BİLİŞSEL BİLGİ İŞLEME KARİYER DANIŞMA PROGRAMININ KARAR VERME BECERİLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 65 - 82, 01.11.2017

Günnur Özbay

Öz

Bu deneysel çalışmada kariyer modellerinden Bilişsel Bilgi İşleme yaklaşımı temel alınarak geliştirilen kariyer danışmanlığı programının sekizinci sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu, deney grubunda 14 8 kız, 6 erkek , kontrol grubunda 14 4 kız, 10 erkek öğrenci olmak üzere 28 öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcılar Ankara ilinde bir ortaokulda öğrenim gören sekizinci sınıf öğrencileridir. Ölçümler için Mesleki Karar Envanteri kullanılmıştır. Envanter 30 maddeden oluşmaktadır. Araştırmada 2x2 faktörlü ve tekrarlı ölçümler deseni kullanılmıştır. Araştırma deney ve kontrol gruplu ön-test, son-test uygulamayı içermektedir. Kontrol grubu ile herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Araştırmada deneysel etkiyi ölçme amacıyla tekrarlı ölçüm ANOVA yapılmıştır. Analiz sonucunda deney ve kontrol grupları arasında Mesleki Karar Envanteri ön-test ve son-test puan ortalamalarında anlamlı farklılık bulunmuştur. Bu bulguya göre grupla kariyer danışmanlığı programına katılan deney grubu öğrencilerinin kariyer kararsızlık düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir azalma olduğu saptanmıştır. Araştırmada sınanan Bilişsel Bilgiyi İşleme yaklaşımına dayalı kariyer danışmanlığı programının sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme düzeylerini artırmada etkili olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Problem Çözme, İASDU Döngüsü, Karar Verme

Effectiveness Of The Cognitive Informatıon Processing Based Career Counseling Program On Decisıon Making Skills

Öz

This experimental study aimed to examine the effect of career counselling program developed on the basis of Cognitive Information Processing approach on decision making skills of eighth grade students. The study group consisted of 28 students. 14 students 8 girls, 6 boys in experimental group and 14 students 14 girls, 10 boys in control group. The participants were eighth grade students from an elementary school in Ankara. The vocational decision making program based on the Cognitive Information Processing approach was applied as the treatment to experimental group. To investigate the effectiveness of the treatment the Vocational Decision Inventory was utilized as a measurement tool. This study adopts a “pre-test/post-test” experimental design with a control group. Repeated measures ANOVA test was performed to measure the effect of intervention on experimental group. As a result of the analysis, it was found that the experimental group participating in the career counselling program resulted in a statistically significant decrease in the participating students’ level of career uncertainty. Therefore, it is concluded that the vocational decision making program based on the Cognitive Information Processing approach is effective in increasing the level of vocational decision making of the eighth grade students

