi), Ankara 2013.
• ÖZBALCI Yılmaz, Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları, (Oluş Yayıncılık), Ankara 2012.
• ÖZYER Mehmet Ali, Vergi Usul Kanunu Uygulaması, 4. Baskı, Mart 2008,
• PINAR Burak, “Vergi Denetiminin Hukuka Uygunluğunun Yargı Yoluyla Sağlanmasında Hukukî Dinlenilme Hakkı (Teori - Uygulama ve Sorunlar)”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı 2014, s. 4355-4397 (Basım Yılı: 2015) Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan).
• PINAR Burak-TAYLAR Yıdırım, “Türk Vergi Hukukunda Kamusal Bir Denetim Yolu Olarak Vergi Araması”, (Ceza Hukuku Dergisi, Sayı: 21, Nisan 2013, s. 139-180).
• SARAÇ Osman, “Vergi İncelemesi-2”, (Maliye ve Sigorta Yorumları, S. 435, s. 138-141).
• SEZGİNER, Murat, İptal Davasının Uygulama Alanı Bakımından Ayrılabilir İşlem Kuramı, (Yetkin Yayınları), Ankara 2000.
• ŞEKER Sakıp, “Vergi İncelemesi Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, (Yaklaşım, Mayıs 1993, S. 5, s. 53).
• ŞEKER H. Nezih, Hukuksal Yapısıyla Vergi İncelemesi, (Beta Yayınları), İstanbul 1994.
• ŞENYÜZ Doğan, “Susma Hakkı Karşısında Vergi Kanunundaki Defter ve Belgeleri Gizleme Suçu”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 15, Sayı: 1, 2013, s.29-40 (Basım Yılı: 2014).
• ŞİN Sevil, Avrupa Birliği ve Türkiye‟de Vergi Yapısı, Vergi İncelemesi ve Buna Bağlı Olarak Yapılan İdari İşlemler, İTO 2005.
• SOYDAN Başar, Türk Vergi Hukuku’nda Vergi İncelemesi, (On İki Levha Yayıncılık), İstanbul 2015.
• TAŞDELEN Davut-KILIÇ Ayhan, “Yasal Defter ve Belgelerin Vergi İncelemesine Yetkililer Yerine Yargılama Safhasında Mahkemelere İbrazı Konusunun Değerlendirilmesi”, (Vergi Dünyası, S. 345, Mayıs 2010, s. 117-123).
• ÜSTÜN Ümit Süleyman, “Susma Hakkı Karşısında Vergi Kanunundaki Defter ve Belgeleri Gizleme Suçu”, (Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XV, Y. 2011, S. 3, s.363-390), (Susma Hakkı).
• ÜSTÜN Süleyman, Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi, (Turhan Kitabevi), Ankara 2007, (Takdir Yetkisi).
• ÜZELTÜRK Hakan, “Vergi Denetiminde Değişiklikler”, (6News, 15.06.2010),
• VURAL Mahmut, “Defter ve Belge İbraz Etmeyen Mükelleflerde KDV İndirimi”, (Vergi Dünyası, S. 236, Nisan 2001, s. 33-47), (KDV İndirimi).
• YALTI Billur, “Vergi Hukukunda Susma Hakkı (VUK, 359) (a) (2)‟nin Anayasaya Aykırılığı Sorunu”, (Vergi Dünyası, S. 285, Mayıs 2005, s. 24-33), (Susma Hakkı).
• YALTI Billur, “Vergi İncelemelerinde Dinlenilme Hakkı”, (Vergi Sorunları Dergisi, S. 332, Mayıs 2016, s. 52-57), (Dinlenilme Hakkı).
• YALTI Billur, Vergi Yükümlüsünün Hakları, (Beta Yayınları), İstanbul 2006, (Yükümlü Hakları).