The Constitutional Court's Real-Unreal Retroactivity Jurisprudence That Should Change in the 2nd Century of the Republic

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 365 - 384, 30.12.2023

Yetkin Kaan Gençtürk

https://doi.org/10.30927/ijpf.1378961

Öz

When the enforcement effect of the Additional Corporate Tax created by Law No. 7440 and the Additional Motor Vehicle Tax created by Law No. 7456 in order to compensate for the budget deficits also caused by the earthquakes of 6-7 February 2023, centered in Kahramanmaraş, is examined, it is observed that their legal consequences are retroactive.
Although the provisions and consequences of these laws are retroactive, the rule in the application of tax laws in terms of time is that they are effective for the future. For this reason, it is estimated that the allegation of unconstitutionality of the relevant laws will be brought to the Constitutional Court. At this point, it is thought that the Constitutional Court's real-unreal retroactivity jurisprudence, in which it considers retroactive tax laws in a binary distinction, may find application again.
In this study, the retroactive consequences of both newly enacted tax laws are determined, the Court's existing jurisprudence on similarly enacted laws on similar grounds is cited, and the consequences of the lack of a change in the Court's jurisprudence are evaluated within the framework of constitutional principles. Finally, it is explained why the Court's real-unreal retroactivity jurisprudence should change in the second century of the Republic.

Anahtar Kelimeler

Application of tax laws in terms of time, principle of legal security, real retroactivity, unreal retroactivity, prohibition of retroactivity.

Anayasa Mahkemesi’nin Cumhuriyet’in 2. Yüzyılında Değişmesi Gereken Gerçek-Gerçek Olmayan Geriye Yürüme İçtihadı

Öz

Kahramanmaraş merkezli 6-7 Şubat 2023 tarihli depremlerinin de sebep olduğu bütçe açıklarının telafi edilmesi amacıyla 7440 sayılı Kanun’la ihdas edilen Ek Kurumlar Vergisi ile 7456 sayılı Kanun’la ihdas edilen Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin yürürlük etkisi incelendiğinde hukuki sonuçlarının geçmişe etkili olduğu gözlemlenmektedir.
Her ne kadar söz konusu yasaların hüküm ve sonuçları geçmişe etkili olsa da vergi yasalarının zaman bakımından uygulanmasındaki kural geleceğe etkili olmalarıdır. Bu sebeple de ilgili yasaların Anayasa’ya aykırılığı iddiasının Anayasa Mahkemesi’ne taşınacağı tahmin edilmektedir. Bu noktada ise Anayasa Mahkemesi’nin geçmişe etkili vergi yasalarını ikili bir ayrımda ele aldığı gerçek-gerçek olmayan geriye yürüme içtihadının tekrar uygulama alanı bulabileceği düşünülmektedir.
Çalışmada ise her iki yeni ihdas edilmiş vergi yasasının geçmişe etkili sonuçları tespit edilerek Mahkeme’nin benzer gerekçelerle benzer şekilde düzenlenmiş yasalar hakkındaki mevcut içtihadı aktarılarak Mahkeme’nin içtihadında bir değişiklik olmamasının sonuçları anayasal ilkeler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Son olarak Mahkeme’nin gerçek-gerçek olmayan geçmişe yürüme içtihadının Cumhuriyet’in ikinci yüzyılında neden değişmesi gerektiği açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi yasalarının zaman bakımından uygulanması, hukuki güvenlik ilkesi, gerçek geriye yürüme, gerçek olmayan geriye yürüme, geçmişe etki yasağı.

