Yıl 2020, Cilt 3, Sayı 2, 1 - 14, 28.07.2020

Yusuf GÖYMEN Mesut ŞÖHRET

Öz

MOBBİNG OLGUSU: TÜRK HUKUK SİSTEMİ VE DÜNYADAKİ YERİ

Öz

İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların iş ve çalışma yaşamındaki fizyolojik veya psikolojik sağlığını tehdit eden her türlü sorunu ortadan kaldırmayı amaçlayan bilimsel bir disiplindir. Mobbing (psikolojik yıldırma), bireyin psikolojik sağlığını tehdit eden bir sorun olarak iş sağlığı ve güvenliği kapsamında ele alınmaktadır. Mobbing, bir ya da birkaç bireyin başka bir bireye ya da bireylere sistemli ve kapsamlı bir şekilde, etik kurallara uymayan davranışlarla işten soğutma, işinden kendi rızasıyla ayrılmaya zorlama amacıyla psikolojik yönden taciz edilmesi olarak da tanımlanabilecek bir yıldırma ve yalnızlaştırma politikalarıdır. Çalışma yaşamı, içinde stres, çatışma ve rekabet barındıran bir ortamdır. Bu nedenle bu ortamda bulunan bireyler bu çatışma ve rekabet ortamından etkilenmekte ve kendi konumlarını korumak veya iyileştirmek için bir çaba içerisine girmektedirler. Mobbing, işyerlerinde bulunan ve temelinde çatışma ve rekabet duygusundan kaynaklanan şiddet olaylarının oluştuğu bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durumun çalışma yaşamımızın varlığından beri mevcut olduğu bilinmektedir. Mobbing bireyi istifaya, duygusal bozukluklara, psikolojik rahatsızlıklara, fiziki ve çeşitli hastalıklara yakalanmaya, kalıcı ya da geçici uyku bozukluklarına, sinirlilik hallerine ve en vahimi de intihara sürükleyen sistematik bir uygulamadır. Huzurun hakim olduğu bir çalışma ortamında çalışanların günlük yaşamlarındaki ve iş yerlerindeki moral seviyeleri pozitif yönde etkilenir. Ancak amirleri, şefleri, yöneticileri veya çalışma arkadaşları tarafından mobbing zorbalığına maruz kalan çalışanlar belli bir süre geçtikten sonra bu olumsuz şartlardan olumsuz olarak etkilenirler. Bu çalışmanın amacı, Türk Hukuk sisteminde mobbingi önlemek için yeterli düzenlemeler ve yaptırımlar olup olmadığı hakkında bilgi vermektir. Buna ek olarak Türkiye’de ve dünyada psikolojik tacizle (mobbing) ilgili yapılan bazı araştırmalardan elde edilen sayısal bilgilere yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psikolojik Taciz, Mağdur, Türk Hukuk Sistemi, Dünyada Mobbing