Anahtar Kelimeler

Problem Solving, İASDU Cycle, Decision Making

Kaynakça

• Amundson, N. (2008). A model of career training in international contexs. Orientación Sociedad, 8(2), 1-9.
• Arslan, M. M., & Kılıç, Ç. (2000). Bazı Avrupa ülkelerinde ve Türkiye’de zorunlu eğitimde yönlendirme çalışmalarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 148, 148-160.
• Austin, R. K., Wagner, B., & Dahl, D. (2003). Reducing negative career thoughts in adults. International Journal of Disability Community and Rehabilitation, 2(2). Retrieved from https://www.ijdcr.ca/VOL03_02_CAN/articles/austin.shtm.
• Balcı, S., & Odacı, H. (2002). Grup rehberliğinin ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin mesleki yönelimleri üzerindeki etkisi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 11-20.
• Bilgin, A. (1995). Grup rehberliğinin ve grupla psikolojik danışmanın lise öğrencilerinin anne ve babalarından bağımsız mesleki kararlar verme davranışına etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bozgeyikli, H., Bacanlı, F., & Doğan, H. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme yetkinliklerinin yordayıcılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 125-136.
• Bullock-Yowell, E., Katz, S.P., Reardon, R.C., & Peterson, G.W. (2012). The roles of negative career thinking and career problem-solving self-efficacy in career exploratory behavior. The Professional Counselor, Research and Practice, 2(2), 102-114.
• Bullock‐Yowell, E., Peterson, G. W., Reardon, R. C., Leierer, S. J., & Reed, C. A. (2011). Relationships among career and life stress, negative career thoughts, and career decision state: A cognitive information processing perspective. The Career Development Quarterly, 59(4), 302-314.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cairns, K. V., Woodward, J. B., & Hashizume, L. G. (1992). Employment counsellors' and youths' views of the transition to work: Preparing to develop a work skills simulation. Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy/Revue Canadienne de Counseling et de Psychothérapie, 26(4), 222-239.
• Çakır, M. A. (2004). Mesleki karar envanterinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 1-14.
• Çakır, M. A. (2003). Bir mesleki grup rehberliği programının lise öğrencilerinin mesleki kararsızlık düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, H., & Kuzgun, Y. (2008). Bilgi verici danışmanlık programının üniversiteye giriş sınavı ve üniversite eğitimine ilişkin yanlış inançlara etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 291-306.
• Doğan, H. (2010). Kariyer karar verme grup rehberliği programının 9. Sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlük düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, H. (2011). Ağ bağlantılı sınıf rehberliği uygulamasının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerine etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1007-1098.
• Farmer, H. S., Wardrop, J. L., Anderson, M. Z., & Risinger, R. (1995). Women's career choices: Focus on science, math, and technology careers. Journal of Counseling Psychology, 42, 155- 170.
• Gati, L., & Asher, I. (2001). The PIC model for career decision making: Prescreening in-depth exploration and choice. In F.T.L. Leong and A. Barak (Eds.). Contemporary models in vocational psychology (pp.7-54). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Harris, R. M., & Dewdney, P. (1994). Barriers to information: How formal help systems fail battered women. Westport: Greenwood Press.
• Henderson, K. M. (2009). The effects of a cognitive information processing career intervention on the dysfunctional career thoughts, locus of control, and career decision self-efficacy of underprepared college students (Unpublished doctoral dissertation). Kansas State University, Manhattan.
• Herr, E. L., & Cramer, S.H. (1988). Career guidance through the life span: Systematic approaches. Glenview, IL: Scott, Foresman.
• Herr, E. L., & Johnson, E. (1989). General employability skills for youth and adults: Goals for guidance and counselling programs. Guidance and Counselling, 4, 15–29.
• Hirschi, A., & Läge, D. (2008). Increasing the career choice readiness of young adolescents: An evaluation study. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 8(2), 95-110.
• Hornyak, D. A. (2007). Utilizing cognitive information processing theory to assess the effectiveness of discover on college students' career development (Unpublished doctoral dissertation). University of Pittsburgh, Pensilvanya.
• Julien, H. E. (1999). Barriers to adolescents' information seeking for career decision making. Journal of the Association for Information Science and Technology, 50(1), 38.
• Kilk, K. L. (1998). The relationship between dysfunctional career thoughts and choosing an academic major. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 58(8), 3038A.
