BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL SİNİZME İLİŞKİN ALGILARININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2015, Cilt 3 (Özel Sayı 2), 298 - 313, 15.09.2015

Veysel Okçu H. Murat Şahin Erhan Şahin

https://doi.org/10.14486/IJSCS391

Öz

Bu araştırmanın amacı beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin örgütsel sinizme ilişkin algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisini tespit etmektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Siirt il ve ilçe merkezlerindeki ortaokul ve liselerde görev yapan 162 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerini belirlemek için Sağır ve Oğuz (2012) tarafından geliştirilen örgütsel sinizm ölçeği ve örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemek amacıyla Balay (2000) tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin okullarına en fazla içselleştirme boyutunda bağlılık duydukları (iyi düzeyde), bunu özdeşleşmeye dayalı boyutun izlediği (orta düzeyde) ve uyum boyutunun ise en düşük düzeyde (çok az katılıyorum) gerçekleştiği tespit edilmiştir. Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin genel olarak orta düzeyde örgütsel sinizm yaşadıkları belirlenmiştir. Örgüt bağlılığın içselleştirme alt boyutu ile örgütsel sinizmin performansı düşüren etkenler, çalıştığı kurumdan uzaklaşma ve okula karşı olumsuz tutum alt boyutları arasında negatif yönde ve düşük düzeyde, çalıştığı kurumda uygulamalara katılma alt boyutu arasında ise pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Örgüt bağlılığın özdeşleşme alt boyutu ile örgütsel sinizmin performansı düşüren etkenler alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı, çalıştığı kurumdan uzaklaşma alt boyutu arasında negatif yönde ve orta düzeyde, okula karşı olumsuz tutum alt boyutu arasında ise negatif yönde ve düşük düzeyde ilişki olduğu, çalıştığı kurumda uygulamalara katılma alt boyutu arasında ise pozitif yönde ve düşük düzeyde bir ilişki olduğu göze çarpmaktadır. Örgüt bağlılığın uyum alt boyutu ile örgütsel sinizmin performansı düşüren etkenler, çalıştığı kurumdan uzaklaşma ve okula karşı olumsuz tutum alt boyutları arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde, çalıştığı kurumda uygulamalara katılma alt boyutu arasında ise anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır. Bununla birlikte yapılan regresyon analizi sonucunda beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin örgütsel sinizme ilişkin algılarının örgütsel bağlılıklarını anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda çalışmanın amacı dikkate alınarak öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Physical Education and Sport, Organizational Cynism, Organizational commitment

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL SİNİZME İLİŞKİN ALGILARININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Öz

Bu araştırmanın amacı beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin örgütsel sinizme ilişkin algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisini tespit etmektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Siirt il ve ilçe merkezlerindeki ortaokul ve liselerde görev yapan 162 beden eğitimi ve spor öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerini belirlemek için Sağır ve Oğuz (2012) tarafından geliştirilen örgütsel sinizm ölçeği ve örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemek amacıyla Balay (2000) tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin okullarına en fazla içselleştirme boyutunda bağlılık duydukları (iyi düzeyde), bunu özdeşleşmeye dayalı boyutun izlediği (orta düzeyde) ve uyum boyutunun ise en düşük düzeyde (çok az katılıyorum) gerçekleştiği tespit edilmiştir. Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin genel olarak orta düzeyde örgütsel sinizm yaşadıkları belirlenmiştir. Örgüt bağlılığın içselleştirme alt boyutu ile örgütsel sinizmin performansı düşüren etkenler, çalıştığı kurumdan uzaklaşma ve okula karşı olumsuz tutum alt boyutları arasında negatif yönde ve düşük düzeyde, çalıştığı kurumda uygulamalara katılma alt boyutu arasında ise pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Örgüt bağlılığın özdeşleşme alt boyutu ile örgütsel sinizmin performansı düşüren etkenler alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki olmadığı, çalıştığı kurumdan uzaklaşma alt boyutu arasında negatif yönde ve orta düzeyde, okula karşı olumsuz tutum alt boyutu arasında ise negatif yönde ve düşük düzeyde ilişki olduğu, çalıştığı kurumda uygulamalara katılma alt boyutu arasında ise pozitif yönde ve düşük düzeyde bir ilişki olduğu göze çarpmaktadır. Örgüt bağlılığın uyum alt boyutu ile örgütsel sinizmin performansı düşüren etkenler, çalıştığı kurumdan uzaklaşma ve okula karşı olumsuz tutum alt boyutları arasında pozitif yönde ve düşük düzeyde, çalıştığı kurumda uygulamalara katılma alt boyutu arasında ise anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır. Bununla birlikte yapılan regresyon analizi sonucunda beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin örgütsel sinizme ilişkin algılarının örgütsel bağlılıklarını anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda çalışmanın amacı dikkate alınarak öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi ve spor öğretmeni, Örgütsel sinizm, örgütsel bağlılık

