AYNİ YARDIM, YEMEK YARDIMI VE PRİME ESAS KAZANÇ: DANIŞTAY 10. DAİRE’NİN 08.05.2024 TARİHLİ VE 2023/170 ESAS NUMARALI KARARININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 52 - 63

Merve Kutlu Mutluer

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1769201

Öz

5510 sayılı Kanunun 80. maddesine göre “ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin %30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları”, prime esas kazanca tabi tutulmaz. Kanunda öngörülen esasların uygulamaya geçirilmesi için öngörülen Sosyal Güvenlik Kurumunun 2022/22 sayılı Genelgesinde yer alan yemek bedeline ilişkin önem arz eden bazı düzenlemeler Danıştay 10. Dairesince 08.05.2024 tarihinde iptal edilmiştir. İptal kararı üzerine Sosyal Güvenlik Kurumu da 31.12.2024 tarihli ve 2024/17 sayılı Genelgesiyle 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yemek yardımı ve istisna tutarının uygulanmasına ilişkin usulleri yeniden belirlemiştir. Bu çalışmada yemek bedeline ilişkin hukuki düzenlemeler ile birlikte Danıştay 10. Daire’nin 08.05.2024 tarihli ve 2023/170 Esas Numaralı Kararı ele alınmıştır. Çalışmamızda sosyal yardım amacıyla yapılan ve belirli bir ihtiyaca yönelmiş yemek yardımının kart vb. araçlarla sağlanması ve nakde dönüştürülmesinin mümkün olmaması koşuluyla prime esas kazanca dahil edilmemesi gereken ayni bir yardım olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yemek Yardımı , Prime Esas Kazanç , Ayni Yardım , Yemek Kartı

IN-KIND ASSISTANCE, MEAL ASSISTANCE AND PREMIUM BASE EARNINGS: CONSIDERATIONS ARISING FROM THE DECISION OF THE 10TH CHAMBER OF THE COUNCIL OF STATE DATED 08.05.2024 AND NUMBER 2023/170

Öz

According to Law No. 5510 article 80, in-kind benefits and death, birth, and marriage benefits, travel allowances, field duty compensation, seniority compensation, severance pay, or lump-sum payments of a similar nature, exploration fees, notice and cash compensation, as well as meal, child, and family allowances whose amounts will be determined annually by the Institution, and the amounts of private health insurance contributions and individual pension contributions paid by employers for insured persons to private health insurance and individual pension systems, provided that the monthly total does not exceed 30% of the minimum wage, are not subject to the premium-based earnings. Employers may provide meal assistance to insured persons at the workplace, pay the equivalent amount in cash, or provide it through meal cards, vouchers, or coupons. Some important regulations regarding meal allowances, as outlined in the 2022/22 General Circular issued for the implementation of the principles stipulated in the law, were annulled by the 10th Chamber of the Council of State on May 8, 2024, under Case No. 2023/170 and Decision No. 2024/1853. Following the annulment decision, the Social Security Institution issued General Circular No. 2024/17 dated December 31, 2024, establishing the procedures for the application of the daily meal allowance exemption amount, effective as of January 1, 2025. This study will examine the legal regulations regarding meal allowances and will also evaluate whether assistance provided through means such as meal cards, vouchers, and coupons should be considered in-kind assistance.

Anahtar Kelimeler

Meal Assistance , premium-based earnings , In-Kind Assistance , Meal Card

Kaynakça

• ALPER, Yusuf: “5510 sayılı Kanun’da m.4/I-a Kapsamındaki Sigortalılar Bakımından Primler”, Sicil, 12, 2008, s.161-175.
• ARICI, Kadir: Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, 2. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara 2022.
• AYDIN, Ufuk: “Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri 2015, İstanbul 2017, s.557-868.
• CENTEL, Tankut: Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Oniki Levha Yayınevi, İstanbul 2021.
• CİVAN, O. Ersun: “Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri 2021, Oniki Levha Yayınevi, İstanbul 2023, s.507-743.
• ÇENBERCİ, Mustafa: Sosyal Sigortalar Kanunu Şerhi, Olgaç Matbaası, Ankara 1985.
• EKMEKÇİ, Ömer: “506 sayılı SSK.’nda Prim Oranları ve Prime Esas olan ve Olmayan Kazançlar” İş Hukuku Dergisi, 1(2), 1991, s.233-248.
• EKMEKÇİ, Ömer: “Ayni Yardımlar ve Özel Sağlık Sigortası’nın Prim Matrahına Dahil Edilmemesi (21. Hukuk Dairesi’nin Ders Veren Bir Kararı Üzerine)”, Sicil İş Hukuku Dergisi, (7), 2007, s.120-126.
• ERNAM, A. Nuri: Açıklamalı ve Uygulamalı Sosyal Sigortalar Mevzuatı, Kamu-İş, Ankara 1990.
• ESEN, Bünyamin: “İşverence Çalışanlara Sağlanan Yemek Bedelinin Sosyal Sigortalar Primi ve Vergi Muafiyeti Yönünden Dönemler İtibariyle Değerlendirilmesi ve Uygulamada Yemek Kartlarında Yaşanan Karmaşaya Yönelik Kalıcı Çözüm Önerisi”, İş ve Hayat Dergisi, 10(20), 2024, s.93-129.
• GÜZEL, Ali/OKUR, Ali Rıza/CANİKLİOĞLU, Nurşen: Sosyal Güvenlik Hukuku, 20. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2024.
• KARADENİZ, Oğuz: “Madde 80”, Sözer, Ali Nazım/Caniklioğlu, Nurşen/Kabakçı, Mustafa (ed.), Sosyal Sigortalar Hukuku Şerhi Cilt II, Lykeion, Ankara 2024, s.1793-1814.
• KURT, Resul: “Vergi, Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Mevzuatında Yemek Yardımı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 177, 2025, s.211-241.
• MÜLAYİM, Baki Oğuz: “Yargı Kararları ile Sigortalılara Yapılan Ödemelerin Prime Tabi Tutulması” Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(2), 2023, s.553-580.
• ÖZDAMAR, Murat: “5510 sayılı Kanuna Göre Sigorta Primine Esas Kazançların Hesaplanması”, Mali Çözüm Dergisi, 16(93), 2009, s.313-324.
• ÖZKARACA, Ercüment: “‘Ayni Yardım Kavramı ve Nakden Ödenen Ayni Yardımların Sosyal Sigorta Primine Tabi Olup-Olmadığı’ Karar İncelemesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 4, 2007, s.173-189.
• SÖZER, Ali Nazım: Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, 6. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2023. SÜMER, Haluk Hadi: Sosyal Güvenlik Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2023.
• ŞAKAR, Müjdat: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku, 15. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2024.
• TUNCAY, A.Can/EKMEKÇİ, Ömer/GÜLVER, Ender: Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 22. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2023.
• TUNÇOMAĞ, Kenan: Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar, 4. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 1988.
• UĞUR, Ömer: İş Sözleşmesi ile Çalışanlar Bakımından Yaşlılık Sigortası, On İki Levha Yayınevi, İstanbul 2022.
• UŞAN, M. Fatih: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Seçkin Yayınları, 5. Baskı, Ankara 2024.
• YETİK, Murat: Sosyal Güvenlik Hukukunda Primler ve Prim Teşvikleri, Legal Yayınevi, İstanbul 2018.
• YILMAZ, Halil: “Sosyal Güvenlik Hukukunda İş Sözleşmesiyle Çalışanların Prime Esas Kazançlarının Tespiti”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 145, 2019, s.449-493.