Salgının Bankacılık Sektörüne Etkisi: Ampirik Bir Yaklaşım

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 22, 30.06.2023

Ökkeş Kısa

https://doi.org/10.30927/ijpf.1078462

Öz

Bankacılık sektörü, geçmişten günümüze fon fazlası olanlardan fon ihtiyacı olanlara doğru aktarım gerçekleştirerek ekonomik büyümeye olumlu katkıları bulunmaktadır. Günümüzde salgınla birlikte bankacılık sektörüne salgının ekonomiye olumsuz etkisini minimize etme görevi verilmesine rağmen, bankacılık sektörü de salgından olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle salgının bankacılık sektörüne etkisini belirlemek önem arz etmektedir.
Çalışmanın amacı; salgının bankacılık sektörüne etkisini istatiksel yöntemle analiz etmektir. Bu bağlamda çalışmada; salgın öncesi 22 aylık dönem ile salgın sürecindeki 22 aylık dönemdeki bazı değişkenler, eşleştirilmiş t testi ile analiz edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda; bankaların performans göstergelerinden olan kredi/mevduat oranı, özkaynak ve aktif karlılığı oranları ve net faiz marjında azalmaların gerçekleştiği ve salgının bankacılık sektörünü olumsuz etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda bankaların performans göstergelerindeki düşüşlerin önlenebilmesi ve aracılık maliyetlerin azaltılmasının sağlanabilmesi için maliye politikası araçlardan olan vergilere ilişkin düzenleme yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Salgın, Bankacılık Sektörü, Maliye Politikası

The Impact of the Pandemic on the Banking Sector: An Empirical Approach

Öz

The banking sector makes positive contributions to economic growth by transferring funds from those who have surplus funds to those who need funds from the past to the present. Today, although the banking sector is given the task of minimizing the negative impact of the epidemic on the economy, the banking sector is also adversely affected by the epidemic. For this reason, it is important to determine the impact of the epidemic on the banking sector.
The aim of the study is to analyze the effect of the epidemic on the banking sector with a statistical method. In this context, some variables in the 22-month period before the epidemic and the 22-month period during the epidemic were analyzed with the paired t-test. As a result of the study, it was concluded that the loan/deposit ratio, equity and return on assets ratios and net interest margins, which are among the performance indicators of banks, decreased and the epidemic negatively affected the banking sector. In this context, in order to prevent the decrease in the performance indicators of banks and to reduce the intermediation costs, it is necessary to make a regulation regarding taxes, which is one of the fiscal policy instruments.

