The Phenomenology of Disability: Everyday Life and the Body in Visually Impaired People

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 112 - 138, 07.06.2024

Reşat Açıkgöz Hüseyin Özil

Öz

This study examines the disability experiences of visually impaired people from a phenomenological perspective. The focus is on examining the situational changes caused by the disability’s physical effects and presenting the perspectives of those who live with it. The research scope extends beyond personal experiences. Additionally, the study aims to explore the commonalities shared among individuals with disabilities while highlighting the impact of societal perceptions toward disability on those with impairments. Within this framework, the research examines the disability perceptions of individuals with visual impairments, their experiences of living with a disability, their daily routines, their attitudes toward disability, and how they embody their impairment. The study employs a qualitative research methodology using a phenomenological design. The data were gathered through interviews with 18 participants and subsequently analyzed using the program MAXQDA Analytics Pro 2022. Analyzing the findings resulted in three themes being reached: awareness of the disabled body in the world of life, the disabled body between introversion and participation in daily life, and the embodiment and perception of disability. The three themes in particular reveal the daily life practices of people who experience disability and the ways in which they embody their disabilities. The ways disability is embodied have been revealed to not be detached from the social context. In summary and from a phenomenological perspective, disability was concluded to be a condition that emerges in the context of the concepts of life world, intersubjectivity, lived body, and body perception.

Anahtar Kelimeler

visually impaired people, impairment, phenomenology of disability, everyday life, body, lifeworld

Engelliliğin Fenomenolojisi: Görme Engellilerde Gündelik Yaşam ve Beden

Öz

Bu çalışma, görme engellilerin yeti yitimi deneyimlerini fenomenolojik bir bakışla incelemektedir. Çalışma, temel olarak yeti yitiminin bedensel etkilerinin değiştirdiği durumlara odaklanmaktadır. Buradan hareketle çalışmada yeti yitimini yaşayan bireylerin bakış açıları sunulmaya çalışılmaktadır. Çalışmada sadece kişisel deneyimler üzerinde durulmamıştır. Ayrıca yeti yitimi deneyimlerinin ortaklıklarına ulaşılmaya da çalışılmıştır. Ek olarak toplumdaki engellilik algısının engelli kişilerin engellilik algılarını nasıl etkilediği üzerinde de durulmuştur. Bu çerçevede çalışmada görme yeti yitimlerine sahip kişilerin engellilik algıları, yeti yitimi deneyimleri, gündelik hayat pratikleri, engelliliği algılama biçimleri ve yeti yitimlerini bedenselleştirme durumları araştırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik tasarım kullanılmıştır. Çalışmada görüşme tekniğine başvurulmuş ve toplamda 18 kişiyle görüşülmüştür. Görüşmeler MAXQDA Analytics Pro 2022 programıyla analiz edilmiştir. Bulguların analizinde üç temaya ulaşılmıştır. Bunlar: yaşam dünyasında engelli bedenin farkındalığı, içe kapanma ile gündelik yaşama katılım arasında engelli beden, bedenselleşme ve engellilik algısıdır. Söz konusu üç tema, yeti yitimini deneyimleyen kişilerin gündelik hayat pratiklerini ve yeti yitimlerini bedenselleştirme biçimlerini ortaya koymaktadır. Yeti yitimlerinin bedenselleştirme biçimlerinin ise toplumsal bağlamdan kopuk olmadığı ortaya çıkmıştır. Özetle fenomenolojik perspektiften engelliliğin yaşam dünyası, öznelerarasılık, yaşanılan beden ve beden algısı kavramları bağlamında ortaya çıkan bir durum olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görme engelliler, yeti yitimi, engelliliğin fenomenolojisi, gündelik yaşam, beden, yaşam dünyası

Teşekkür

Bu çalışma, Hüseyin Özil’in “Sakatlığı Bedenselleştirmek: Sakatlık Deneyimleri Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma” Adlı Doktora Tezinden Üretilmiştir (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023).

Kaynakça

• Okur, Ö. (2021). Görme engelli bireyler engellerini nasıl algılıyor: Kayıp veya eksik? Yorumlayıcı fenomenolojik analiz. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Overboe, J. (1999). “Difference in itself.” validating disabled people’s lived experience. Body & Society, 5(4), 17–29.
• Padilla, R. (2003). Clara: A phenomenology of disability. American Journal of Occupational Therapy, 57(4), 413-23. https://doi.org/10.5014/ajot.57.4.413
• Paterson, K. (2001). Disability studies and phenomenology: Finding a space for both the carnal and the political. In S. Cunningham-Burley and K. Backett-Milburn (Eds.), Exploring the Body (pp. 81-97). Palgrave Macmillan.