Ahmet Yesevi Felsefesi Açısından Dünya’da Spor ve Barış

Yıl 2016, Cilt 4 (Özel Sayı 1), 68 - 78, 25.08.2016

Cengiz Arslan

Öz

Toplumun veya toplumların yaşam kültürü içinde ona anlam katan, hayatını anlamlaştıran ve güzelleştiren değerler vardır. Bu değerlerin en başında gelenlerden birisi de barıştır. Barış; bireyler ve toplumlar arasındaki ilişkilerde olması gereken ve arzu edilen bir değerler bütünüdür. Bu çalışmada; Ahmet Yesevi felsefesinin ortaya koyduğu değerler açısından Dünya’da spor ve barış kavramlarının ne anlama geldiğini ve toplumsal bir değer olan barışın spor yönü ile incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada yöntem olarak literatür (alan yazınları) taraması kullanılmıştır. Alan yazınlarından elde edilmiş bilgilerden yola çıkılarak barış ve spor kavramları incelenmiş ve özetlenmiştir. Barış ülkeler arası bir antlaşmayla sağlanabilen bir kavram olabildiği gibi, toplumda bireylerin diğer bireylerle ilişkilerinde de önemli bir değerdir. Barış aynı zamanda dostluk, güven, huzur, refah, adalet ve eşitlik gibi kavramları da içine alan geniş bir etki alanı vardır. Bunun yanında barış insanın kendi iç huzurunu sağlarken, doğaya ve diğer canlılara karşı saygıyı da tahsis eder. Günümüzde “Dünya Barışı” için spor en önemli araç olarak görülmektedir. Farklı kökenden insanlar arasında yapılan spor müsabakaları barış aracı olarak büyük bir potansiyele sahiptir. Hoca Ahmet Yesevi özellikle Türk Dünyası topluluklarının manevi hayatında ve kişilik kazanmalarında rol oynayan önemli bir şahsiyettir. Ahmed Yesevî’nin tarihî şahsiyetine dair literatür azdır. Hoca Ahmet Yesevi’nin Orta Asya’da çok geniş bir bölgeyi etkisi altına alarak ve varlığını Anadolu’da da devam ettiren Yesevî felsefesi; Tanrı ve insan sevgisi etrafında, dostluğu, hoşgörüyü, sevgiyi, yardımlaşmayı telkin eden, dünyaya insan sevgisiyle bakmayı öğütleyen fikirleri etrafında oluşmuştur. İnsanlar arasında hoşgörü/tolerans, dil, din, renk ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlara, tatlı dil, güleryüz ve hoşgörü ile yaklaşmak öngörüsü ile Birleşmiş Milletler ve UNESCO gibi kuruluşların görev ve sorumluluk anlayışını önceden hayata geçirmiştir. Olimpizm; Sporu, kültür ve eğitimle harmanlayarak, eğitsel değerinin ve evrensel ahlak ilkelerine uygun bir yaşam biçimi yaratmayı hedefleyerek toplumsal barışa destek olur. Kullandığı yöntem sportmenlik (fair-play), rekabet ruhu, farklı kökenden gelen insanları kaynaştırmak ve eğitim programları ile bunu geliştirmektir. Bu amaçla olimpizm, Yesevi felsefesindeki yaklaşımla barışı teşvik etmek amacıyla spor ve eğitime destek vermektedir. Sporun eşit koşullarda yarışma (kurallar, hakem, fair-play, olimpizm anlayışı) prensipleri, Yesevi felsefesinin öngördüğü dostluğu, hoşgörüyü, sevgiyi, yardımlaşmayı telkin eden anlayışı ile çok yakındır ve hatta birebir örtüşmektedir. Sonuç olarak, Dünya’da olimpizm anlayışı, spor ve barışın temelini oluşturan yaklaşımları, Hoca Ahmet Yesevi “Divan-ı Hikmet” adlı eserinde bir öğreti olarak toplumsal barışın değerini yıllar öncesinden dile getirmiştir