Anahtar Kelimeler

Pandemic, Banking Sector, Fiscal Policy

Kaynakça

• Akgüç, Ö. (1987). 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık, Gerçek Yayınevi, Ankara.
• Arslan, İ. & Bayar, İ. (2020). “Covid-19 Salgını, Ekonomik Etkileri ve Küresel Ekonominin Geleceği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı, 87 -104.
• Aren, S. (2007). 100 Soruda Para ve Para Politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
• Arslantürk, Z. (2016). Uygulamaları Sosyal Araştırma, 4. Baskı, Çamlıca Yayınları, İstanbul.
• Avrupa Komisyonu (2007). Türkiye 2007 İlerleme Raporu. COM (2006) 663, Brüksel.
• Aydemir, R., Övenç, G. & Koyuncu, A. (2018), “Türk Bankacılık Sektöründe Kredi Mevduat Oranı, Çekirdek Dışı Yükümlülükler ve Kârlılık: Dinamik Panel Modelinden Bulgular”, Ege Akademik Bakış, 18(3), 495-506. Bayrak, M. & Aseinov, D. (2021). “Covid-19 Salgının Kırgızistan Bankacılık Sektörü Üzerindeki Etkisi”, International Conference on Eurasian Economies 2021, 24-25 Ağustos 2021, İstanbul.
• BDDK, 17.03.2020 tarihli ve 8948 sayılı BDDK Kararı, https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/775, (09.02.2022).
• BDDK, 18.04.2020 Tarihli ve 9000 Sayılı BDDK Kararı. https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/786, (09.02.2022).
• BDDK, 29.05.2020 Tarihli ve 9042 sayılı BDDK Kararı. https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/789, (09.02.2022).
• BDDK, 10.08.2020 Tarihli ve 9125 sayılı BDDK Kararı. https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/793, (09.02.2022).
• BDDK,28.09.2020 Tarihli ve 9170 sayılı BDDK Kararı. https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/798, (09.02.2022).
• BDDK, 24.11.2020 Tarihli ve 9271 sayılı BDDK Kararı. https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/804, (09.02.2022).
• BDDK, 16.09.2021 tarihli ve 9795 sayılı BDDK Kararı. https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/1059, (09.02.2022).
• Bernoth, K., Dany-Knedlik, G. & Gibert, A. (2020). “ECB and Fed Monetary Policy Measures Against the Economic Effects of the Coronavirus Pandemic Have Little Effect”, DIW Focus, No. 3. Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW), Berlin.
• Bekci, İ., Köse, E. & Aksoy, E. (2020). “Covid-19’un Türkiye’de Bankalar Üzerindeki Ekonomik Etkisine Dair Bir Tahmin”, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi,5, 185-205.
• Beybur, M. (2021). “Covid-19’un Türk Bankacılık Sektöründeki Mevduat ve Katılım Bankalarının Kârlılık Düzeyleri Üzerindeki Etkisi”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2627-2646.
• Bicil, İ.M. (2021). “Covid-19 Pandemi Sürecinde Türk Bankacılık Sistemindeki Mevduat Bankalarının Toplam Faktör Verimliliğindeki Değişimler”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(4), 349-361.
• Cakranegara, P.A. (2020). “Effects of Pandemic Covid 19 on Indonesia Banking (Comparison of Covid 19 with Monetary Crisis 1998)”, Ilomata International Journal of Management, 1(4), 191-197. Chou, C. P. & Bentler, P. M. (1995). “Estimates and Tests in Structural Equation”, Modeling”, Structural Equation Modeling Concepts, Issues and Applications, (Ed.) Hoyle, R.R., SAGE Publications, London, 37-55.
• Çakıcı, Ö. ve Ceylan, M., (2014), Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, TBB Yayını, Yayın No:301, İstanbul.
• Çolak, Ö.F. (2005). Finansal Piyasalar ve Para Politikası, Nobel Kitabevi, Ankara.
• Çoşkun, R., Altunışık, R. & Yıldırım, E. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Sakarya Yayıncılık, İstanbul.
• Çöllü, D.A. (2021). “Katılım Bankaları mı? Geleneksel Bankalar mı? Covid-19 Salgının Finansal Performans Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Değerlendirme”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 477-488.
