Nâbî’nin Gazellerinde Âh Kavramı

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 161 - 185, 30.07.2017

Dursun Özyürek

Öz

Klasik Türk edebiyatının en verimli şairlerinden olan Nâbî, âh kavramını gazellerinde farklı manalara gelecek şekilde kullanmıştır. Elinizdeki makalede söz konusu kullanımlar tespit ve tasnif edilmeye çalışıldı. Bunun sonucunda Nâbî’nin gazellerinde âhın on bir farklı manaya gelecek şekilde kullanıldığı sonucuna ulaşıldı. Bu kullanımları şu şekilde sıralamak mümkündür: Âhın inlemek anlamında kullanımı, âhın benzetme unsuru olarak kullanımı, âhın etki-tepki ilişkisinde kullanımı, âhın sebep ve vasıta unsuru olarak kullanımı, âhın fail ve kişileştirme olarak kullanımı, âhın kıyaslama unsuru olarak kullanımı, âhın tehdit unsuru olarak kullanımı, âhın ünlem ve nida olarak kullanımı, âhın öğüt amacıyla kullanımı, âhın yazılışıyla ilgili kullanımı, âhın beddua unsuru olarak kullanımı. Bu makaleyle birlikte söz konusu kullanımlar beyitlerle açıklanacak olup öncesinde âh kavramı ve Nâbî’nin edebî kişiliğine dair bilgiler verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, Gazel, Nabi, Âh kavramı, Âhın kullanımı

The Concept of Âh (Sigh) in the Ghazals of Nâbî

Öz

Nâbî, who is one of the most productive poet of classical Turkish literature, used the conception of âh (sigh) with its various meanings in his ghazals (Ottoman lyric poetry). This article aims to determine and classify those different meanings. Thus, it is determined that there are eleven different meanings in Nâbî’s ghazals. These usages can be put in order in this way: The usage of âh in the meaning of whimper, the usage of âh in the meaning of similitude, the usage of âh in the meaning of the relation of action-reaction, the usage of âh in the fact of cause and occasion, the usage of âh in the meaning of personification and subject, the usage of âh in the fact of analogy, the usage of âh in the fact of threat, the usage of âh in the
meaning of interjection and exclamation, the usage of âh in the meaning of advice, the usage of âh with regard to spelling in itself, the usage of âh in the fact of damn. With this article, these various meanings will be explain with couplets and there will be some information about the conception of âh and literary style of Nâbî in the beginning.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, Ghazal, Nabi, The conception of âh (sigh,groan), The usage of âh

Kaynakça

• Açıl, B. (2008). ‘Aftâb-ı mahşer-i sad âftâb-ı mahşerim’:Dîvân Şiirinde Güneş İmgesinin Mahşer Güneşine Evrilmesi. Krıtik (1), 116-40.
• Ayverdi, İ. (Hzl.) (2011). Âh. Misalli Büyük Türkçe Sözlük içinde (s. 52). İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Babacan, İ. (2012). Klâsik Türk Şiirinin Son Baharı: Sebk-i Hindî (Hint Üslubu). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bilkan, A. F. (2007). Orta Klasik Dönem (1600-1700): Şiir. T. S. Halman (Hzl.), Türk Edebiyatı Tarihi içinde (c.2, s. 254-293). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Bilkan, A. F. (2011). Nâbî’nin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri. Nâbî Dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çakıroğlu, T. O. (2013). Fuzûlî Divânında Âh Kavramı. Turkish Studies , 9 (8), 1969-1982.
• Diriöz, M. (1994). Eserlerine Göre Nâbî. İstanbul : Fey Vakfı.
• Karahan, A. (2006). Nâbî. TDV İslam Ansiklopedisi içinde. (c. 32, s. 258-260). İstanbul: TDV Yayınları.
• Kurnaz, C. (2011). Divan Dünyası. Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Mengi, M. (1991). Divan Şiirinde Hikemî Tarzın Büyük Temsilcisi Nâbî. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Mum, C. (2007). Sebk-i Hindî. T. S. Halman (Hzl.), Türk Edebiyatı Tarihi içinde (c. 2, s. 371-395). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Nâbî. (2011). Nâbî Dîvânı. (A. F. Bilkan, Hzl.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Onay, A. T. (2013). Âh. Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü; Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı içinde (s. 44). Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Özyıldırım, A. E. (2006). Sebk-i Hindî’nin Türk Edebiyatındaki Seyri Üzerine Notlar. H. Aynur, H. Koncu, ve M. Çakır (Hzl.),
• Sözde ve Anlamda Farklılaşma: Sebk-i Hindî içinde (s. 142-153). İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• Tezcan, B. (2009). The Second Empire: The Transformation of the Ottoman Polity in the Early Modern Era. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East (29), 556-572.