ÖZNE VE ÖZNELLİK İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA FİLM ANLATISINDA SES İNŞASI

Yıl 2021, Sayı: 53, 1 - 13, 31.03.2021

Perihan Taş Öz

https://doi.org/10.47998/ikad.859376

Öz

Filmsel tasarım süreci, en temel katmanlar olarak görüntü ve ses üzerinden yapılandırılmakta ve bu iki temel öğe yoluyla sinemasal söylemin oluşmasına aracılık etmektedir. Bir sinema filminde öyküsel olan (diegetic) ve öyküsel olmayan (non-diegetic) sesler olarak iki farklı anlatısal işlev gören ses öğesi, gelişen anlatım tekniklerine bağlı olarak yeni işlevler üstlenmekte ve yeni kavramlara odaklanmaya imkân sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı filmsel anlatının tasarım sürecinde, ses inşasının önemini öznellik (subjectivity) kavramı üzerinden analiz etmektir. Sinema teorisyenleri tarafından sıkça tartışılmış bir kavram olan öznellik, çalışma içerisinde Edward Branigan’ın görüşlerinden yola çıkılarak, özne-öznellik ilişkisi bağlamında, karakter anlatısı olarak ele alınmıştır. Çalışma, örneklem olarak Nuri Bilge Ceylan’ın 2008 yılında yönettiği Üç Maymun isimli filmi ele almış ve filmdeki ses kullanımının karakter anlatısına olan etkisini analiz etmiştir. Sinemasal söylem araçlarının yapılandırılması doğrultusunda incelendiğinde, Üç Maymun filminde sesin; görüntünün bir parçası olmaktan öte, bir yandan kendi bütünlüğü içerisinde bağımsız bir söylem aracı olarak inşa edildiği, diğer yandan özne-öznellik ilişkisi bağlamında karakter anlatısını belirlemekte oldukça önemli bir işleve sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ses, Film anlatısı, Karakter anlatısı, Öznellik, Üç Maymun

Destekleyen Kurum

İstanbul Kültür Üniversitesi

Kaynakça

• Akbal Süalp, Z.T, (2004). Zaman Mekan Kuram ve Sinema, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Altman, R, (1992). Sound Theory Sound Practise, New York: Routledge.
• Bordwell, D. & Thompson, K., (2009). Film Sanatı (Çev. E. Yılmaz, E. S. Onat), Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Branigan, E, (1984). Point of View in the Cinema- A Theory of Narration and Subjectivity in Classical Film, Berlin: Mouton Publishers.
• Bonitzer, P, (2007). Bakış ve Ses (Çev. İ. Yaşar), İstanbul: Metis Yayınları.
• Chion, M, (1987) Bir Senaryo Yazmak (Çev. N. T. Öztokat), İstanbul: Afa Yayınları.
• İnci, E, (2017). Sinemada Mekan ve Ses Tasarımı Bölüm 2: Reha Erdem Örneği. Cinerituel,https://www.cinerituel.com/reha-erdem-sinemasinda-ses-ve-mekan-tasarimi/, Erişim Tarihi: 11 Eylül 2020.
• Genç, S, (2009). “Üç Maymun’u Çekmek”, Yeni Film, 17, s.18-21.
• Kılıç, L, (1994). Görüntü Estetiği, İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.
• Kırel, S, (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Lindgren, E, (1963). The Art of The Film, London: George Allen&Unwin Ltd.
• Monaco, J, (2010). Bir Film Nasıl Okunur? (Çev. E. Yılmaz), İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Sözen, M, (2017). “Anlatımsal Bir Öge Olarak Sinemada Ses Efektleri: Tanımlamalar, Filmler, Çözümlemeler”, Akademik Bakış Dergisi, 61, s. 477-503.
• Sözen, M, (2015). “Sinemasal Anlatılarda Öznel Ses Tasarımı ve Örnek Filmler”, Asos Journal, 15, s. 1-20.
• Stam, R, (2014). Sinema Teorisine Giriş (Çev. S. Salman & Ç. Asatekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Tonks, F, (2006). Film Müziği (Çev. A.Sivas), İstanbul: Es Yayınları.
• Yücel, F, (2008). “Gerçek Sakladığımız Tarafta”, Altyazı, 77, s.22-30.
• Varis, Tapio, (1984). “International Flow of TV Programmes”, Journal of Communication, 34(1), s.143-152.
• Wellman, W, (2010). Senaryo Yazarının Yol Haritası (Çev. E. Arıduru), İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Zizek, S, (2004). Yamuk Bakmak (Çev. T. Birkan), İstanbul: Metis Yayınları.