• Demir, İ. (2020). SPSS ile İstatistik Rehberi, Efe Akademi, İstanbul.
• Durmuş, S. & Oral, İ.O. (2020). “CDS Spread’lerinin Makroekonomik Belirleyicilerinin Nitel Yaklaşım Yardımıyla İncelenmesi”, İktisadi ve İdari Bilimler Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler, (Ed.)Unvan Y.A., IVPE, Cetinje, 295-313.
• Elmas, B. (2015). Finansal Tablolar Analizi, Nobel Kitabevi, Ankara.
• Erol, S.I. (2020). “Covid-19’un Emek Piyasası Üzerine Etkisini Azaltmaya Yönelik Uluslararası Çalışma Normlarına Dayalı Politikalar”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(2), 55-69.
• Ersoy, H., Gürbüz, A.O. & Erdoğan, M.F. (2020). “Covid-19’un Türk Bankacılık ve Finans Sektörü Üzerine Etkileri, Alınabilecek Önlemler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19(37), 146-173.
• Işık, A. & Akdoğan, N. (2021). “Covid-19’un Türk Bankacılık Sektöründeki Mevduat Bankalarına Etkileri”, Muhasebe ve Denetime Bakış, (63), 111-138.
• İskenderoğlu, Ö., Karadeniz, E. & Atioğlu, E. (2012). “Türk Bankacılık Sektöründe Büyüme, Büyüklük ve Sermaye Yapısı Kararlarının Kârlılığa Etkisinin Analizi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 291-311.
• Kale, S. (2017). “Türk Bankacılık Sektörünün Aracılık Fonksiyonu”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 209-220.
• Kartal, M.T. (2020). “Türk Bankacılık Sektöründe Kovid-19 Döneminde Alınan Tedbirler Bağlamında Aktif Rasyosu Düzenlemesinin Muhtemel Etkileri: Mevduat Bankaları Üzerine Bir İnceleme”, Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 4(10), 1-18.
• Kartal, M.T. İbiş, C. ve Çatıkkaş, Ö. (2018). “Adequacy of audit committees: A study of deposit banks in Turkey”, Borsa İstanbul Review, 18(2), 150-165.
• Kartal, M.T. Çetin, A. ve Tan, Ö.F. (2021). “Kredi/mevduat Oranı (KMO) Gelişimin Kredi Faiz Oranlarına Etkisi: Nedensellik Analizi ile Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Ardahan Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(1), 1-8.
• Kaya, Y.T. (2001). “Türk Bankacılık Sisteminde Net Faiz Marjının Modellenmesi”, BDDK MSPD Çalışma Raporları:2001/4.
• Keskin, H.Ü. (2009). “Tanımlayıcı İstatistikler”, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, (Ed.)Kalaycı Ş., (51-61), Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kısa, Ö. (2021). “Salgın Döneminde Maliye Politikası”, Vergi Raporu, 267, 93-110.
• Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, The Guilford Press, New York.
• Kocaman, B.E. (2021). “Covid-19 Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü ve Piyasa Yoğunlaşmasının Analizi”, Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 384-407.
• Koç, P., Şahpaz, K.İ., Kalaycı, İ. & İnce, T. (2021). Covid-19 Salgının Türk Bankacılık Sektörü Üzerindeki Etkilerinin Analizi, İksad Publishing House, Ankara.
• Lagoarde-Segot, T. & Leoni, P. L. (2013). “Pandemics of the Poor and Banking Stability”, Journal of Banking & Finance, 37(11), 4574–4583.
• Lepetit, A. & Fuentos-Albero, C. (2021). “The Limited Power of Monetary Policy in a Pandemic”, SSRN Electronic Journal, 1-33.
• Mishkin, F.S. (2000). Finansal Piyasalar ve Kurumlar, (Çev.) Şıklar İ., Çakmak, A. & Yavuz, S. Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul.
• Öncel, M., Kumrulu, A. & Çağan, N. (2006). Vergi Hukuku, 14. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Reis, Ş.G., Kılıç, Y. & Buğan, M.F. (2016). “Banka Karlılığını Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği”, Muhasebe Finansman Dergisi, 72, 21-36.
• Seyidoğlu, H. (1999). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Güzem Can Yayınları, İstanbul.
• Şahin, H. (2019). Türkiye Ekonomisi, 17. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Şen, H. ve Kaya, A. (2015). “Ekonomik Krizlerin Değişmeyen İmdatçısı: Maliye Politikası”, Sosyoekonomi, 23(23), 55-86.
