Çevre Etiği ve Medyanın Hayvan Haklarına Yönelik Sorumluluğu: Türkiye Gazeteleri Örneği

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 317 - 332, 27.11.2023

Selma Tümer Gökçe Yoğurtçu

https://doi.org/10.58648/inciss.1383310

Öz

Günümüzde ekolojik sorunlar, doğayı ve tüm canlı yaşamını tehdit edici seviyelere ulaşmıştır. Zamanında ve etkili önlem alınmazsa gün geçtikçe dünyayı daha ciddi ekolojik sorunlar beklemektedir. Ekolojik yaklaşımlar, doğayı oluşturan her bir unsura değer vermeyi, insanın diğer canlı türlerinin yaşam alanına ve yaşam hakkına müdahalesini sorgulayan etik yaklaşımları da içermektedir. Bu yaklaşımların en temel amacı doğayı oluşturan her unsurun yaşamını korumayı amaçlayan sosyal politikalar için etik temeller sağlamaktır. Bu bağlamda hayvan hakları da doğal haklar kapsamında değerlendirilmekte ve ekolojik yaklaşımların alanına girmektedir. Türkiye’de hayvan hakları birçok tartışmalı yasayla somutlaştırılmaya çalışılmakta ve çeşitli platformlarda tartışılmaktadır. Bu tartışmaların toplumsal ve politik gündemde yer almasında etkili olan temel unsurların başında medya gelmektedir. Buradan hareketle bu çalışmada, Türkiye’deki hayvan haklarının medyada nasıl ele alındığı incelenmiştir. Çalışmada öncelikle konunun teorik arka planı üzerinde durulmuş, daha sonra örneklem olarak tirajı en yüksek gazeteler olarak Hürriyet, Sabah ve Sözcü gazetelerindeki hayvanlara yönelik haberlerin içerik analizi yapılarak soruna ilişkin öneriler sunulmuştur. Ekolojik yaklaşımların alanına giren hayvan hakları ve bu hakların medyada ele alınış biçimi bu çalışmanın konusu olmaktadır.
Toplumsal konulardan biri olan hayvan haklarının ekolojik yaklaşımlarla bütünsel olarak ele alındığı ve medya metinlerinin içerik analizi ile incelenerek sonuca ulaşıldığı bir çalışma olarak iletişim bilimleri alanında literatüre katkı sağlamak bu araştırmanın amaçları arasındadır. Bu önemden hareketle araştırmada, Türkiye’deki hayvan hakları sorunlarının basına nasıl yansıdığı ve bu konuyla ilgili haberlerin nasıl çerçevelendiği incelenmiştir. Önce haklar konusunun ve ekolojik yaklaşımların teorik temeli üstünde durulmuş, daha sonra incelenen gazetelerdeki hayvan hakları sorunu ile ilgili haberlerin içerik analizi bulguları değerlendirilmiş ve bu konuda medyanın sorumluluklarına ilişkin öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hayvan Hakları, Ekolojik Yaklaşımlar, Çevre Etiği, Sokak Hayvanları, Türkiye Gazeteleri

Environmental Ethics and the Responsibility of the Media Towards Animal Rights: The Case of Turkish Newspapers

Öz

Today, ecological issues have reached critical levels, posing a significant threat to nature and all forms of life. Without timely and effective measures, the world faces increasingly serious ecological problems in the near future. Ecological approaches encompass valuing every element that makes up nature, and they also include ethical considerations that question human interference in the habitat and rights of other species. The fundamental goal of these approaches is to establish ethical foundations for social policies aimed at preserving the lives of all elements constituting nature. In this context, animal rights are considered as part of natural rights and fall within the scope of ecological approaches. In Turkey, animal rights are being concretized through numerous controversial laws and are a subject of discussion in various forums. Among the key factors influencing the presence of these discussions on the societal and political agenda is the media. Therefore, this study examines how animal rights are portrayed in the Turkish media. The study initially focuses on the theoretical background of the subject and subsequently conducts a content analysis of news articles related to animals in the newspapers with the highest circulation, namely Hürriyet, Sabah, and Sözcü, and provides recommendations regarding the issue.

Anahtar Kelimeler

Animal Rights, Ecological Approaches, Environmental Ethics, Stray Animals, Turkish Newspapers.

