Türk İktisat Düşüncesinde Sabri Ülgener-Ahmed Güner Sayar Çizgisi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 4, 1 - 31, 16.12.2021

Mehmet Dinçaslan

Öz

Sabri Fehmi Ülgener ve Ahmed Güner Sayar, iktisat ve kültür tarihi çalışmalarıyla çağdaş Türk düşüncesinde öne çıkan iktisatçı düşünürler olarak bilinmektedir. Osmanlı-Türk toplumunda iktisadi geri kalmışlık meselesi, kapitalizmde ihtilaflı iktisat siyasaları ve iktisat metodolojisinde farklı iki ana damarın varlığı çerçevesinde ileri sürdükleri fikirler ve yaptıkları tahliller dikkat çekicidir. Bu makalenin amacı, Ülgener ve Sayar’ın iktisadın farklı boyutlarına yönelik yaklaşımlarını ortaya koymak ve bu hususta örtüştükleri ve ayrıştıkları noktaları değerlendirmektir. Bu bağlamda iktisadi geri kalmışlık sorunsalında genellikle kültürel unsurlar üzerine odaklandıkları ve tasavvufun asıl mecrasından saptırıldığı tezini ileri sürdüklerini belirtmek mümkündür. Keza kapitalizmin liberal ve müdahaleci siyasaları arasında keskin bir görüş ayrılığına düşmedikleri söylenebilir. İktisat metodolojisinde ise iktisat teorilerinin açıklayıcılığı kapsamında a posteriori niteliği taşıması gerekliliğinde hemfikir olmuşlardır. Diğer taraftan iktisadın insanını muhtelif boyutlarıyla kuşatabilmek için anlamaya dayalı (verstehen) yöntem ile iktisat sosyolojisine açılmışlardır. Neticede Ülgener ve Sayar’ın ayrıntıda farklılaştıkları noktalar olmakla birlikte esasta ve usulde birleşerek Türk iktisat düşüncesinde özgün bir çizginin mimarları olduklarını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Sabri Ülgener, Ahmed Güner Sayar, Osmanlı-Türk toplumu, iktisadi liberalizm, Keynesçi iktisat., Türk iktisat düşüncesi

Sabri Ülgener and Ahmed Güner Sayar: A Line in Turkish Economic Thought

Öz

Sabri Fehmi Ülgener and Ahmed Güner Sayar are two of the most eminent figures to be recognized through their economic and cultural studies in modern Turkish thought. They have generated remarkable ideas about relative economic underdevelopment in Ottoman-Turkish society, controversial economic policies within capitalism, and the existence of two principal veins in the methodology of economics. This paper aims to ascertain Ülgener and Sayar’s approaches toward the different dimensions of economics and to review the points upon which they agree and disagree in this regard. On the problem of economic underdevelopment, they can be said to generally focus on cultural elements and to have asserted the essence of Sufism to be distorted. They can also be said to have not fallen into any sharp differences over capitalism’s liberal or interventionist policies. On the methodology of economics, they agreed about the need to have an a posteriori character within the scope of the explanatory nature of economic theories. Additionally, they focused on the sociology of economics using the verstehen [German: to understand] method to comprehend human typology in economics through its various aspects. The research findings indicate these two men to have been the architects of an original line in Turkish economic thought by showing consensus on principles and method, despite disagreements on the details.

Anahtar Kelimeler

Turkish economic thought, Sabri Ülgener, Ahmed Güner Sayar, Ottoman-Turkish society, economic liberalism, Keynesian economics.

Kaynakça

• Açıkgöz, H. (2005). Cemil Meriç ile sohbetler. Doğu Kütüphanesi.
• Beyatlı, Y. K. (1962). Eski şiirin rüzgârıyle. İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü.
• Buğra, A. (2008). İktisatçılar ve insanlar: Bir yöntem çalışması (6. Baskı). İletişim Yayınları.
• Çakmak, O. (2010). Osmanlı’da piyasa zihniyeti ve girişimcilik (Adam Smith yaklaşımına göre bir analiz). H. Kapucu, M. Aydın, İ. Şiriner, F. Morady ve Ü. Çetin (Ed.). Politik iktisat ve Adam Smith içinde (ss. 127- 170). Yön Yayınları.
• Demir, Ö. (2012). İktisat metodolojisi (2. Basım). Sentez Yayıncılık.
• Kasaba, Reşat. (1990). [Review of the book Osmanlı iktisat düşüncesinin çağdaşlaşması, by Ahmet Güner Sayar]. New Perspectives on Turkey, 4, 110-113.
• Kaymakçı, Ö. B. (2013). Bilim felsefesi ışığında iktisat metodolojisi. Ötüken Neşriyat.
• Kaymakçı, Ö. B. (2015). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e tarihi-düşünsel bir deneme: Türkiye ekonomisi. Ötüken Neşriyat.
• Özveren, E. (2007). Önsöz. E. Özveren (Der.). Kurumsal iktisat içinde (ss. 7-13). İmge Kitabevi.
• Sayar, A. (1976). Veblen ve göstermelik tüketim. Doktora tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Sayar, A. G. (2006). Ülgener yazıları. Derin Yayınları.
• Sayar, A. G. (2007). Bir iktisatçının entelektüel portresi: Sabri F. Ülgener (2. Baskı). Ötüken Neşriyat.
• Sayar, A. G. (2008). Osmanlı’dan 21. yüzyıla ekonomik, kültürel ve devlet felsefesine ait değişmeler. Ötüken Neşriyat.
• Sayar, A. G. (2011a). Osmanlı iktisat düşüncesinin çağdaşlaşması (Klasik Dönem’den II. Abdülhamid’e) (4. Basım). Ötüken Neşriyat.
• Sayar, A. G. (2011b). İktisat metodolojisi ve düşünce tarihi yazıları (2. Basım). Ötüken Neşriyat.
• Sayar, A. G. (2012). Filozof-iktisatçı Terence W. Hutchison. Ötüken Neşriyat.
• Sayar, A. G. (2016). Sahhaf Râif Yelkenci (2. Basım). Ötüken Neşriyat.
• Tabakoğlu, A. (2005). İktisat tarihi: Toplu makaleler I. Kitabevi Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2008). İslâm iktisadına giriş (2. Baskı). Dergâh Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2015). Türkiye iktisat tarihi (13. Baskı). Dergâh Yayınları.
• Ülgener, S. F. (2006a). İktisadî çözülmenin ahlâk ve zihniyet dünyası: Fikir ve sanat tarihi boyu akisleri ile bir portre denemesi. Derin Yayınları.
• Ülgener, S. F. (2006b). Dünü ve bugünü ile zihniyet ve din: İslâm, tasavvuf ve çözülme devri iktisat ahlâkı. Derin Yayınları.
• Ülgener, S. F. (2006c). Makaleler. A. G. Sayar (Hzl.). Derin Yayınları.