• Kırdök, O. (2010). Bilişsel bilgiyi işleme yaklaşımına göre geliştirilen mesleki karar verme programının sınanması (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Korkut-Owen, F. (2008). Meslek seçimi, önemi ve meslek seçimini etkileyen etmenler. R. Özyürek (Ed.). Kariyer yolculuğu. Ankara: AB Eğitim ve Gençlik Merkezi.
• Kunnen, E.S. (2013). The effects of career choice guidance on identity development. Educational Research International, Retrieved from http://dx.doi.org/10.1155/2013/901718.
• Kuzgun, Y. (2001). Meslek seçimi. Ankara: Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Yayınları.
• Kuzgun, Y. (2003). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lenz, J. G. (2008). Theory to practice. An Approach that Works. Australian Association of Career Counsellors Conference, Hobart, Tasmania.
• Loos, L.A. (2008). Career education: Addressing career indecision and career decision in middle school students (Unpublished doctoral dissertation). Capella University, Minneapolis. Lustig, D. C., & Strauser, D. R. (2003). An empirical typology of career thoughts of individuals with disabilities. Rehabilitation Counseling Bulletin, 46(2), 98-107.
• Morano, M. M. (2006). How students choose a major: The effect of a college major decisionmaking course on a student’s anxiety. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 66(11), 3931.
• Mitchell, L. K., & Krumboltz, J. D. (1987). The effects of cognitive restructuring and decision-making training on career indecision. Journal of Counseling and Development, 66, 171-174.
• Olamide, S. O., & Olawaiye, S. O. (2013). The factors determining the choice of career among secondary school students. The International Journal of Engineering and Science, 2(6), 33-44.
• Osborn, D. S., Peterson, G. W., Sampson, J. P., & Reardon, R. C. (2003). Client anticipations about computer‐assisted career guidance system outcomes. The Career Development Quarterly, 51(4), 356-367.
• Osborn, D. S., & Reardon, R. C. (2006). Using the self-drected search. Career explorer with high-risk middle school students. The Career Development Quarterly, 54(3), 269-273.
• Osborn, D. S., Howard, D. K., & Leierer, S. J. (2007). The effect of a career development course on the dysfunctional career thoughts of racially and ethnically diverse college freshmen. The Career Development Quarterly, 55(4), 365-377.
• Peterson, G. W., Sampson, J. P., & Reardon, R. C. (1991). Career development and services: A cognitive approach. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
• Peterson, G. W., Sampson J. P., Reardon, R. C. & Lenz, J.G. (1996). A cognitive information processing approach to career problem solving and decision making. In D. Brown & L. Brooks (Eds).
• Career choice and development (pp, 423-476). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Reed, C. A., Reardon, R. C., Lenz, J. G., & Leierer, S. J. (2001). A cognitive career course: From theory to practice. The Career Development Quarterly, 50(2), 158-167.
• Reed, C. A. (2006). The relationships among neuroticism, dysfunctional career thoughts, and coping strategies. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 66(11), 150A.
• Reardon, R. C., Lenz, J. G., Sampson, J. P., & Peterson, G. W. (2000). Career planning and development: A comprehensive approach. Belmont, CA: Wadswort-Brooks/Cole.
• Sampson, J.P., Palmer, M., & Watts, A. (1999). Who needs guidance. Department of Educational Leadership and Policy Studies, Faculty Publications. Retrieved from fsu.digital.flvc.org/islandora/object/fsu.
• Sampson, J. P., Jr., Reardon, R. C., Peterson, G. W., & Lenz, J. G. (2004). Career counseling and services: A cognitive information processing approach. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
• Scott, A. B., & Ciani, K. D. (2008). Effects of an undergraduate career class on men's and women's career decision-making self-efficacy and vocational identity. Journal of Career Development, 34(3), 263-285.
• Strohm, D. A. (2008). The impact of a cognitive information processing intervention on dysfunctional career thoughts and vocational identity in high school students. Kansas State University. Retrieved from http://hdl.handle.net
• Symes, B. A. (1998). Group counselling for vocational decidedness. Guidance and Counseling, 13(2), 28-32.
• Symes, B. A., & Stewart, J. B. (1999). The relationship between metacognition and vocational indecision. Canadian Journal of Counseling, 33(3), 195-211.
• Taylor, K. M., & Popma, J. (1990). An examination of the relationships among career decision making self efficacy, career salience, locus of control and vocational indecision. Journal of Vocational Behavior, 37, 17-31.
• Teuscher, U. (2003). Evaluation of a decision training program for vocational guidance. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 3, 177–192.
• Van Fossen, S., & Beck, J. (1991). A future with options: Women opening doors to nontraditional occupations. Vocational Education Journal, 66, 26-27.
• Yeşilyaprak, B. (1986). Gençlere meslek seçiminde yapılacak yardımlar. Eğitim ve Bilim, 10(59), 27-32.