Kaynakça

• Aşar, Haluk. 2018. “Hayvan haklarına yönelik temel görüşler ve yanılgıları”. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, sayı 30: 239–51.
• Attfield, Robin. 2018. Environmental ethics: a very short introduction. Oxford University Press.
• Basmacı, Göksel. 2021. “Çevre Gazeteciliği Bağlamında Termik Santrallerle İlgili Haberlerin İncelenmesi”. Selçuk İletişim 14 (3): 1213–58.
• Berelson, Bernard. 1952. “Content analysis in communication research”.
• Bilgin, Nuri. 2014. Sosyal bilimlerde içerik analizi: teknikler ve örnekler çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
• Birden, Belkıs. 2016. “Çevre etiğinde bireyin ahlaki sorumluluğuna kısa bir bakış”. Türkiye Bioetik Dergisi 3 (1): 4– 14.
• Cumalıoğlu, Emre. 2017. “Medeni Hukukta Hayvan Hakları ve Hayvanlar Üzerindeki Haklar”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19 (3): 573–610.
• Çalık, Muammer, ve Mustafa Sözbilir. 2014. “Parameters of Content Analysis”. Eğitim ve Bilim 39 (174): 33–38. https://doi.org/10.15390/EB.2014.3412.
• Davulcu, Ebru. 2019. “Siyasallaşan çevre hareketleri ve alternatif medya: yeşil gazete üzerinden bir değerlendirme”. Social Sciences 14 (3): 427–46.
• Güngör, Devrim, ve Güneş Okuyucu-Ergün. 2016. “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65 (4): 1951–65.
• Ilgar, Rüştü. 2007. “Türkiye’de hayvan hakları ihlallerine coğrafi açıdan bakış”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16 (1): 347–60.
• Des Jardins, J.R. (2013). Environmental Ethics. An İntroduction to Environmental Philosophy. Boston:Wadsworth.
• Kartal, Nurullah Zafer, Harun Dağ, ve Resul Taşan. 2020. “Bir kamu kurumu olarak Sağlık Bakanlığı’nın sosyal medya kullanımı: COVİD-19 süreci YouTube içerikleri üzerine bir inceleme”. Içinde Akademik Araştırmalar 2020, editör Coşkun Arslan, Erdal Hamarta, Sabahattin Çiftçi, ve Mustafa Uslu. Çizgi Kitabevi.
• Leopold, A. (1987). A Land Ethic. A Sand County Almanac. New York, Oxford: Oxford University Press.
• McQuail, Denis, ve Sven Windahl. 2005. İletişim modelleri; Kitle iletişim çalışmalarında. Çev. Konca Yumlu. İmge Kitabevi Yayınları.
• Naess, A. (1986). The Deep Ecology Movement: Some Philosophical Aspects. Philosophical Inquiry 8:10-31.
• Naess, A. (2008). The Ecology of Wisdom, (Edited by Alan Drengson and Bill Devall), Berkeley: Counterpoin.
• Önder, Tuncay. 2019. “Doğayla Sözleşme: Eko-merkezci Siyasetin İmkânı”. İDEALKENT 10 (28): 1050–68.
• Özçağlayan, Mehmet, ve Dilhan Apak. 2017. “Soğuk Savaş Yıllarında Algı Yönetimi, Haber ve Propaganda İlişkisi”. Marmara İletişim Dergisi, sayı 28: 107–30.
• Özdağ, Ufuk. 2005. Edebiyat ve Toprak Etiği Amerikan Doğa Yazınında Leopoldcu Düşünce. Ankara: Ürün Yayıncılık.
• Özer, M. Halis. 2008. “Günümüz İtibariyle Sivil Toplum Kuruluşlarının İktisadi ve Sosyal Fonksiyonları”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 7 (26): 86–97.
• Peters, Anne. 2016. “Global animal law: What it is and why we need it”. Transnational Environmental Law 5 (1): 9–23.
• Regan, T. (2004). Empty Cages. Facing The Challenge of Animal Rights. USA: Rowman & Littlefield Publishers, INC.
• Singer, Peter. 2005. Hayvan özgürleşmesi. Çev. Hayrullah Doğan. Ayrıntı Yayınları.
• Sparks, Tom, Visa Kurki, ve Saskia Stucki. 2020. “Animal rights: interconnections with human rights and the environment”. Journal of Human Rights and the Environment 11 (2): 149–55.
• T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. 2021. “Sahipsiz ve tehlike arz eden hayvanlar hakkındaki bakanlık genelgesi ”. 28 Aralık 2021. https://yerelyonetimler.csb.gov.tr/sahipsiz-ve-tehlike-arz-eden- hayvanlar-hakkindaki-bakanlik-genelgesi-yayimlanmistir.-haber-266755.
• Tavşancıl, Ezel, ve A. Esra Aslan. 2001. Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon.
• Ünder, Hasan. 1996. Çevre Felsefesi. Doruk Yayınları.
• Ürgüplü, Gülçin. 2013. “Derin Ekoloji Bağlaminda Kentte Sokak Hayvanlariyla Birlikte Yaşamak Olgusunun İncelenmesi”. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Yoğurtçu, Gökçe. 2021. “Çevre Etiği Bağlamında Medyanın Çevre Sorunlarına Yönelik Sorumluluğu: Kırgızistan Gazeteleri Örneği”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 10 (2): 1151–67.
• Zeyrek, Deniz. 1992. “Gazete haber başlıklarını inceleme denemesi”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi 3: 59–96.