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational Cynicism: Bases and Consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3),269-292.
• Andersson, L. M. (1996). Employee Cynicism: An Examination Using a Contract Violation Framework. Human Relations, 49(11), 1395-1418.
• Andersson, L. M., Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the Work Place: Some Causes and Effects. Journal of Organizational Behaviour, 18, 449-469.
• Aydın Tükeltürk, Ş., N. Şahin Perçin ve Güzel, B. (2013). Psychological Contract Breaches and Organizational Cynicism at Hotels”, Revista Tinerilor Economisti (The Young
• Economists Journal), 9 (19), 194-213.
• Balay R. (2000a). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel
• Balay, R. (2000b). Özel ve Resmi Liselerde Yönetici Ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara
• Balcı, A. (2003). Örgütsel Sosyalleşme (2. baskı). Ankara: Pegem A.
• Brandes, P. (1997). Organizational Cynicism: Its Nature, Antecedents and Consequences, University of Cincinnati, Doctoral Thesis (unpublished).
• Buchanan II, B. (1974). Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations. Administrative Science Quarterly, 19(4), 533-546.
• Doğan, S. ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
• Dean, J. W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). Organizational Cynicism. The Academy of Management Review, 2 (23), 341-352.
• Erdheim, J., Wang, M. ve Zicker, M. J. (2006). Linking The Big Five Personality Constructs To Organizational Commitment. Personality and Individual Differences, 41, 959-970.
• Erdem, M. (2008). Öğretmenlere Göre Kamu ve Özel Liselerde İş Yaşamı Kalitesi ve Örgütsel Bağlılıkla İlişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eaton, A. J. (2000). A Social Motivation Approach To Organizational Cynicism. Unpublished master’s thesis, Graduate Programme in Psychology York University.
• Güçlü, N.ve Okçu, V. (2015). İlköğretim Öğretmenlerinin Etkili Takım Çalışmasına İlişkin Algıları İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XII(I), 51-71.
• Güzeller, C. O. ve Kalağan, G. (2008). Örgütsel Sinizm Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlaması ve Çeşitli Değişkenler Açısından Eğitim Örgütlerinde İncelenmesi. 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Antalya, 87-94.
• İlsev, A. (1997). Örgütsel bağlılık: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Johnson, J. L. ve O’leary-Kelly, A. (2003). The Effects Of Psychological Contract Breach and Organizational Cynicism: Not All Social Exchange Violations Are Created Equal. Journal of Organizational Behavior, 24 (5), 627–647.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya
• Kalay, F. ve Oğrak, A. (2012). Örgütsel Sessizlik, Mobbing ve Örgütsel Sinizm İlişkisi:Örnek Bir Uygulama. 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, İzmir.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaygısız, E. G., ve Doğan, M. Ç. (2012). Organizational Cynicism Level of Primary SchoolTeachers and Managers: Example of Gaziantep in Turkey. IAMB Konferansı, Varşova, Polonya.
• Kelman, H.C. (1958). Compliance, Identification, And Internalization: Three Processes of Attitude Change. Journal of Conflict Resolution, 2(1), 51-60.
• Kolamaz, C. (2007). Destekleyici ve geliştirici liderlik yaklaşımlarının örgütsel bağlılığaetkisi (Ankara ili Çubuk ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. GaziÜniversitesi, Ankara.
• Kutanıs, R.Ö. ve Çetinel, E. (2009). Adaletsizlik Algısı Sinisizmi Tetikler Mi? Bir Örnek Olay. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Eskişehir, 693-699.
• Mantere, S. ve Martinsuo, M. (2001). Adopting and Questionning Strategy: Exploring The Role of Cynicism and Dissent. 17th EGOS-Europen Group for Organisation Studies Colloquium, Lyon, France.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A Three-Component Conceptualization of OrganizationalCommitment. Human Resource Management Review, 1, 61-89.
• Meyer, J. P. ve Herscovitch, L. (2001). Commitment in the workplace toward a general model. Human Resource Management Review, 11, 299- 326.
• Nafei, W. A. (2013). The Effects of Organizational Cynicism on Job Attitudes an Empirical Study on Teaching Hospitals in Egypt”, International Business Research, 6(7), 52-69.
• Nartgün, Ş ve Menep, İ. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığa İlişkin Algı Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 288-316.
• Naus, F., Iterson, A. V. and Roe, R. (2007). Organizational Cynicism: Extending The Exit,Voice, Loyalty, And Neglect Model of Employees. Responses To Adverse Conditions İn The Workplace. Human Relations, 5, 683-718.
• Okçu, V. (2011). İlköğretim Okulu Yöneticilerin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Ve Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Okçu, V. (2014). Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenler Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada EğitimYönetimi, 20(4), 501-524.
• O’Reilly, C. ve Chatman, J. (1986). Organizational Commitment And Psychological Attachment: The Effects of Compliance, Identification And Internalization On Prosocial Behavior. Journal of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Ölçüm Çetin, M. (2004). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel.
• Özgan, H., Külekçi, E., ve Özkan, M. (2012). Analyzing Of The Relationships Between Organizational Cynicism and Organizational Commitment of Teaching Staff. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 196-205
• Özkan, Y. (2005). Örgütsel Sosyalleşme Sürecinin Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özler, D., Atalay, C. G. ve Şahin, M. (2010). Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle Mi Bulaşır? Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2, 47-57.
• Porter, L., Crampon, W. ve Smith, F. (1976). Organizational Commitment and Managerial Turnover. Organizational Behaviour and Human Performance, 15, 87-98.
• Sağır, T. ve Oğuz, E. (2012). Öğretmenlere Yönelik Örgütsel Sinizm Ölçeğinin Geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 2, 1094-1106.
• Sağlam, Arı, G. (2003). Yöneticiye Duyulan Güven Bağlılığı Artırır Mı? Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 17-36.
• Sheldon, M. E. (1971). Investments and İnvolvement In Mechanisms Producing Commitment To The Organization. Administrative Science Quarterly, 16, 142-150
• Wanous, J. P., Reichers, A. E. ve Austin, J. T. (2000). Cynicism About Organizational Change:Measurement, Antecedents, And Correlates. Group Organization Management, 25 (2), 132-153
• Wanous, J. P., Reichers, A. ve Austin, J. (1994). Organizational Cynicism: An Initial Study.Academy of Management Best Papers Proceedings, 269-273.
• Weiner, Y. (1982). Commitment In Organizations: A Normative View. Academy of Management Review,7 (3), 418-428.
• Zaman, O. (2006). Ortaöğretim kurumlarında çalışan alan dışından atanmış rehber Öğretmenlerin iş doyumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.