Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’ne Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Spor

Yıl 2014, Cilt 2 (Özel Sayı 1), 721 - 732, 22.03.2016

Hatice Akın Zorba

https://doi.org/10.14486/IJSCS142

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda spor genel olarak tüm Türk toplumlarında olduğu gibi iyi bir savaşçı olmak için yapmaktaydı. Sporun bir savaş eğitimi olarak kabul edilmesine rağmen, sporu bilimle birleştirip, geliştirilmesine özen gösteren devlet, sporun teknik eğitimini ve spora yardımcı bilgileri öğretmek üzere okullar (tekkeler) açmıştır. Sporun Osmanlı İmparatorluğu için ne kadar önemli olduğunu, Osmanlı saraylarında spor alanlarının yapılması ve saray erkânı içinde sporcuların da himaye edilmesi göstermektedir. 17. yüzyılda, imparatorluğun en geniş sınırlarına ulaştığı dönemde Evliya Çelebi (1611-1683) hayatının elli yılını Osmanlı İmparatorluğu’nda seyahat ederek geçirmişti. Bu seyahatlerinde imparatorluk topraklarının hemen her tarafını gezmiş, gittiği bütün yerlerin genel durumu, coğrafi konumu, tarihi, halkının özellikleri, gündelik yaşamı, alışkanlıkları gibi tarih, edebiyat, dil bilimi, coğrafya, sanat tarihi, sosyoloji açısından çok değerli bilgileri seyahatnâmesine kaydetmişti. Bu çalışmada Evliya Çelebi’nin seyahatnâmesi incelenerek, gezip gördüğü yerlerde yapılan spor faaliyetleri ve çeşitleri, spor alanları, spor okulları hakkında bilgi verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

-

Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’ne Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Spor

Öz

Osmanlı İmparatorluğu‟nda spor genel olarak tüm Türk toplumlarında olduğu gibi iyi bir savaşçı olmak için yapmaktaydı. Sporun bir savaş eğitimi olarak kabul edilmesine rağmen, sporu bilimle birleştirip, geliştirilmesine özen gösteren devlet, sporun teknik eğitimini ve spora yardımcı bilgileri öğretmek üzere okullar (tekkeler) açmıştır. Sporun Osmanlı İmparatorluğu için ne kadar önemli olduğunu, Osmanlı saraylarında spor alanlarının yapılması ve saray erkânı içinde sporcuların da himaye edilmesi göstermektedir. 17. yüzyılda, imparatorluğun en geniş sınırlarına ulaştığı dönemde Evliya Çelebi hayatının elli yılını Osmanlı İmparatorluğu‟nda seyahat ederek geçirmişti. Bu seyahatlerinde imparatorluk topraklarının hemen her tarafını gezmiş, gittiği bütün yerlerin genel durumu, coğrafi konumu, tarihi, halkının özellikleri, gündelik yaşamı, alışkanlıkları gibi tarih, edebiyat, dil bilimi, coğrafya, sanat tarihi, sosyoloji açısından çok değerli bilgileri seyahatnâmesine kaydetmişti. Bu çalışmada Evliya Çelebi‟nin seyahatnâmesi incelenerek, gezip gördüğü yerlerde yapılan spor faaliyetleri ve çeşitleri, spor alanları, spor okulları hakkında bilgi verilmektedir

Anahtar Kelimeler

Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, Osmanlı, spor

Kaynakça

• Atabey, T. (2012). Evliyâ Çelebî Seyâhatnâmesi’nde gûy u çevgân oyunu. Turkish Studies, 7(1), 81-86.
• Atabeyoğlu, C. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e spor. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 6, 1474-1518.
• Çelik, Ş. (1999). Osmanlı padişahlarının av geleneğinde Edirne’nin yeri ve Edirne kazasındaki av alanları (Hassa Şikârgâh). XIII. Türk Tarih Kongresi Kitabı, C. III, 1887-1903, Ankara/Türkiye.
• -
• Dinçer, F. (2002). Osmanlı Döneminde Atlı Sporlar. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca (Eds), Türkler, (s.616-624). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Evliya Çelebi. (1999a). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 2. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.)
• Evliya Çelebi. (1999b). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 3. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.)
• Evliya Çelebi. (2001). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 4. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.)
• Evliya Çelebi. (2003a). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 7. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.)
• Evliya Çelebi. (2003b). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 8. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.)
• Evliya Çelebi. (2006). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Cilt 1. (R. Dankoff ve S. A. Kahraman, Çev.). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi bilinmiyor.)
• Güven, Ö. (1992). Türklerde spor kültürü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Kahraman, A. (1995). Osmanlı Devleti’nde spor. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kahraman, A. (1999). Osmanlı Devleti’nde spor. Kemal Çiçek ve Cem Oğuz (Eds), Osmanlı, (s.643-657). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Kurşun, Z. (2010). Evliya Çelebi ve Seyahatnâme’si-dünyanın en büyük gezgini. Dil ve Edebiyat, 15, 14-22.
• Özgen, M. (2010). Osmanlı şenliklerinde bir gösteri sporu; Kabak oyunu. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2(1), 378-393.
• Tez, Z. (2009). Gündelik yaşam ve eğlencenin kültürel tarihi. İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Türkmen, M. N. (2009). Osmanlı’da av seferleri. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1(1), 22-32.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1985). Osmanlı Devleti’nin saray teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yıldıran, İ. (2002). Türk kültüründe atlı hedef okçuluğu olarak kabak oyunu ve Osmanlılardaki görünümü. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek ve Salim Koca (Eds), Türkler, (s.625-634). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.