Investigation of literary products and visuals in Social Studies textbooks in terms of values education

Yıl 2022, Cilt 8, Sayı 2, 198 - 217, 30.04.2022

Kıymet DEĞİRMENCİ TORAMAN Hatice MEMİŞOĞLU

https://doi.org/10.24289/ijsser.1081371

Öz

In the research, it is aimed to determine the status of literary products and images in social studies textbooks to reflect the relevant values of the learning areas. In the research conducted through the document review method of qualitative research, literary products and visuals in 5th-6th and 7th grades social studies textbooks have been studied in the context of values education. As a result of the data analysis, it was observed that the number of values associated with literary products in the 5th 6th and 7th grades was found to be mostly in the areas of active citizenship learning. It was determined that the number of values associated with the visuals, was the most involved 5th grades active citizenship in classrooms, 6th grades individuals and society in classrooms, 7th grades culture and heritage in the learning areas. The research result is the most repetitive of sensitivity value in literary products and the value of caring about family unity has occurred to be the least repetitive value. In visuals, it was determined that the scientific value is most repeated; the value of love was found to be the least repeating.

Anahtar Kelimeler

Social studies, Textbooks, Literary products, Visuals and values education

Sosyal Bilgiler ders kitaplarındaki edebi ürün ve görsellerin değerler eğitimi açısından incelenmesi

Öz

Araştırmada, sosyal bilgiler ders kitaplarındaki edebi ürün ve görsellerin öğrenme alanlarının ilgili değerlerini yansıtma durumunu belirlemek amaçlanmıştır. Nitel araştırmanın doküman incelemesi yöntemiyle gerçekleştirilmiş olan araştırmada, 5-6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki edebi ürün ve görseller değerler eğitimi bağlamında incelenmiştir. Veri analizi sonucu 5-6 ve 7. sınıflarda edebi ürünlerle ilişkili değer sayısının en fazla etkin vatandaşlık öğrenme alanında yer aldığı görülmüştür. Görsellerle ilişkili değer sayısının ise 5. sınıflarda etkin vatandaşlık, 6. sınıflarda birey ve toplum, 7. sınıflarda kültür ve miras öğrenme alanlarında en fazla yer aldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucu, edebi ürünlerde duyarlılık değerinin en fazla tekrar eden; aile birliğine önem verme değerinin ise en az tekrar eden değer olduğu ortaya çıkmıştır. Görsellerde ise bilimsellik değerinin en fazla tekrar ettiği; sevgi değerinin ise en az tekrar ettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Ders kitapları, Edebi ürünler, Görseller ve değerler eğitimi

Kaynakça

• Akbaş, O. (2015). Sosyal Bilgilerde Değerler ve Öğretimi. İçinde B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (4. Baskı, ss. 343-370). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aktan, O., ve Padem, S. (2013). İlköğretim 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabında Kullanılan Okuma Metinlerinde Yer Alan Değerler. Avrasya Öğretim Dergisi, 1(2), 44-55.
• Aslan, S., ve Aybek, B. (2019). Uygulama Örnekleriyle Çokkültürlü Eğitim ve Değerler Eğitimi (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 121-144.
• Çelikkaya, T., ve Esen, Z. (2017). Değerler Eğitiminde Atasözü, Deyim ve Özdeyişlerin Sosyal Bilgiler Programındaki Yeri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (9), 35-56.
• Değirmenci Toraman, K. (2018). Sözlü ve Yazılı Edebi Ürünlerin Sosyal Bilgiler Dersi Öğretiminde Akademik Başarı, Tutum ve Kalıcılığa Etkisi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Değirmenci Toraman, K., ve Avcı, C. (2019). Sözlü ve Yazılı Edebi Ürünlerin Sosyal Bilgiler Dersi Öğretiminde Akademik Başarı, Tutum ve Kalıcılığa Etkisi. ISHE - VI. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, 531-548.
• Eryılmaz, Ö., ve Çengelci Köse, T. (2018). Sosyal Bilgilerde Edebi Ürünler ve Değerler Eğitimi: Küçük Prens Örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 65-79.
• Kara, C. (2012). Çocuk Kitabı Seçiminde Resimlemelerle İlgili Olarak Ebeveynin Dikkat Etmesi Gereken Başlıca Unsurlar. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 225-232.
• Karacan, H. (2018). Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Yer Alan Milli ve Evrensel Değerlerin Analizi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 1(1), 1-10.
• Karasu Avcı, E., ve Faiz, M. (2018). 4. Ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitapları “Etkin Vatandaşlık” Öğrenme Alanında Yer Alan Becerilerin ve Değerlerin İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21.
• Keskin, Y. (2016). Değerler Eğitimi. İçinde D. Dilek (Ed.), Sosyal Bilgiler Eğitimi (1. Baskı, ss. 311-332). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kılcan, B., ve Üçarkuş, E. (2018). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) Dergilerinin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 42-54.
• Kochanska, G. (1994). Beyond Cognition: Expanding The Search For The Early Roots Of İnternalization And Conscience. Development Psychology, 30(1), 20-22.
• Koçoğlu, E., ve Erdoğan, E. (2017). Dini ve Ahlaki Değerlerle Sosyal Bilgiler Öğretimi. İçinde R. Sever, M. Aydın, ve E. Koçoğlu (Ed.), Alternatif Yaklaşımlarla Sosyal Bilgiler Eğitimi (2. Baskı, ss. 517-537). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kuş, Z., Merey, Z., ve Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 Ve 7. Sınıflar). Ankara: T.C. Millî Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2019a). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler 5 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2019b). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler 6 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2019c). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler 7 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook: Qualitative Data Analysis (2. Edition). Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage Publications.
• Mindivanli, E., ve Aktaş, E. (2011). Sosyal Bilgiler 6. Sınıf Müfredatında Yer Alan Milli ve Evrensel Değerler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 79-85.
• Oğuz Haçat, S., ve Demir, F. B. (2020). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerler Açısından İncelenmesi. Journal of History School, (49), 4443-4466.
• Öztürk, T., ve Özkan, Z. S. (2018). Hayat Bilgisi Ders Kitaplarındaki Metin ve Görsellerin Değerler Açısından İncelenmesi. Journal of Qualitative Research in Education, 6(1), 172-204.
• Schwartz, S. H. (1994). Are There Universal Aspects in The Structure And Content of Human Values? Journal of Social Issues, 50(4), 19-45.
• Tezcan, M. (2018). Değerler Eğitimi: Sosyolojik Yaklaşım (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tural, S. (1992). Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler. Ankara: Ecdad Yayınları.
• Ulusoy, K., ve Arslan, A. (2019). Değerli Bir Kavram Olarak “Değer ve Değerler Eğitimi”. İçinde R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.), Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi (3. Baskı, ss. 1-16). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ulusoy, K., ve Tay, B. (2011). Sosyal Bilgilerde Değer Eğitimi. İçinde R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar II (1. Baskı, ss. 59-74). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Genişletilmiş Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.