• Şen, S. ve Tokatlıoğlu, M. (2018). “Kamu Maliyesinde Bir Risk Unsuru Olarak Koşullu Yükümlülükler: Türkiye Örneği”, Sosyoekonomi, 28(44), 215-236.
• Şen, S., Tabar, Ç. ve Tokatlıoğlu, M. (2018). “Küresel Krizde Devlet Müdahalesi ve Maliye Politikası”, İş ve Hayat, 4(8), 9-26.
• Tanrıverdi, S. (2010). Banka Muameleleri Vergisinin Bankacılık Sektöründe Rekabeti Bozucu Etkileri ve Bir Model Önerisi. BDDK Kitapları No:7, Ankara.
• Taşkın, F.D. (2011). “Türkiye’de Ticari Bankaların Performansını Etkileyen Faktörler”, Ege Akademik Bakış, 11(2), 289-298.
• TCMB, 17.03.2020 tarihli ve 2020-16 sayılı Koronavirüsün Olası Ekonomik ve Finansal Etkilerine Karşı Alınan Tedbirlere İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2020/DUY2020-16, (09.02.2022).
• TCMB, 20.06.2020 tarihli ve 2020-34 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2020/DUY2020-34, (09.02.2022).
• TCMB, 18.07.2020 tarihli ve 2020-37 sayılı Yabancı Para Zorunlu Karşılık Oranlarına İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2020/DUY2020-37, (09.02.2022).
• TCMB, 20.08.2020 tarihli ve 2020-50 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2020/DUY2020-50, (09.02.2022).
• TCMB, 27.11.2020 tarihli ve 2020-71 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2020/DUY2020-71, (09.02.2022).
• TCMB, 24.02.2021 tarihli ve 2021-10 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2021/DUY2021-10, (09.02.2022).
• TCMB, 01.07.2021 tarihli ve 2021-27 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyur ular/Basin/2021/DUY2021-27, (09.02.2022).
• TCMB, 15.09.2021 tarihli ve 2021-39 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurula r/basin/2021/duy2021-39, (09.02.2022).
• TCMB, 09.11.2021 tarihli ve 2021-48 sayılı Zorunlu Karşılıklara İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurula r/basin/2021/duy2021-48, (09.02.2022).
• Tiryaki, G. (2016). Para ve Finansın Dönüşümü, Efil Yayınevi, Ankara.
• TOBB (2012). Türkiye Sermaye Piyasası Meclis Raporu 2011, TOBB Yayın Sıra No: 2012/169, Sar Matbaası, Ankara.
• Tokatlıoğlu, M. ve Selen, U. (2019). Maliye Politikası, 2. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa.
• TSPB Vergi ve Teşvik Çalışma Grubu (2003). Sermaye Piyasasının Geliştirilmesine Yönelik Vergi Düzenlemeleri Hakkında Rapor, https://www.tspb.org.tr/wp- content/uploads/2015/06/AIM_Yayin_ve_Raporlar_Calisma_Gruplari_Vergi_ve _Tesvik_Calisma_Grubu1.pdf, (21.02.2022).
• Tuna, K. (2021). “Covid-19 Pandemisinin Türkiye’de Bankacılık Sektörü İstihdamı Üzerine Etkileri”, İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 191-230.
• Türkiye Bankalar Birliği (2002). “Türkiye Ekonomisi ve Türk Bankacılık Sistemi (TBB’nin Değerlendirme ve Önerileri)”, Bankacılık Dergisi, 43, 3-17.
• Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı, Covid-19 Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi. https://www.isim.org.tr/content/ upload/attached-files/covid-19- ekonomik-istikra-20200414170956.PDF, ( 10.02.2022).
• TÜSİAD. (2003). Bankacılık Sektöründe Yeniden Yapılan Konusunda Öneriler. Yayın No. TÜSİAD-T/2003-4/355, İstanbul. Uslu, H, (2021). “Covid-19 Salgının Türkiye’deki Bankaların Pay Getirileri Üzerine Etkileri: Ampirik Bir Yaklaşım”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), 811- 832.
• Yetiz, F. (2020). “Bankacılık Sektöründe Karşılaşılan Riskler ve Risk Yönetim Politikaları”, İktisadi ve İdari Bilimler Teori, Güncel Araştırmalar ve Yeni Eğilimler, (Ed.) Unvan Y.A. IVPE, Cetinje, 19-33.
• Yiğit, F. (2018). “Firma Analizi”, Finansal İktisat, (Ed.) Dinçer H. & Yüksel S. (Ed.), Orion Yayınevi, Ankara, 343-382.
• Zengin, S. & Yüksel, S. (2016). “Likidite Riskini Belirleyen Faktörler: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir İnceleme”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 89-90.