Field : Sport Philosophy Type : Review Article

Öz

Toplumun veya toplumların yaşam kültürü içinde ona anlam katan, hayatını anlamlaştıran ve güzelleştiren değerler vardır. Bu değerlerin en başında gelenlerden birisi de barıştır. Barış; bireyler ve toplumlar arasındaki ilişkilerde olması gereken ve arzu edilen bir değerler bütünüdür. Bu çalışmada; Ahmet Yesevi felsefesinin ortaya koyduğu değerler açısından Dünya’da spor ve barış kavramlarının ne anlama geldiğini ve toplumsal bir değer olan barışın spor yönü ile incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada yöntem olarak literatür (alan yazınları) taraması kullanılmıştır. Alan yazınlarından elde edilmiş bilgilerden yola çıkılarak barış ve spor kavramları incelenmiş ve özetlenmiştir. Barış ülkeler arası bir antlaşmayla sağlanabilen bir kavram olabildiği gibi, toplumda bireylerin diğer bireylerle ilişkilerinde de önemli bir değerdir. Barış aynı zamanda dostluk, güven, huzur, refah, adalet ve eşitlik gibi kavramları da içine alan geniş bir etki alanı vardır. Bunun yanında barış insanın kendi iç huzurunu sağlarken, doğaya ve diğer canlılara karşı saygıyı da tahsis eder. Günümüzde “Dünya Barışı” için spor en önemli araç olarak görülmektedir. Farklı kökenden insanlar arasında yapılan spor müsabakaları barış aracı olarak büyük bir potansiyele sahiptir. Hoca Ahmet Yesevi özellikle Türk Dünyası topluluklarının manevi hayatında ve kişilik kazanmalarında rol oynayan önemli bir şahsiyettir. Ahmed Yesevî’nin tarihî şahsiyetine dair literatür azdır. Hoca Ahmet Yesevi’nin Orta Asya’da çok geniş bir bölgeyi etkisi altına alarak ve varlığını Anadolu’da da devam ettiren Yesevî felsefesi; Tanrı ve insan sevgisi etrafında, dostluğu, hoşgörüyü, sevgiyi, yardımlaşmayı telkin eden, dünyaya insan sevgisiyle bakmayı öğütleyen fikirleri etrafında oluşmuştur. İnsanlar arasında hoşgörü/tolerans, dil, din, renk ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlara, tatlı dil, güleryüz ve hoşgörü ile yaklaşmak öngörüsü ile Birleşmiş Milletler ve UNESCO gibi kuruluşların görev ve sorumluluk anlayışını önceden hayata geçirmiştir. Olimpizm; Sporu, kültür ve eğitimle harmanlayarak, eğitsel değerinin ve evrensel ahlak ilkelerine uygun bir yaşam biçimi yaratmayı hedefleyerek toplumsal barışa destek olur. Kullandığı yöntem sportmenlik (fair-play), rekabet ruhu, farklı kökenden gelen insanları kaynaştırmak ve eğitim programları ile bunu geliştirmektir. Bu amaçla olimpizm, Yesevi felsefesindeki yaklaşımla barışı teşvik etmek amacıyla spor ve eğitime destek vermektedir. Sporun eşit koşullarda yarışma (kurallar, hakem, fair-play, olimpizm anlayışı) prensipleri, Yesevi felsefesinin öngördüğü dostluğu, hoşgörüyü, sevgiyi, yardımlaşmayı telkin eden anlayışı ile çok yakındır ve hatta birebir örtüşmektedir. Sonuç olarak, Dünya’da olimpizm anlayışı, spor ve barışın temelini oluşturan yaklaşımları, Hoca Ahmet Yesevi “Divan-ı Hikmet” adlı eserinde bir öğreti olarak toplumsal barışın değerini yıllar öncesinden dile getirmiştir

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yesevi, Barış, Spor, Olimpizm, Barış Eğitimi

