The Development of Literature on Missionaries in the Turkish Language

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 7, 163 - 178, 01.06.2014

Cemal Yetkiner

Öz

Bu makalede genel Türk literatürünün “Türkiye’de misyonerlik faaliyetleri” olgusuna metodolojik ve konusal açıdan nasıl yaklaştığı incelenmiştir. Makaleye konu olan bu eserlerin ne tür bir içerik ve nasıl bir yöntem çerçevesinde geliştiklerine bakılmıştır. Cumhuriyet tarihi boyunca “misyonerlik” üzerine yazılan çeşitli eserler kronolojik ve konusal açıdan üç ayrı dönem içerisinde incelendi. Birinci bölümde, 1920-1930’lu yıllarda basılan eserler ele alındı. İkinci bölümde, 1950 ve 1960’lar dönemi ve misyoner karşıtı olarak gelişen eserler analiz edildi. Son bölümde ise, 1990’lar ve özellikle 2000’lerde çoğalarak hayat bulan yeni dönem eserlerin üzerinde duruldu. Her ne kadar bu eserlerin bir kısmı akademik dil ve disiplin içerisinde kalınarak yazılmamış olsa da; “Türkiye’de misyonerler ve misyonerlik faaliyetleri” üzerine oluşturulmuş bir literatürün parçaları olarak görülmeleri bakımından önem teşkil etmektedir. Genel olarak milliyetçi bir dile sadık kalınarak yazılan bu eserlerin konusal ve kronolojik açılardan incelenmesi bizlere, Türkiye’de misyonerlik faaliyetlerine olan entelektüel bakışın tarihsel sürecini anlamada yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din, Politika, Misyonerler, Sosyal Tarih, Misyoner Karşıtı Eserler, Modern Türkiye.

The Development of Literature on Missionaries in the Turkish Language

Öz

This article surveys how Turkish writings on missionaries developed chronologically and contextually over the years. It focuses on publications over three periods in the history of modern Turkey beginning with publications from the late 1920s and the 30s, which are studied as early examples of Turkish writings on missionaries. It also analyses the second wave of anti-missionary writings which came during the 1950s and 1960s. Lastly, this work looks at the writings on missionaries during the 1990s and early 2000s. These publications represent the elements of the general literature on missionary activities in modern Turkey, which are generally colored with nationalist sentiments in a broad sense. Although some of the works studied in this article might not be considered as academic as others in terms of their methods of approach, they are still very important in allowing us to better understand the development of the history of the intellectual discussions amongst Turkish writers on missionaries and their roles in the past and present. This study is an attempt to build a parallel correlation over three periods in order to better understand the roles of missionaries, the spaces they built and their status in the collective memory of Turkish people.

Anahtar Kelimeler

Politics, Missionaries, Social History, Anti-missionary Writings, Modern Turkey, religion

Kaynakça

• Açıkses, E. (2003). Amerikalıların Harput’taki misyonerlik faaliyetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ayverdi, S. (2001) Misyonerlik karşısında Türkiye. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Bayzan, A. R. (2004). Küresel vaftiz: Misyoner örgütlerin Türkiye ve Türk Cumhuriyetlerini Hristiyanlastırma operasyonu. İstanbul: IQ Kültürsanat Yayıncılık.
• Bila, H. (1979). CHP tarihi. Ankara: Doruk Matbaacılık Sanayi.
• Bozkurt, C. (1968). Siyasi tarihimizde CHP: Dünü, bugünü, ideolojisi. İstanbul: N. P