SPOR LİSESİ VE FEN LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN SPORTİF AKTİVİTE DÜZEYLERİNİN VÜCUT KOMPOZİSYONU VE KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞU ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2015, , 37 - 46, 27.08.2015

Hasan Aysan İsmail Gökhan , Yakup Aktaş

https://doi.org/10.14486/IJSCS355

Öz

Amaç: Bu çalışmada spor lisesi ve fen lisesi öğrencilerinin spor aktivite düzeylerinin, vücut kompozisyonu ve kemik gelişimi üzerine etkileri araştırılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmaya Deney grubu olarak Elazığ Kaya Karakaya Spor Lisesinden yaş ortalaması 17.10±1.25 (yıl) olan 29 kişi, Kontrol grubu olarak Diyarbakır Rekabet Kurumu Cumhuriyet Fen Lisesi’nden yaş ortalaması 17.70±1.67 (yıl) olan 30 olmak üzere toplam 59 kişi gönüllü olarak dahil edildi. Spor Lisesi öğrencilerinin sportif aktivite içeriği (ilk iki yılda 384 saat, dört yılda toplam 1088 saat ), Fen Lisesi öğrencilerinin sportif aktivite içeriği (ilk iki yılda 94, dört yılda toplam 158 saat) olarak tespit edildi. Kemik Mineral Yoğunluğu ve vücut kompozisyonlarını etkileyecek herhangi bir hastalığı olanlar çalışmaya dâhil edilmedi. Boy ve kilo, standart Seca Stadiometre ile ölçülmüştür. Vücut kompozisyonunu oluşturan ve alt parametreler kabul edilen, Vücut Kitle İndeksi (VKİ), Bazal Metabolizma Hızı (BMH), Vücut Yağ Oranı (%VYO), Vücut Yağ Kitlesi (VYK), YağsızVücut Kitlesi (YVK), Toplam Vücut Su Kitlesi (TVS) Biyo elektrikal İmpedans Analizörü (BIA -Tanita BC 418) ile ölçüldü. Kemik mineral yoğunluğu ölçümlerinde ise kemik dansitometre cihazı (DEXA; Hologic Discovery 4500 QDR) kullanıldı. Elde edilen ham verilerin kullanılmasında SPSS 16.0 paket programı kullanıldı ve bağımsız gruplarda T-Testi uygulandı.
Bulgular: Deney grubunun BOY, KİLO, VKİ, BMH,%VYO, VYK, YVK, TVS ölçüm ortalamaları sırası ile 171.62±7.078 (cm), 58.88±8.679 (kg), 19.89±1.745 (kg/m²), 3435.6 ± 2660.55 (kcal), 13.64±2.446 (%),8.100±2.150 (kg), 50.81±7.165 (kg) Kontrol grubunun BOY, KİLO, VKİ, BMH,%VYO, VYK, YVK, TVS ölçüm ortalamaları sırası ile 170.21±8.514 (cm), 59.77±9.749 (kg), 19.63±1.439 (kg/m²), 2362.85 ± 2010.71 (kcal), 13.83±2.556 (%),8.048±1.708 (kg), 50.245±6.280 (kg), 36.785±4.59 (kg),olarak bulunmuştur. Karşılaştırılan bu değişken ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptandı (p>0.05). Bununla birlikte Deney grubunun KMY değerleri 0.962±.1083 (gr/cm2), Kontrol grubunun KMY değerleri 1.171±0.164 (gr/cm2) olarak bulunmuş olup iki ortalama arasında istatistiksel farklılık tespit edildi (p<0,01).
Sonuç olarak, çalışmamızda erken yaşlarda başlanan sportif aktivitenin okuldaki Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Haftalık Ders Programı gereğince sportif aktivite yoğunluklu müfredatla desteklenmesinin oluşacak doruk kemik kitlesini pozitif yönde etkileyeceği gözlemlendi.

Anahtar Kelimeler

Sports, Body Composition, Bone Mineral Density, High School Student

SPOR LİSESİ VE FEN LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN SPORTİF AKTİVİTE DÜZEYLERİNİN VÜCUT KOMPOZİSYONU VE KEMİK MİNERAL YOĞUNLUĞU ÜZERİNE ETKİLERİ