Kaynakça

• Akkaya, M. (2011). “Vergi Aslı ve Fer’ileri Bakımından Geriye Yürümezlik Esası: ‘Haklılık’ Ölçütü Üzerine Değerlendirmeler”, Yaltı B. (Ed.), Vergi Hukukunda Geriye Yürümezlik Esası (113-124). İstanbul: Beta.
• Arıkan, A. (2022). Vergi Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Ateş, L. (2023). “Kriz Dönemi Ek Vergi Düzenlemelerine İlişkin Niteliksel Parametrelerin Tespiti”. Vergi Sorunları Dergisi. 418, 13-26.
• Çağan, N. (1982). Vergilendirme Yetkisi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• Çağlar, B. (1984). “Anayasa Yargısında Yorum Problemi Karşılaştırmalı Analizin Katkıları”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi. 5(1-3), 3-34.
• Çaptuğ, M. (2021). “Hukuki Güvenlik İlkesinin Kavramsal Gelişimi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi. 17, 133-160.
• Gedik, G. (2009). “‘Çağdaş Anayasa’ Hazırlık Sürecinde Vergi Ödevinin Yeniden Tasarlanması”. Vergi Dünyası Dergisi. 334, 142-151.
• Göker, C. (2013). “Dış Ticaret İşlemlerine Konulan Ek Mali Yükümlülüklerde Öngörülebilirlik İlkesi Üzerine Bir Deneme”. Ankara Barosu Dergisi. 1, 113-124.
• Gözler, K. (2023). Türk Anayasa Hukuku Dersleri (27. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım. Günday, M. (2013). İdare Hukuku (10. Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Güneş, G. (1996) “Anayasa Mahkemesi’nin Ekonomik Denge Vergisi’ne İlişkin Bir Kararında ‘Geriye Yürümezlik İlkesi’ Yaklaşımına Eleştirisel Bakış”. Yaklaşım Dergisi. 42, 68-73.
• Güneş, G. (2001) “Yeni Binyıl Türkiye’sinde Yer Almaması Gereken Vergi Kuralları”. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları. 39, 71-87.
• Güneş, G. (2012) “Anayasadan Sistematik, Kavramsal ve İlkesel Bazı Vergisel Beklentiler”, Yenisey F., Güneş G., Şirin E. (Ed.), Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler (267-283). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Güneş, G. (2014). Verginin Yasallığı İlkesi (Tıpkı 4. Baskı). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Kaneti, S. (2011). Makaleler. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Kaneti, S., Ekmekci, E., Güneş, G. & Kaşıkcı, M. (2022) Vergi Hukuku (2. Baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Karakoç, Y. (2013). “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 [Özel Sayı (Prof. Dr. M. Polat SOYER’e Armağan)], 1259-1308.
• Karakoç, Y. (2014) Genel Vergi Hukuku (7. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Karakoç, Y. (2017). Türk Hukuku’nda Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Öden, A. & Akkaya M. (2001). “Hayat Standardı Esasının Anayasaya Uygunluğu Sorunu”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 50(2), 1-35.
• Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N. & Göker, C. (2021) Vergi Hukuku (30. Baskı). Ankara: Turhan Kitabevi.
• Öz, E. & Akçay, F. (2012). “Uygulama Örnekleriyle Türk Vergi Hukukunda Gerçek ve Gerçek Olmayan Geriye Yürümeler ve Hukuki Güvenlik İlkesine Etkisi”. Vergi Sorunları Dergisi. 288, 160-174.
• Özbudun, E. (2019). Türk Anayasa Hukuku (19. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özgenç, A., S. (2023). “Geriye Yürümezlik Esasında Test Standardı Uygulaması: 7440 Sayılı Kanuna İlişkin Çıkarımlar”. Vergi Sorunları Dergisi. 415, 46-55.
• Özgüven, A., V. (2007). Türk Vergi Hukukunda Geriye Yürümezlik İlkesi. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• Saban, N. (1998). “Vergi Hukukunda ‘Ölçü Normlar Bloku’ Üzerine Bir Deneme”. Vergi Sorunları Dergisi. 117, 92-103.
• Sarıcaoğlu, E. & Arıkan, A. (2021). “Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme v.s. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 29(2), 1501-1540.
• Sonsuzoğlu, E. (2000). “Deprem Nedeniyle 4481 Sayılı Yasayla Getirilen Ek Vergi Mükellefiyetleri”. Vergi Sorunları Dergisi. 139, 138-155.
• Soysal, M. (1997). 100 Soruda Anayasanın Anlamı (11. Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Şenyüz, D., Yüce, M. & Gerçek, A. (2022), Vergi Hukuku (Genel Hükümler) (13. Baskı). Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Şirin, E. (2012). “Anayasadan Sistematik, Kavramsal ve İlkesel Bazı Vergisel Beklentiler”, Yenisey F., Güneş G., Şirin E. (Ed.), Vergi Hukukunun Anayasal Temellerinin Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Değerlendirilmesi (285-305). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Taylar, Y. (2021). Vergi Hukukunda Vergiyi Doğuran Olay. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Uslu, H. (2021). “Vergilendirmede Geçmişe Yürümezlik İlkesinin Türk Vergi Hukukundaki Yerinin Anayasa Mahkemesi Karar Örnekleri ile Analizi”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 11(3), 1487-1505.
• Üstün, Ü., S. (2010) “Anayasa Mahkemesinin Ücret Gelirlerine İlişkin Gelir Vergisi Tarifesi İptal Kararı ve Değerlendirilmesi”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 11(2), 593-606.
• Yaltı, B., Özgenç, A., S. (2007) Vergi Hukuku Pratik Çalışma El Kitabı. (Tıpkı 2. baskı). İstanbul: Beta.
• Yaltı, B. (2011). “Anayasa Mahkemesi’nin Vergi Konulu Kararları Bakımından Geriye Yürümezlik Esası: ‘Ex Tunc- Ex Nunc- Pro Futuro Etki’ Üzerine Değerlendirmeler”, Yaltı B. (Ed.), Vergi Hukukunda Geriye Yürümezlik Esası (173-208). İstanbul: Beta.
• Yaltı, B. (2017). “Vergisel Alanda Kanun Kavramının Yorumu: Anayasa Mahkemesinin Yakın Tarihli Kararlarına İlişkin Bir Değerlendirme”. Vergi Sorunları Dergisi. 341, 9-25.
• Yıldırım, T., Gök, Ö., Demirbaş Aksüt, B. & Artun, E. S. (2020), Mükellef Haklarının Korunması Bakımından Hukukî Güvenlik İlkesi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Kararlar Bilgi Bankası (2023). https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr, (Erişim: 01.09.2023).
• Yunanistan Cumhuriyeti Parlamentosu (2023). Yunanistan Cumhuriyeti Anayasası. https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/f3c70a23-7696-49db-9148-f24dce6a27c8/001-156%20aggliko.pdf, (Erişim: 11.09.2023).
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler (2023). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mahkemeler.net/cgi-bin/anayasa.aspx, (Erişim: 06.09.2023).