Tunçbilek Kömür İşletmelerinde Özelleştirmenin Madencilik, İşçilik ve Tunçbilek Üzerine Etkileri

Yıl 2014, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 19, 01.03.2014

Doç. Dr. Sibel Kalaycıoğlu Doç. Dr. Kezban Çelik

Öz

Bu çalışma, madencilik sektöründe meydana gelen yerel, ulusal ve küresel değişimlerin Tunçbilek Kömür İşletmelerinde çalışan işçiler üzerine etkilerini ele almaktadır. Bu kapsamda Tunçbilek Kömür İşletmelerinde çalışan 40 işçi ile yapılan derinlemesine görüşmelere dayanmaktadır. Tunçbilek Kömür İşletmeleri 1940-2000’li yıllar arasında devlet eliyle işletilmiş, 2000’li yıllarda meydana gelen değişimlerle birlikte özelleştirilmeye başlamıştır. Geleneksel olarak “iyi ücretli” ve “düzenli” olan maden işçiliği “düşük ücretli” ve ‘geçici/mevsimsel” hale gelmiştir. Kamunun ilk önceliklerinden olan “iş güvenliği” özel girişimciliğin sektöre katılması ile yerini “üretkenliğe” bırakmıştır. Böylece kamu-özel sektörde işçi olmak arasındaki fark gün geçtikçe açılmıştır. Tunçbilek kömür işletmesi çalışması bize madenlerin özelleştirilmesi, yeni teknolojilerin gelmesi ve iç göç yolu ile bölgeye gelen taşeron işçiliğin ortaya çıkardığı değişen işçilik biçimlerini ve işçiler arasındaki ayrışmanın nedenlerini göstermektedir. Yeni toplumsal yaşamda bu ayrışmanın izlerini taşımakta ve eski ve yeni işçilerin oluşturduğu mahallelerde farklı yaşam biçimleri ve pratikleri oluşmakta, birbirine benzeyen ve biz duygusu olan işçilik giderek yok olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

maden işçiliği, özelleştirme, değişen işçilik, değişen iş süreçleri, yeni madencilik

Kaynakça

• Ackers, P. ( 1996), Life after death: mining history without a coal industry, Historical Studies in Industrial Relations 1, pp159-70.
• Ackers, P.andPayne, J. (2002), Before the storm: the experience of nationalization and theprospects for industrial relations partnership in the British coal industry, 1947–1972 – rethinking the militant narrative, Social HistoryVol. 27 No. 2, ss.184-209.
• Baiman, Ron, HeatherBoushey ve DawnSaunders (2000), Political Economy and Contemporary Capitalism, Londonand New York: M.E. Sharpe.
• Bello, Walden, NicolaBullard ve KamalMalhotra (2000), Gloabl Finance: New Thinking On Regulating Speculative Capital Markets, London ve New York: ZedBooks.
• Bulmer, M. (1975), Sociological Models of Mining Community, Sociological Review, 23, pp.61-92.
• Bulmer, M. (ed.) (1978), Mining and social change: Durham County in the twentieth century, CroomHelm: London.
• Dennis, N.,Henriquesand C Slaughter(1956), Coal is Our Life: an analysis of a Yorkshire miningcommunity, Tavistock: London.
• Dersan, N. Ve Tuğrul, İ. (2004), Tavşanlı-Tunçbilek Havzası Ömerbey Mahallesi Alan Araştırması, DevMaden Sen, Kırsal Kalkınma Dizisi, No: 3, Ankara.
• Gibbon,P. And Bromley,S. (1990), '"From an institution to a business"? Changes in the British coal industry 1985-9,. Economy and Society, 19: pp. 151-160
• Leman, S. And Winterton, J. (1991), 'New technology and the restructuring of pit level industrial relations in the British coal industry,. New Technology, Work and Employment, 5:pp.. 54-64.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2011), Türkiye Ekonomisi, 24. Basım, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Kıray, M. (1964), Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası, Bağlam Yayınları, Ankara. Maden Mühendisleri Odası: Madencilik Sektörü ve Politikaları raporu, Mart, 2011, Ankara.
• Makal, A. (2004), Zonguldak ve Türkiye Toplumsal tarihinin acı bir deneyimi olarak “iş mükellefiyeti”, Zonguldak Kent Tarihi Bienali Bildiriler Kitabı, İstanbul, ss. 69-91.
• Makal, A. (1999), Türkiye’de tek partili dönemde çalışma ilişkileri: 1920-1946, İmge Kitapevi, Ankara.
• Parry, D. Et. Al. (1997), Industrial Relations in the Privatized Mining Industry, British Journal of Industrial relations, 35:2, pp.173-196.
• Petras, James ve Henry Veltmeyer (2001), Globalization Unmasked: Imperialism in the 21st Century, London and New York: ZedBooks.
• Putnam, R. (1995), Bowling Alone: “America’s Declining SocialCapital,” Journal of Democracy 6: pp..65-78
• Richards, A. J.,(1996), Miners on strike: class solidarity and division in Britain, Berg, Oxford.
• Roberts, I.,(1993), Craft, class and control: the sociology of a ship building community, Edinburg University Press, Edinburg.
• Strangleman, T, (2001), Networks, place and identities in post-industrial mining communities, International Journal of Urban and RegionalResearch, Vol.25:2, pp. 253-266.
• Simpson, S.,(1988), A trade union solidarity: memoir of a mid-nineteenth century miner, History Workshop Journal 25, pp.148-65.
• Supple, B.,(1987), 1914–1946:The Political Economy of Decline, TheHistory of the British Coal Industry, Vol. 4, pp. 682–3.
• Tamzok, N.,(2003), Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminden çok partili döneme madencilik politikaları, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, ss.63-64.
• Tamzok, N.,(2007), Küreselleşme’ Serbestleşme ve Kömür Endüstrisi, Türkiye VI. Enerji Sempozyumu, 22-24 Ekim.
• Tamzok, N. (2003), “Küresel Politikalar ve Türkiye Madencilik Sektörü”, Neo-liberal Politikalar ve Kamu Yönetimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, KİGEM, Ankara.
• Turan, M.,(1983), Madenciliğimizin Tarihsel Gelişimi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Turner, R, (2000), Coalwasour life, Sheffield HallamUniversity: Sheffield.
• Ulutan, B.,(1987), Etibank, 1935–1985, Ankara.
• Williamson, B,(1982), Class, culture andcommunity: a biographical study of social change in mining, Routledge and Kegan Paul: London.
• World Energy Council (WEC) (2000), Restructuring and Privatizing the Coal Industries in Central and Eastern Europe and the CIS, London