Kaynakça

• Aktaş Ö, Safran M. Evrensel Bir Değer Olarak Barış ve Barış Eğitiminin Tarihçesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2013: 17(2); 131-148.
• Anadol C (1994). Ahmet Yesevi ve Yesevilik. Başak Ofset, Kemer Yayınları, İstanbul
• Bice H. Hoca Ahmet Yesevî, Divan-ı Hikmet. Ankara, 1993.
• Cunbur M (1993). Geçmişlerimizi Anmanın Önemi. Milletler Arası Hoca Ahmet Yesevî Sempozyumu Bildirileri, 26-29 Mayıs Kayseri, Erciyes Üniv. Yayınları: 66
• Demir S (2011). Türkiye’de Barış Eğitimine Bakış: Tanımlar, Zorluklar, Öneriler: Nitel İnceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi-Educational Sciences: Theory&Practice: 11(4); 1727-1745
• Devecioğlu S (2012).Sporun Evrenselliği. Işık Binyılı İnternet Dergisi. Sayı: 23, Erişim Adresi: http://www.isikbinyili.org/index.php/sporun-evrenselligi.
• Ecer AV (1993). Ahmet Yesevî’de Dînî Tolerans ve Anadolu'da Etkileri. Milletler Arası Hoca Ahmet Yesevî Sempozyumu Bildirileri, 26-29 Mayıs Kayseri, Erciyes Üniv. Yayınları: 66.
• Eğri O., İslâm Tasavvufu ve Hoşgörü: Hoca Ahmet Yesevî, Hacı Bektaş Velî, Yunus Emre Örnekleri Ve Diğer Dinlerdeki Paralelleri. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi). Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu.10-15.Eylül.2007 Ankara / Türkiye.
• Erarslan K (1991). Ahmed Yesevî: Dîvân-ı Hikmet’ten Seçmeler. Kültür Bakanlığı II. Baskı, Ankara.
• Erdemli A (1996). İnsan Spor ve Olimpizm. Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• Erdemli A (2008). Spor Yapan İnsan, İstanbul: E Yayınları.
• Erdemli A (1997). Spor, Hümanizm ve Olimpizm. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arşivi Dergisi, 30.
• Fountain S (1999). Peace Education In UNICEF. Working Paper Education Section Programme Division UNICEF New York June.
• İstanbul Kalkınma Ajansı “Hayatı Seviyorum Projesi” (İSTKA/2014/GEN40). Değerler Eğitimi Nedir, Neden Önemlidir? Erişim Adresi: http://hayatiseviyorumprojesi.com/degerler-egitimi-nedirneden-onemlidir/. Erişim Tarihi: 07.05.2016.
• Kenjetay D (1999). Hoca Ahmet Yesevî: Yaşadığı Devir, Şahsiyeti, Tarikatı ve Tesiri. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi. (1)2;112.
• Kenjetay D (2008). Türk Felsefe Tarihinde Yesevi Düşüncesinin Yeri. Turkish Culture & Haci Bektas Veli Research Quarterly. 2008: 45;135-149.
• Köprülü F (1996). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Diyanet İşleri Başkanlığı yayınlar II. Baskı, Ankara.
• Tozlu N (1997). Eğitim Felsefesi. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Uluçay Ö (1995). Hoca Ahmet Yesevi. Hakan Ofset, Adana.
• Türkiye İzcilik Federasyonu. İzci Nedir? Erişim Adresi: www.tif.org.tr/tif/webimage/file/ppt/temel_bilgiler/izciliknedir.ppt Erişim Tarihi: 08.05.2016.
• Yılmaz H (2001). Yaygın Din Eğitimi Kurumları ve Toplumsal Barış, Cumhuriyet Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi: 5(2); 329–356.
• Wikipedia. Uluslararası Barış Günü. https://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararası_Barış_Günü. Erişim Tarihi: 08.05.2016.
• Zeybek NK (1999). Türk Olmak. 2. Baskı, Ankara.