Imam Muslim's Understanding of Politics in Particular to Kitabü'l-İmâre

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 432 - 458, 31.12.2023

Hasan Eryılmaz

https://doi.org/10.20486/imad.1373669

Öz

After the death of the Prophet (pbuh), each candidate or understanding to fulfill his mission tried to find references to themselves from the Qur'anic verses and especially the hadiths in order to defend their own rightness, gain the caliphate or maintain the current status. While this process led to the formation of different sects and schools in Islamic history, it also contributed to the shaping of various sources of Islam. Especially in hadith books, there are detailed sections on the qualities of rulers and the governed, and the powers and responsibilities of the rulers and the governed are generally given in accordance with universal basic values such as justice, consultation, merit, responsibility, accountability, devotion to religious beliefs and obedience. However, in the Kitāb al-Imāra section of Sahih Muslim, which is thought to be the most comprehensive work in this field, issues regarding the ruler and the ruled are discussed with more specific and local elements, keeping universal values in the background. The fact that Muslim preferred such a path, unlike other writers, made it important to study it. In this study, we will try to determine the details of the mentioned classification of Imam Muslim (d. 261/875) and the author's understanding of politics and management as the mental background in choosing the hadiths. Thus, it is aimed to understand the narrations and reach a conclusion regarding their appeal to modern times. The study will be based on the narrations reported in Kitāb al-Imāra, and since its belonging is a controversial issue, the chapter headings will not be included in the evaluations and inferences.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sahih, Muslim, Politics, İmâra

Kitâbü'l-İmâre Özelinde İmam Müslim'in Siyaset Anlayışı

Öz

Hz. Peygamber’in vefatının ardından onun misyonunu yerine getirmeye namzet her bir aday veya anlayış, kendi haklılığını savunmak, hilafeti kazanmak veya mevcut statüyü korumak için Kur'an ayetleri ve özellikle hadislerden kendilerine işaret eden referanslar bulmaya çalışmıştır. Bu süreç, İslam tarihinde farklı mezhep ve ekollerin oluşmasına yol açarken aynı zamanda İslam'ın çeşitli kaynaklarının şekillenmesine katkıda bulunmuştur. Özellikle hadis kitaplarında, yöneticilerin ve yönetilenlerin nitelikleri üzerine ayrıntılı bölümler oluşmuş, genellikle adalet, danışma, liyakat, sorumluluk, hesap verebilirlik, dini inançlara bağlılık ve itaat gibi, yönetici ve yönetilenlerin yetki ve sorumlulukları evrensel temel değerlere uygun olarak verilmiştir. Ancak bu alanda en derli toplu çalışma olduğu düşünülen Sahih-i Müslim'in "Kitâbü’l-İmâre" bölümünde, yöneten ve yönetilenlere dair hususlar evrensel değerleri ikinci planda tutmak suretiyle daha spesifik ve yerellik içeren unsurlar eşliğinde ele alınmıştır. Müslim’in diğer musanniflerden farklı olarak böyle bir yolu tercih etmesi üzerinde çalışılmayı önemli hale getirmiştir. Bu çalışmada İmam Müslim’in (ö. 261/875) sözü edilen tasnifine dair detaylar ve hadisleri tercih etmedeki zihni arka plan olarak müellifin siyaset ve yönetim anlayışı tespit edilmeye çalışılacaktır. Böylece nakledilen rivayetlerin anlaşılması ve modern zamanlara hitabı meselesinde bir yargıya ulaşılması amaçlanmaktadır. Çalışma Kitâbü’l-İmâre’de tahrîc olunan rivayetler üzerine bina edilecek olup, aidiyeti tartışmalı bir konu olduğu için bâb başlıkları değerlendirme ve çıkarımlara dahil edilmeyecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sahih, Müslim, Siyaset, İmâre