Öz

Amaç: Bu çalışmada spor lisesi ve fen lisesi öğrencilerinin spor aktivite düzeylerinin, vücut kompozisyonu ve kemik gelişimi üzerine etkileri araştırılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmaya Deney grubu olarak Elazığ Kaya Karakaya Spor Lisesinden yaş ortalaması 17.10±1.25 (yıl) olan 29 kişi, Kontrol grubu olarak Diyarbakır Rekabet Kurumu Cumhuriyet Fen Lisesi’nden yaş ortalaması 17.70±1.67 (yıl) olan 30 olmak üzere toplam 59 kişi gönüllü olarak dahil edildi. Spor Lisesi öğrencilerinin sportif aktivite içeriği (ilk iki yılda 384 saat, dört yılda toplam 1088 saat ), Fen Lisesi öğrencilerinin sportif aktivite içeriği (ilk iki yılda 94, dört yılda toplam 158 saat) olarak tespit edildi. Kemik Mineral Yoğunluğu ve vücut kompozisyonlarını etkileyecek herhangi bir hastalığı olanlar çalışmaya dâhil edilmedi. Boy ve kilo, standart Seca Stadiometre ile ölçülmüştür. Vücut kompozisyonunu oluşturan ve alt parametreler kabul edilen, Vücut Kitle İndeksi (VKİ), Bazal Metabolizma Hızı (BMH), Vücut Yağ Oranı (%VYO), Vücut Yağ Kitlesi (VYK), YağsızVücut Kitlesi (YVK), Toplam Vücut Su Kitlesi (TVS) Biyo elektrikal İmpedans Analizörü (BIA -Tanita BC 418) ile ölçüldü. Kemik mineral yoğunluğu ölçümlerinde ise kemik dansitometre cihazı (DEXA; Hologic Discovery 4500 QDR) kullanıldı. Elde edilen ham verilerin kullanılmasında SPSS 16.0 paket programı kullanıldı ve bağımsız gruplarda TTesti uygulandı. Bulgular: Deney grubunun BOY, KİLO, VKİ, BMH,%VYO, VYK, YVK, TVS ölçüm ortalamaları sırası ile 171.62±7.078 (cm), 58.88±8.679 (kg), 19.89±1.745 (kg/m²), 3435.6 ± 2660.55 (kcal), 13.64±2.446 (%),8.100±2.150 (kg), 50.81±7.165 (kg) Kontrol grubunun BOY, KİLO, VKİ, BMH,%VYO, VYK, YVK, TVS ölçüm ortalamaları sırası ile 170.21±8.514 (cm), 59.77±9.749 (kg), 19.63±1.439 (kg/m²), 2362.85 ± 2010.71 (kcal), 13.83±2.556 (%),8.048±1.708 (kg), 50.245±6.280 (kg), 36.785±4.59 (kg),olarak bulunmuştur. Karşılaştırılan bu değişken ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptandı (p > 0.05). Bununla birlikte Deney grubunun KMY değerleri 0.962±.1083 (gr/cm2), Kontrol grubunun KMY değerleri 1.171±0.164 (gr/cm2) olarak bulunmuş olup iki ortalama arasında istatistiksel farklılık tespit edildi (p < 0,01). Sonuç olarak, çalışmamızda erken yaşlarda başlanan sportif aktivitenin okuldaki Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Haftalık Ders Programı gereğince sportif aktivite yoğunluklu müfredatla desteklenmesinin oluşacak doruk kemik kitlesini pozitif yönde etkileyeceği gözlemlendi.

