ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GÖSTERİŞÇİ TÜKETİM PROFİLLERİNİN İNCELENMESİ: NEVŞEHİR HACIBEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 151 - 170, 27.05.2022

Pınar Güner Koçak Yusuf Zafer Can Uğurhan

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1076560

Öz

Tüketim davranışı demografik özelliklere göre kısaca yaş, cinsiyet, eğitim, yaşanılan coğrafya ve kültüre farklılık gösterebilmektedir. Gösterişçi tüketim ise bireylerin satın aldıkları ürün ve hizmetleri sergilemeleri ve bu tüketim davranışının kişilere prestij ve saygınlık kazandırması varsayımına dayanmaktadır. Özellikle genç hedef kitle satın aldıkları ürün ve hizmetleri sergileyerek bir saygınlık ve prestij elde etme çabasına girebilmektedir. Ancak tüketilen ürünlerin sergilenme biçimleri kültüre ve etkileşimde bulunulan hedef kitlelerin kullandıkları mecralara göre farklılık göstermektedir. Çalışmanın amacı, Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi öğrencilerinin gösterişçi tüketim profillerinin, gösterişçi tüketim eğilimleri açısından ortaya konulmasıdır. Kültürel seremoniler, çeyiz hazırlama ve sergileme ritüelleri, düğünlerde gösterişçi takılar ve kıyafetler giymek ve sergilemek gibi birtakım kültürel unsurların gösterişçi tüketim ile ilişkisini ortaya koymak da bu çalışmanın alt amaçlarındandır. Araştırmanın etik açıdan bir sorun oluşturmadığına ilişkin Etik Kurul onayı alındıktan sonra araştırma anketi öğrencilere elektronik ortamdan sunulmuştur. Öğrencilere kartopu örnekleme aracılığıyla ulaşılmıştır. Araştırmaya gönüllü bir şekilde katılmayı kabul eden toplamda 528 öğrenciden veri toplanmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS istatistik paket programına aktarılarak analize tabi tutulmuştur. Veriler kesitsel tarama modeline göre değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmanın geçerliliği ve güvenilirliği için Cronbach’s Alpha güvenirlik analizi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde Üniversite öğrencilerinin gösterişçi tüketimde bulunma eğilimlerinin düşük olduğu, katılımcıların çoğunun gösterişçi kıyafet, aksesuar ve takı kullanmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak düşük düzeyde gösterişçi tüketim gerçekleştiren katılımcıların en çok modaya uygun olabilmek için satın alma davranışını gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca kültürel ritüeller açısından gelenek ve göreneklerinde çeyiz sergileme ve düğünlere katılma olduğunu belirten katılımcılar, kendi düğünleri için çeyiz toplamaya başlamalarına rağmen bu çeyizleri sergilemek istemedikleri beyan etmişlerdir. Genel olarak değerlendirildiğinde üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım oranları ve modayı takip etme oranlarının oldukça yüksek olduğu, doğrudan gösterişçi tüketimde bulunmadıkları ancak moda gibi araçlarla güncel ve trend ürünleri tüketebilme eğilimlerinin olduğu, kültürel ritüellerinin farkında oldukları ancak çeyiz vb. ürünleri sergilemek istemedikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

gösterişçi tüketim, kültür, sosyal medya, öğrenciler

Kaynakça

• Altincik, H. (2021). Halkla İlişkilerin Toplumsal Kültür Perspektifinden Değerlendirilmesi. İbrahim H. Yaşar (Ed.), Dijitalleşme Ekseninde İletişim, Kültür ve Medya. (s. 125-138). Konya: Literatürk Academia.
• Arifin, W. N. (2015). The graphical assessment of multivariate normality using SPSS. Education in Medicine Journal, 7(2), 71-75.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu. (3. Basım). (Çev. H. Deliceçaylı ve F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Başaran, Y. K. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47(5), 480-495.
• Boğa, Ö. ve Başcı, A. (2016). Ağızdan ağıza pazarlamanın gösterişçi tüketim üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(45), 463-489.
• Creswell, J. W. (2014). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New York: Pearson.
• Çetin, M. ve Yaylı, A. (2019). Restoran tercihinde gösterişçi tüketim eğilimi. Turizm Akademik Dergisi, 6(2), 227-238.
• Dağtaş, B. ve Dağtaş E. (2009). Tüketim Kültürü, Yaşam Tarzları, Boş Zamanlar ve Medya Üzerine Bir Literatür Taraması. Banu Dağtaş ve Erdal Dağtaş (Ed.), Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. (s. 27-75). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Debord, G. (2012). Gösteri Toplumu. (4. Baskı). (Çev. A. Ekmekçi ve O. Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Digital 2021. https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-uk/?utm_source=webtekno Erişim Tarihi: 11.01.2022
• DOUGLAS, M. ve Isherwood B. (1999). Tüketimin Antropolojisi. (Çev. E. A. Aytekin). Ankara: Dost Yayınları.
• Erdoğan, B. Z., Özata, F. Z., Doğan, S., ve Şaşmaz, A. (2017). Konum tabanlı mobil Swarm uygulaması üzerinden paylaşım motivasyonlarının incelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 379-400. Erişim adresi: http://betadergi.com/ttad/yonetim/icerik/makaleler/151-published.pdf
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (2. Baskı). (Çev. M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güner Koçak, P. (2017). Gösterişçi Tüketim Üzerine Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017/2, 79-112.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., and Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis. New York: Pearson.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Köse, H. (2010). Medya ve Tüketim Sosyolojisi. Ankara: Ayraç Kitap.
• Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı. https://oidb.nevsehir.edu.tr/tr/ogrenci-sayilari Erişim Tarihi: 10.01.2022
• OĞUZ, Z. N. (2008). Tüketim Kültürünün Üniversite Gençliği Üzerine Etkisi (SDÜ Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Özata, Z. Kılıçer, T. ve Ağlargöz, F. (2014). Müptelalardan mesafelilere sosyal ağ sitesi kullanıcısı gençler: kullanma motivasyonları ve davranışları açısından profilleri. Anadolu University Journal of Social Sciences, 14(3), 19-38.
• Pallant, J. (2011). SPSS survival manual: A step-by-step guide to data analysis using SPSS.
• Şahin, O. ve Nasır, S. (2019). Tüketicilerin Gösterişçi Tüketime Yönelik Tutumlarına Göre Sınıflandırılması. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 22(41), 383-399.
• Topsümer, F., Elden, M. ve Yurdakul, N. (2014). Reklam ve Halkla İlişkilerde Hedef Kitle. (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Çev.Z. Gültekin ve C. Atay). İstanbul: Babil Yayınları.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Yaşar, İ. H. (2021). Kültürün Dijitalleşmesinden Dijital Kültüre. İbrahim H. Yaşar (Ed.), Dijitalleşme Ekseninde İletişim, Kültür ve Medya. (s. 139-159). Konya: Literatürk Academia.