Kaynakça

• Aba, Veli. “Nesâî’nin (ö. 303/915) Şiîlikle İthamı”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 18/11, (2018), 167-191.
• Ağırman, Cemal. Sünnette İtaat. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
• Alper, Ömer Mahir. “İtaat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/ 444-445. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Apaydın, Mehmet. “İmâmetin Kureyş’e Ait Olduğuna Dair Hz. Peygamber’e İsnâd Edilen Rivâyetlerin Bütünsel Yaklaşım Yöntemiyle Tespiti”. İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi 7/8 (2018), 219-268.
• Ardoğan, Recep Ardoğan. “Teorik Temeller ve Tarihsel Gerilimler Arasında İslâm Kültüründe Siyasal Muhalefet”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2004), 171-189.
• Bakkal, Ali. “Ebû Bekir’in Halife Seçilmesinde ‘İmamlar Kureyş'tendir’ Hadisinin Rolü Üzerine”. İstem Dergisi 3/6 (2005), 87-103.
• Bıyıklı, Murat. “Fatih Bir Sahâbî: Abdurrahmân b. Semüre”, Siyer Araştırmaları Dergisi, 13 (2022), 177-196.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl el-Cu‘fî. el-Câmiu’l-müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar. thk. Muhammed Züheyr b. Nasır. ıx Cilt. b.y: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Canikli, İlyas. “İtaat Kültürünün Oluşmasında Hadislerin Rolü”. İslâmi İlimler Dergisi 4/ 1-2 (Bahar, 2009), 307-328.
• DMK, Devlet Memurları Kanunu. Resmi Gazete 12056 (23.07.1965 ). Erişim 21 Ekim 2023.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Şuayb Arnavut. vıı Cilt. b.y: Dâru’r-Risâleti’l-Alemiyye, 2009.
• Ertürk, Mustafa. “Buhârî’nin Siyaset Anlayışı: Yöneten ve Yönetilen İlişkisi“. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 1/1 (Bahar, 2021), 7-31.
• Gölcük, Şerafettin. Toprak, Süleyman. Kelam-Tarih, Ekoller, Problemler. Konya: Tekin Yayınları, 2001.
• Hatiboğlu, Mehmet Said Hatiboğlu. “İslâm’da İlk Siyasi Kavmiyetçilik: Hilafetin Kureyşliliği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23 (1978), 121-213. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=657&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Askalânî. Fethu’l-Bârî. xıı Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1379.
• İbn Haldun, Abdurrahmân b. Muhammed b. Haldun. Mukaddime. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî. el-Faslu fî Milel. xv Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hanecî, t.y.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. xv Cilt. b.y: Dâru’l-Fikr, 1986.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. Tevilu’l-Muhtelifi’l-Hadis. b.y: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Fuad Abdülbâki. ıı Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi Kütübi’l-Arabî, t.y.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. xv Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1414.
• İmamoğlu, Abdullah Taha. Hadis ve Siyaset. İstanbul: Beka Yayınları, 2015.
• İqbal, Navid - Fehmida, Balok. “Rivayetler Çerçevesinde Kureyş’in Durumuna Bir Bakış”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 44/1 (2018), 59-77.
• Kâdî İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Mûsâ b. İyâz el-Yahsubî. İkmâlu’l-Mu’lim bi Fevâidi’l-Müslim. thk. Yahya İsmâil. x. Cilt. Mısır: Dâru’l-Vefa, 1998.
• Kastallânî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed. İrşâdu’s-Sârî. x Cilt. Mısır: Matbaâtü’l-Emiriyye, 1323.
• Keleş, Ahmet. “Apokaliptik Hadis Edebiyatı ve Problemleri- “Hilafet Benden Sonra Otuz Senedir” Hadisi Örneği”, İSTEM: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi 4/7 (2006), 37-54.
• Malik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. el-Muvatta’. thk. Muhammed Fuad Abdulbâki. Beyrut: Dâru’l-İhyâi Türâsi’l-Arabî, 1985.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî. Feyzü’l-Kadir. vı Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticariyye, 1356.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahîh. trc. Mehmet Sofuoğlu. vııı Cilt. İstanbul: İrfan Yayınları, 2014.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Minhâc Şerhu Sahih-i Müslim. xvıı Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi Turasi’l-Arabî, 1392.
• Özafşar, Mehmet Emin. “Rivayet İlimlerinde Eser Karizması ve Müslim’in el-Câmiu’s-Sahîh’i”. Ankara İlahiyat Fakültesi Dergisi. 39 (1999), 287-356.
• Özpınar, Ömer. Hadîs Edebiyatının Oluşumu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2022.
• Şen, Abdurrahim. “Halifede Aranan Şartlardan Biri Olarak Kureyşliliğin Kavmiyetçilikle İlişkilendirilmesine Eleştirel Bir Yaklaşım”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 35 (2020), 191-213.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Tarihu Taberî. xı Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türas, 1387.
• Tokpınar, Mirza. “Abdurrazzak b. Hemmam (126-211/744-827)’in Şiilikle İtham Edilmesi Üzerine Bir İnceleme”. Dinî Araştırmalar. 3/9, (2001), 77-92.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünen-i Tirmizî. vı Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbî’l-İslâmî, 1998.
• Yıldırım, Enbiya. “El-Hâkim en-Neysâbûrî’nin Şiîlikle İtham Edilmesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 57/1, (2016), 57-84.