Zekatın Kamu Maliyesi Enstrümanı Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 429 - 446, 29.12.2022

Ömer Bayraktar Harun Sencal

https://doi.org/10.30927/ijpf.1089680

Cited By: 1

Öz

Zekat kurumunun İslam tarihinde hem siyasi hem de mali açıdan özel bir yeri vardır. Zekat, bir kamu maliyesi aracı olmanın ötesinde ibadet vasfına sahip bir kurum olmasının yanı sıra vergiden de farklı bir yapıya sahiptir. Ancak modern dönemde Müslüman ülkeler, zekât kurumunu merkezileştirerek ve devlet aygıtları aracılığıyla yöneterek, zekât kurumunu devlet bürokrasisine bir kamu maliyesi aracı olarak dahil etmeye çalışmaktadırlar. Bu çalışmada, zekat'ın bir kamu maliyesi aracı olarak rolünü eleştirel bir şekilde yaklaşarak Malezya ve Endonezya’da nasıl uygulandığını incelemekteyiz. Bu çalışma, ulus devletlerin zekat kurumunu devlet bürokrasisine entegre ederek siyasi ve mali hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlasalar da zekat ibadetinin toplum dinamiklerinde güçlü bir bağ olarak yer alması gerektiği ve egemen otorite tarafından merkezileştirilmesinin, bu bağın azalmasına ve vatandaşların devlete bağımlılığının artmasına yol açacağını savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu maliyesi, Zekât, Vergi, Ulus-Devlet, Malezya, Endonezya

Evaluation of Zakat as a Public Finance Instrument

Öz

Zakat institution has a special place both politically and financially in the history of Islam. Zakat, as worship, is located beyond as an instrument of public finance, and a distinct institution compared to tax. However, in the modern period, Muslim countries adopt zakat institution into the state bureaucracy as a public finance tool through centralizing the zakat institution and governing it via state apparatus. In this study, we critically explore the role of zakat as a public finance tool and examine how it is implemented in two Muslim nation-states, namely Malaysia and Indonesia. Although these nation-states might aim to fulfill political and financial goals through integration of zakat institution into the state bureaucracy, it is argued that zakat worship should be practiced as a strong bond in society’s dynamics, and its centralization by the sovereign authority leads to the diminishing of such bond and increase the dependence of citizens on the state.