Kaynakça

• Bilgel, N., Aytaç, S., Bayram, N., (2006). Bullying in Turkish, Bursa, Occupational Medicine, 56 (4), 226–231. https://doi.org/10.1093/occmed/kqj041
• Cemaloğlu, N., Daşçı, E., (2015). İlköğretim Kurumu Yöneticilerinin Liderlik Tarzları İle Öğretmenlerin Yaşadıkları Yıldırma (Mobbing) Arasındaki İlişki, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 129 – 166, https://doi.org/10.14520/adyusbd.37328
• Cicerali, E.E, Kaya Cicerali, L., (2015). Tüm Bilinmeyen Yönleriyle Mobbing İşyerinde Psikolojik Yıldırma, Ankara: Gece Kitaplığı.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), (2014). İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi, Ankara, 5-40.
• https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/1327/i%C5%9Fyerlerinde-psikolojik-taciz-mobbing-bilgilendirme-rehberi-2014.pdf adresinden elde edildi. Devlet Memurları Kanunu, T.C. Resmî Gazete (14/07/1965).
• Di Martino, V., Hoel, H., Cooper, C., L.(2005). Preventing Violence and Harrassment in the Workplace (report), European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin, Ireland, http://edz.bib.uni-mannheim.de/www-edz/pdf/ef/02/ef02109en.pdf adresinden elde edildi.
• Di Pasquale, V., (2002). Study Examines Mobbing at the Workplace, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin, Ireland. Ermumcu, S. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz, (Yayımlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• İlhan, Ö., (2010). İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Tarihsel Arka Planı ve Türk Hukuk Sistemindeki Yeri, Ege Akademik Bakış, 10 (4), 1175-1186
• İş Kanunu (2003). T.C. Resmî Gazete (22/05/2003). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/06/20030610.htm adresinden elde edildi.
• İşyerlerinde Psikolojik Tacizin Engellenmesi Genelgesi, T.C. Resmî Gazete, (19/03/2011). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/03/20110319.htm adresinden elde edildi.
• Karakale, S. B., (2011). Mobbing ve Mobbingle Başa Çıkma Yöntemleri: Mobbing Mağdurlarına Yönelik Bir Araştırma, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
• Karslıoğlu, Yeni, G., (2013). Mobbing İşyerinde Psikolojik Taciz, Ankara: Türk Metal. http://elb.tmseveta.com/media/web_content/12832_mobbing.metal.pdf adresinden elde edildi.
• Kuşseven, A., (2016). Örgütsel Adalet Bağlamında Mobbing Olgusunun İncelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lutgen, S., P., Tracy, S., J., Alberts, J., K. (2007). Burned by Bullying in the American Workplace: Prevalence, Perception, Degreeand Impact. Journal of Management Studies, 44 (6). 837-862. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.2007.00715.x
• Mikkelsen, E.G., Einarsen, S. (2002) Relationship between exposure to bullying at work and psychological and psychosomatic health complaints: The role of staten egative affect and general self-efficacy, Scandanavian Journal of Work, 43(5), 397-405. DOI: 10.1111/1467-9450.00307
• Minibaş, J., İdiğ, M., (2009). Psikolojik Taciz İş Yerindeki Kâbus, Ankara: Nobel.
• Nolfe, G., Petrella, G., Blassi, F., Zontini, G., (2008). Psycho pathological dimensions of harrassment in the workplace, International Journal of Mental Health. 36(4): 67-85. DOI: 10.2753/IMH0020-7411360406
• Olaffson,R., F., Johansdottir, H., L., Coping with bullying in the workplace: The effect of gender, ageand type of bullying, British Journal of Guidance and Counselling, 32 (3), 319-333, DOI: 10.1080/03069880410001723549
• Savaş, F. B., (2006). İşyerinde Manevi Taciz, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Spector, P., Coulter, M., L., Stockwell, H., G., Matz, M., W., (2007). Percieved Violence Climate, Work & Stress, 21 (2), 117-130. DOI: 10.1080/02678370701410007
• Şerifoğlu, E., (2019). Mobbingin Özel Sektör Çalışanları Üzerindeki Etkileri: Bir Nitel Araştırma, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Temizel, Y., (2013). Mobbing ve Türk Hukuk Sistemindeki Yeri, Adalet Dergisi, Ankara, (45), 188-223
• Türk Borçlar Kanunu (2012),T.C. Resmî Gazete,(11/07/2012). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm adresinden elde edildi.
• Türk Medeni Kanunu (2001),T.C. Resmî Gazete.(8/12/2001). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2001/12/20011208.htm adresinden elde edildi.
• Vartia, M., (2001). Consequences of Workplace Bullying with Respect to Well-Being of its Targets and the Observers of Bullying, Scandinavian Journal of Work, Environment and Health, 27(1), 63-69.
• Yıldırım, A., Yıldırım D., (2007). Mobbing in the Workplace by Peers and Managers: Mobbing Experienced by Nurses Working in Healthcare Facilities in Turkeyand Its Effect on Nurses, Journal of Clinical Nursing, 16 (8), 1444-1453. DOI: 10.1111/j.1365-2702.2006.01814.x
• Yıldız, S., (2007). A New Problem in the Workplace: Psychological Abuse (Bullying), Journal of Academic Studies, 9(34), 113‐128