Toxicological Disasters

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 851 - 854, 21.06.2023

Muhammet Fevzi Polat

Öz

Human-made toxicological disasters that occur as a result of war or terrorism or negligence cause mass or environmental losses in proportion to their size as well as individual losses in terms of living beings. Toxicological disasters and multi-toxicological disasters that occur in parallel with technological developments cause economic losses, social and psychological destruction as well as deaths. In recent years, it has been determined that chemical substances whose active substance cannot be determined have been used and some toxic substances whose active substance is known are transformed into a different chemical substance with different processes, increasing their toxic effect or turning them into a substance that will show its effect after a longer period of time. In this study, toxicological disasters were evaluated in all aspects.

Anahtar Kelimeler

Disaster, toxicology, chemical agents.

Toksikolojik Afetler

Öz

Savaş veya terör amaçlı ya da ihmal sonucu gerçekleşen insan kaynaklı toksikolojik afetler canlı varlıklar açısından bireysel kayıplar yanında büyüklükleriyle orantılı olarak kitlesel veya çevresel kayıplara neden olmaktadır. Toksikolojik afetler ve teknolojik gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan multi-toksikolojik afetler ölümler yanında ekonomik kayıplara, sosyal ve psikolojik yıkımlara neden olmaktadır. Son yıllarda etken maddesi tespit edilemeyen kimyasal maddelerin kullanıldığı ve etken maddesi bilinen bir takım toksik maddelerin ise farklı işlemlerle daha farklı bir kimyasal maddeye dönüştürülerek toksik etkisinin arttırıldığı veya daha uzun bir süre sonra etkisini gösterecek bir maddeye dönüştürüldüğü belirlenmiştir. Bu çalışmada toksikolojik afetler tüm yönleriyle ele alarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toksikoloj, Afet, Kimyasal ajanlar

Kaynakça

• Saygı Ş. Deneysel Toksikolojide Toksisite Testleri ve Test Sonuçlarının Önemi. Gulhane Med J. 2003; 45 (3): 291-8.
• Vural N. Toksikoloji. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları: Ankara Üniversitesi Basımevi; 2005. 1-42 p.
• Havenaar JM ve Brink W VD. Psychological Factors Affecting Health After Toxicological Disasters. Clin Psychol Rev. 1997; 17(4): 359-74.
• Aktaş İ. Genel Toksikoloji ve Zehirlenmelere Genel Yaklaşım, Bölüm 1. In: Ön Lisans Toksikoloji İbrahim Aktaş, editör. Ankara: İksad Yayınevi; 2020. 3-36 p.
• Ergünay, O. Afet Yönetimi Nedir? Nasıl Olmalıdır? Ankara: TÜBİTAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TÜBİTAK Yayınları; 1996. 263- 272 p.
• UNDHA. Internationally Agreed Glossary of Basic Terms Related to Disaster Management. Geneva: United Nations Pup; 1992. 5-96 p.
• Koç, T, Çavuş, C, & Sarış, F. Çanakkale Kar Fırtınası Afetinin Sosyal ve Ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi. Sivil Savunma Dergisi. 2005; (181): 5-20.
• Taylor. A. J. Taxonomyof of Disaster and Their Victims. Journal of Psychosomatic Research. 1987; 31(5): 535-544.
• Balcıoğlu İ. ve Saygılı S. Afet Psikolojisi. Bilgeoğuz Yayınları: İstanbul; 2002. 15-97 p.
• Dökmeci A.H. Toksikolojik Çevresel ve Endüstriyel Afetler. İstanbul: Nobel tıp kitapevleri; 2019. 1-25 p.
• Dökmeci H ve Akduman Ö. Doğal Olayların Tetiklediği KBRN-p Tehlikesi ve Riski: Türkiye Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 2022; 8(1): 165-177.
• https://www.afad.gov.tr/kbrn/toksikolojik-ozelliklerine-gore, Erişim: 13:00, 15.03.2023.
• Yaren H, Kenar L, Karayılanoğlu T. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2007; 6(6): 491-500.
• Erkekuğlu P verdss Gümüşel B.K. Kimyasal Savaş Ajanları: Tarihçeleri,Toksisiteleri, Saptanmaları ve Hazırlıklı Olma. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy Review Article. 2018; 38 (1): 24-38.
• Wikipedia.int [Internet] Kimyasal silah. 2022 [cited 2023 March 15] Available from: https://tr.wikipedia.org/wiki/Sinir_gaz%C4%B1.
• AFAD.int [Internet]. Sinir Ajanları. 2023 [cited 2023 March 15] Available from: https://www.afad.gov.tr/kbrn/sinir-ajanlari.
• AFAD.int [Internet]. Yakici Ajanlar. 2023 [cited 2023 March 15] Available from: https://www.afad.gov.tr/kbrn/yakici-ajanlar.
• AFAD.int [Internet]. Zehirleyici Ajanlar. 2023 [cited 2023 March 15] Available from: https://www.afad.gov.tr/kbrn/kan-zehirleyici-ajanlar.
• AFAD.int [Internet]. Bogucu Ajanlar. 2023 [cited 2023 March 15] Available from: https://www.afad.gov.tr/kbrn/bogucu-ajanlar.
• AFAD.int [Internet]. Bozucu Ajanlar. 2023 [cited 2023 March 15] Available from: https://www.afad.gov.tr/kbrn/kapasite-bozucu-ajanlar.