Anahtar Kelimeler

Public Finance, Zakat, Tax, Nation-State, Malaysia, Indonesia

Kaynakça

• Adachi, M. (2018). Discourses of Institutionalization of Zakat Management System in Contemporary Indonesia: Effect of the Revitalization of Islamic Economics. International Journal of Zakat, 3(1), 25–35.
• Adnan, N. I. M., Kashim, M. I. A. M., Hamat, Z., Adnan, H. M., Adnan, I. M., & Sham, F. M. (2019). The potential for implementing microfinancing from the zakat fund in Malaysia. Humanities & Social Sciences Reviews, 7(4), 542–548.
• Ali, M. A. M., Khamar Tazilah, M., Shamsudin, A. I. B., Faisal Shukri, F. R. B., Nik Adelin, N., & Zainol Zaman, W. (2017). Factors that influence the zakat collection funds: A case in Kuantan. SEAJBEL, 13(1), 30–37.
• Alias, H. (2017). Malezya’da Zekâtin Kurumsallaşmasi. İn N. Kızılkaya (Ed.), Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları (1. basım, pp. 447–462). Ensar Neşriyat.
• Anderson, B. (2006). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Verso books.
• Asutay, M. (2010). Islamic Banking and Finance and its Role in the GCC and the EU Relationship: Principles, Developments and the Bridge Role of Islamic Finance. In C. Koch & L. Stenberg (Eds.), The EU and the CGG: Challenges and Prospects,
• Christian Koch, Leif Stenberg, eds., Dubai: Gulf Research Center. Gulf Research Center.
• Aydin, M., & Odabaş, H. (2018). Zekâtın Devlet Eliyle Yönetilmesi ve Malezya Zekât Sistemi Örneği. Dini Araştırmalar, 21(54 (15-12-2018)), 145–174. https://doi.org/10.15745/da.470809
• Aydın, M. (2018). Zekâtın Devlet Eliyle Yönetilmesi Ve Malezya Zekât Sistemi Örneği. Dini Araştırmalar, 21(54), 145–174. https://doi.org/10.15745/da.470809
• Bardakoğlu, A. (2017). Genel Değerlendirmeler: Günümüzde İdeal Bir Zekât Teşkilatı Nasıl Olmalı? (N. Kızılkaya, Ed.; p. 943). Ensar Neşriyat.
• bin Sellam, E. U. K. (2016). Kitabü’l Emval İlk Dönem Ekonomi Yönetimi (M. Azimli, Ed.; C. Saylık, Trans.). Ankara Okulları Yayınları.
• binti Ismail, I. A., & bin Hussain, M. N. (2017). Productive Zakat Distribution by Zakat Institutions in Malaysia. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 554–565.
• Boynukalın, M. (2017). Zekâtın Toplanması ve Dağıtımı: İlk Kurumsal Tecrübeler. İn N. Kızılkaya (Ed.), Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları (1.basım, pp. 93–95). Ensar Neşriyat.
• Duman, S. (2017). Zekat Ahkamının Teşri Süreci. İn N. Kızılkaya (Ed.), Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları (1.basım, pp. 115–161). Ensar Neşriyat.
• Düzenli, P. (2017). Vergi, Zekat Yerine Geçer Mi? İn N. Kızılkaya (Ed.), Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları (1.basım, p. 638). Ensar Neşriyat.
• Eisenstadt, S. N. (2000). Multiple Modernities. Daedalus, 129(1), 1–29.
• Embong, M. R., Taha, R., & Nor, M. N. M. (2013). Role of zakat to eradicate poverty in Malaysia. Jurnal Pengurusan (UKM Journal of Management), 39.
• Hudayati, A., & Tohirin, A. (2010). Management of Zakah: Centralised Vs Decentralised Approach. 25.
• Islamy, A., & Aninnas, A. (2020). Zakat and Tax Relations in Muslim Southeast Asian Countries (Comparative Study of Zakat and Tax Arrangements in Indonesia, Malaysia and Brunei Darussalam). Li Falah: Jurnal Studi Ekonomi Dan Bisnis Islam, 5(2), 102–114.
• Juwaini, A. (2017). Endonezya’da Zekâtın Gelişimi ve Dünya Zekat Forumu. In N. Kızılkaya (Ed.), Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları (1.basım, pp. 463–474). Ensar Neşriyat.
• Kılıç, Ü. (2017). HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE ZEKÂT UYGULAMASI. In N. Kızılkaya (Ed.), Tarihte ve Günümüzde Zekât Uygulamaları (1.basım, p. 47). Ensar Neşriyat.
• Mansor, N. A., Fatzel, F. H. M., Shamsudin, S. M., & Anwar, I. S. K. (2019). Zakat versus taxation: An overview of the implementation in Malaysia. In Islamic Development Management (pp. 329–337). Springer.
• Matuz, J. E. (1991). Contributions to the Ottoman Institution of the İltizam. Osmanlı Araştırmaları, 11(11).
• Migdad, A. (2019). Managing Zakat Through Institutions: Case of Malaysia. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies. https://doi.org/10.25272/ijisef.519228
• Müller, D. M. (2017). From Consultancy to Critique: The ‘Success Story’ of Globalized Zakat Management in Malaysia and its Normative Ambiguities. Globalizations, 14(1), 81–98. https://doi.org/10.1080/14747731.2016.1200309
• Purbasari, I., & Fauzan, E. M. (2018). Zakat in Indonesian State Treasury Funds: Its Potential Obstacle and Abuse. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 175(1), 012200.
• Rahman, A., ALIAS, A., & Omar, S. M. N. S. (2012). Zakat Institution in Malaysia: Problems and Issues. 8. Saad, R. A. J., Idris, K. M., Shaari, H., Sawandi, N., & Derashid, C. (2017). Governance of non-profit organizations: A case of zakat institutions in Malaysia. International Journal of Economic Research, 14(16), 253–265.
• Sarif, S., Ali, N. A., & Kamri, N. ’Azzah. (2020). The Advancement of Zakat Institution In Malaysian Post Islamic Revivalism Era. Journal of Al-Tamaddun, 15(2), 71–79. https://doi.org/10.22452/JAT.vol15no2.6
• Shaikh, S. A. (2015). Financing Public Infrastructure Using Sovereign Sukuk. Journal of Islamic Banking and Finance, 32(1), 11–22.
• Shiyuti, H. A., & Al-Habshi, S. M. (2018). An Overview of Asnaf Entrepreneurship Program by Lembaga Zakat Selangor, Malaysia. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3299107
• Shiyuti, H. B. A., Zainol, F. A., & Ishak, M. S. I. (2021). Conceptualizing Asnaf Entrepreneurship for Zakat Institutions in Malaysia. The Journal of Management Theory and Practice (JMTP), 2(1), 44–49.
• Terzi̇, G., & Bi̇len, M. (2020). Türkiye’de Zekâtın Kurumsallaşması ve Diyanet Personelinin Bakış Açısı Hakkında Bir Araştırma (Kocaeli Örneği). Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(41), 81–114. https://doi.org/10.17335/sakaifd.689221
• Wahab, N. A., & Rahman, A. R. A. (2013). Determinants of efficiency of zakat institutions in Malaysia: A non-parametric approach. AJBA, 6(2).