İmam Hatip Lisesi’nde Eğitim Gören Gençlerin Okul Tercihlerini Etkileyen Faktörler

Yıl 2020, Sayı: 12, 45 - 74, 29.12.2020

Halil Aydınalp , Esra Nur Erikoğlu

Öz

Araştırma İmam Hatip Liseleri’nde okuyan öğrencilerin tercih sebeplerini çok faktörlü bir zeminde ele almaktadır. Dolaylı gözlem metodu olarak araştırmada anket tekniği kullanılmıştır. İstanbul’da dört ilçede ve beş İmam Hatip Lisesi’nde toplam 600 öğrenciyle saha araştırması yapılmak suretiyle araştırma hipotezleri test edilmiştir. Faktör analizi sonucu yedi faktörlü İmam Hatip Lisesi tercih ölçeği oluşturulmuş ve bu ölçeğe dayalı olarak tercihlerdeki farklılaşmalar tespit edilmiştir. Tercih faktörleri aile, sosyal çevrenin yönlendirmesi, öğretmen, dini değerlerin öğrenilmesi ve dini sosyalleşme, üniversite sınavlarına hazırlık imkânları ve kariyer, din hizmetleri eksenli kariyer ile okulun fiziki ve kültürel ortamıdır. Tercihlerde en etkili faktörler “dini değerlerin öğrenilmesi ve dini sosyalleşme” ve “aile” olarak tespit edilmiştir. Tercihlerde yine ekonomi hariç cinsiyet, sınıf kademesi ve tercih edilen üniversiteye göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İmam Hatip Liseleri, Öğrenci Tercihleri, Tercih Faktörleri

Factors Affecting the School Preferences of Youngsters Studying at Imam Hatip High Schools

Öz

This research aims to outline the reasons why students studying at Imam Hatip High Schools have preferred these schools. The survey technique was used in the research as an indirect observation method. Research hypotheses were tested by conducting field research with 600 students in four districts and five Imam Hatip High Schools in Istanbul. As a result of a factor analysis, the seven-factor Imam Hatip High School preference scale was created and differences in preferences were determined based on this scale. Reasons for preference are family desires, social environment, teacher qualifications, religious value education and religious socialization, university exam preparation opportunities and career potentials, religious services-based career possibilities and the physical and cultural environment of the school. The most influential factors in preferences were found to be “family” and “learning religious values and religious socialization”. Significant meaningful differences were found in preferences according to gender, grade level and university choices and unmeaningful differences were found regarding economic background.

Anahtar Kelimeler

Imam Hatip High Schools, Student Preferences, Preference Factors

العوامل المؤثرة في الاختيارات الدراسية للشباب الذين يدرسون في ثانوية الأئمة والخطباء

Öz

يتناول البحث أسباب اختيارات الطلاب الذين يدرسون في ثانوية الأئمة والخطباء على أساس متعدد العوامل، واستُخدِمت تقنية الدراسة الاستقصائية في البحث كطريقة ملاحظة غير مباشرة. اختبرت فرضيات البحث من خلال إجراء بحث ميداني مع مجموعه 600 طالب في أربع مناطق وخمس مدارس ثانوية للأئمة والخطباء في إسطنبول. ونتيجة لتحليل العوامل، أنشأ الباحث مقياس اختيار مكون من سبعة عوامل لمدارس ثانوية الأئمة والخطباء، وتم تحديد الاختلافات في الاختيارات بناءً على هذا المقياس. وعوامل الاختيار هي الأسرة، والتوجه البيئي الاجتماعي، والمعلم، والقيم الدينية والتنشئة الاجتماعية الدينية، وفرص التحضير لامتحانات الجامعة، والحياة المهنية، والحياة المهنية القائمة على الخدمات الدينية، والبيئة المادية والثقافية للمدرسة. كما اعتبرت «القيم الدينية والتنشئة الاجتماعية» و «الأسرة»، أحد أهم العوامل المؤثرة في الاختيارات. وحدد الباحث فروقًا ذات دلالة إحصائية في الاختيارات حسب الجنس ومستوى الصف والجامعة المفضلة، بغض النظر عن الحالة الاقتصادية. 

Anahtar Kelimeler

ثانوية الأئمة والخطباء, اختيارات الطلاب, عوامل الاختيارات

Kaynakça

• Altunsaray, Musa. İmam Hatip Liselerinde Talebi Etkileyen Etmenler Ankara İli Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Arslan, Yunus. Determinants Of The Choice Of High School Track In Turkey. İstanbul: Sabancı Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Arslantürk,, Zeki - Arslantürk, Hamit. Uygulamalı Sosyal Araştırma. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2016.
• Ateş, Pembegül. İmam Hatip Lisesi’nde Okuyan Öğrencilerin İmam Hatip Lisesi’ni Tercih Nedenleri ve Beklentileri (Gaziantep Örneği). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Bourdieu, Pierre - Claude Passeron, Jean. Vârisler, Öğrenciler ve Kültür. Ankara: Heretik Yayınları, 2014.
• Çakır, Ruşen vd. İmam Hatip Liseleri: Efsaneler ve Gerçekler. İstanbul: Tesev Yayınları, 2004.
• Çelik, Ömer Faruk. Katsayı Uygulamasının Kaldırılması Sonrasında İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Davranış, Tutum ve Özellikleri (Gaziantep Örneği). Bursa: Uludağ Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Emiroğlu, Atiye. Türkiye’de Din Eğitimi Bağlamında İmam Hatip Okulları. Konya: Selçuk Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi, 2016.
• Korkmaz, Mehmet. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Bu Okulu Tercih Süreçleri”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/16 (2013), 7-40.
• Kurul Tural, Nejla. “Eğitim İstemi”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 27/2 (1994), 781-791.
• Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2004.
• Özdemir, Şuayip - Karateke, Tuncay. ‘’Öğrencilerin İmam Hatip Liselerini Tercih Etme Nedenleri (Elâzığ Örneği)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/45 (Aralık 2018), 5-33.
• Swartz, David. “Pierre Bourdieu: The Cultural Transmission of Social Inequality”. Harvard Educational Review 47/4 (December 1977), 545-555.
• Tutsak, Sadiye. “Millî Mücadele Yıllarında Ankara Hükümeti’nin İlmiye Medreselerini Canlandırma Çabası”. Bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (Haziran 2003), 11-30.
• Turhan, Mümtaz. Kültür Değişmeleri. İstanbul: İFAV Yayınları, 1994.
• Ünal, Işıl. Eğitim ve Yetiştirme Ekonomisi. Ankara: Torun Matbaası, 1996.
• Yarcı, Selman. “Pierre Bourdieu’da Sosyal Sermaye Kavramı”. Akademik İncelemeler Dergisi 6/1 (2014), 125-135.
• Yılmaz, Harun. “Osmanlı Son Döneminde Medreselerin Islahı ve Panislamizm Tartışmaları Bağlamında Bir Medrese: Kudüs Selâhaddîn-i Eyyûbî Külliye-i İslâmiyyesi ve Külliye Talimatnamesi”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 51/51 (Aralık 2016), 79-113.
• Zengin, Zeki Salih. II. Meşrutiyette Medreseler ve Din Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınevi, 2002.