Anahtar Kelimeler

Spor, Vücut Kompozisyonu, Kemik Mineral Yoğunluğu, Lise öğrencisi

Kaynakça

• Açıkada C., (1990), “Sporcularda Vücut Kompozisyonu Parametrelerinin İncelenmesi.” Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul.
• Akpolat V., (2007), “Kemik Mineral Yoğunluğunun Yapay Sinir Ağları İle Saptanması” Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dicle Üniversitesi.
• Anonim (2010), Spor Liseleri Ders Programı Erişim: (http://www.aydinsporlisesi.k12.tr/yetenek-snav/105-sikca-sorulan-sorular,) Erişim tarihi: 15.08.2015
• Anonim (2010), Vücut Kompozisyonu ve Sportif Performans İle İlişkisi Erişim: (http://80.251.40.59/sports.ankara.edu.tr/koz/egz-fizII/vucut.kompz.egz.pdf) Erişim tarihi: 15.08.2015
• Baykul, Y., (1997), İstatistik -Metotlar ve Uygulamalar, Anı Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara.
• Baydil, B., (2005), Sedanter “Erkeklerde Yüksek İrtifada Uygulanan Yoğun İnterval Antrenman Programının Aerobik Ve Anaerobik Kapasiteye Etkisi.” Kastamonu Eğitim Dergisi; Cilt : 13, No:2 Ekim, 655-662.
• Biberoğlu, S., (2005), Osteoporoz Patogenezi. Gökçe Kutsal Y (Ed): Osteoporoz. Güneş Kitabevi, Ankara. pp: 37–60.
• Bucher, C.A., (1983), Foundations of Physical Education and Sports. The C.V. Mosby Company. New york pp. 313–314.
• Baltacı, G., Düzgün, İ., (2008), Adolesan Ve Egzersiz., Sağlık Bakanlığı Yayın No: 730 Birinci Basım Ankara: Şubat.
• Carol, E.G., Julie, S., Mckinney, M.S., Richard, A, Carleton, M.D., (1992), “Is Aerobik Dance an Effective Alternative to Walk – Jog Exercise Trainnig”, The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, P450, 2,3
• Cassell C, Benedict M, Specker B., (1996), “Bone Mineral Density İn Elite 7- To 9-Yr-Old Female Gymnasts And Swimmers.” Med. Sci. Sports Exerc. 28: 1243-6.
• Courteix D, Lespessailles E, Jaffre C, Obert P, et al., (1999), “Bone Mineral Acquisition And Somatic Development In Highly Trained Girl Gymnasts.” Acta Paediatr; 88: 803-8.
• Daly, R., (2007), “The Effect of Exercise on Bone Mass and Structural Geometry during Growth” Med. Sport. Sci.; 51: 33-49.
• Damsgaard R, Bencke J, Matthiesen G, Petersen JH, et al., (2000), “Is Prepubertal Growth Adversely Affected By Sport?” Med. Sci. Sports Exerc; 32: 1698-703.
• Dyson K, Blimkie CJR, Davison KS, Webber CE., (1997), “Gymnastic Training And Bone Density İn Pre-Adolescent Females.”, Med. Sci. Sports Exerc; 29: 443-50.29.
• Forwood MR., Burr DB., (1993), ‘’Physical Activity And Bone Mass: Exercises İn Futility.’’ Bone Miner; 21: 89–112.
• Grimston SK, Willows ND, Hanley DA., (1993), “Mechanical Loading Regime And İts Relationship To Bone Mineral Density İn Children.” Med. Sci. Sports Exerc. 25: 1203-10.
• Halioua L, And Anderson J. (1989). “Lifetime Calcium İntake And Physical Activity Habits, İndependent And Combined Effects On The Radial Bone Of Healty Premenopausal Caucasian Women, Am” J. Clin. Nutr, 49:534-541,.
• Hatun, Ş., (2002), “Osteoporozun Önlenmesi Ve Pubertede Kemik Sağlığı ”, Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Dergisi, 45–284–289.
• Kannus P, Haapasalo H, Sankelo M, Sievanen H, et al. (1995), “Effect Of Starting Age Of Physical Activity On Bone Mass İn The Dominant Arm Of Tennis And Squash Players.” Ann. Intern. Med; 123: 27-31.
• Karasar, N., (1998), Bilimsel Araştırma Yöntemi -Kavramlar, İlkeler, Teknikler-, Nobel Yayın Dağıtım,8. Basım, Ankara
• Lin JT. And Lane J.M. (2004), “Osteoporosis.” A Review, Clin. Orthop. Relat Res, (425): 126–34,
• Lohman T.G., (1995)., “Anthropometric Standardization Reference Manual,” Human Kinetics USA, pp: 55-70,
• Markou KB, Theodoropoulou A, Tsekouras A, Vagenakis AG, Georgopoulos NA., (2010), “Bone Acquisition During Adolescence In Athletes.” Ann N. Y. Acad .Sci. 2010 Sep;1205:12-6. doi: 10.1111/j.1749-6632.2010.05675.x.
• Peterson SE, Peterson MD, Raymond G, Gilligan C, Checovich MM, Smith EL. (1991). “Muscular Strength And Bone Density With Weight Training İn Middle-Aged Women,” Med. Sci. Sport Exerc., 23:499-504,
• Proctor KL, Adams WC, Shaffrath JD, van Loan MD. (2002), “Upper-Limb Bone Mineral Density Of Female Collegiate Gymnasts Versus Controls”. Med. Sci .Sports Exerc; 34: 1830-5.
• Sabire Akın, Gülfem Ersöz, Yeşim Bulca., (2004), “Puberte Öncesi Ritmik Cimnastik Sporcularında Fiziksel Aktivite ve Vücut Kompozisyonunun Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi”, Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi; 50 (3): 25-28
• Tsai SC, Kao CH, Wang SJ., (1996), “Comparison Of Bone Mineral Density Between Athletic And Non-Athletic Chinese Male Adolescents.”, Kaohsiung J. Med. Sci. Oct; 12(10): 573-80
• Virvidakis K, Georgiou E, Korkotisidis A, Ntalles K, et al., (1990), “Bone Mineral Content Of Junior Competitive Weight-Lifters.”, Int J Sports Med; 11: 244-6.
• Zanker CL, Gannon L, Cooke CB, Gee KL, et al., (2003), “Differences İn Bone Density, Body Composition, Physical Activity, And Diet Between Child Gymnasts And Untrained Children 7-8 Years Of Age.” J. Bone Miner. Res; 18: 1043.
• Zorba, E., Babayiğit, G.İ., Saygın, Ö., İrez, G., Karacabey, K., (2004), “65-85 Yaş Arasındaki Yaşlılarda 10 Haftalık Antrenman Programının Bazı Fiziksel Uygunluk Parametrelerine Etkisinin Araştırılması,” F.Ü. Sağlık Bil. Dergisi, 18 (4);229-234