The Effects of Bilingualism and Diglossia on Arabic Language Teaching in the Light of Sociolinguistics

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 169 - 190, 20.06.2025

Muhammet Abazoğlu

https://doi.org/10.51802/istanbuljas.1612134

Öz

The perspectives of modern linguistic theories on human language have been continuously updated in historical development. he structuralist theory, which forms the core idea of modern linguistics and was led by Ferdinand de Saussure, focused on language itself and did not consider other factors. As time progressed, linguistic theories evolved, and rather than focusing solely on language, the relationship between language and society was also taken into account. This shift highlighted the importance of human thought structures, social life, culture, customs, and traditions in sociolinguistics. Today, sociolinguistics, which holds an important place, not only investigates language itself but also plays a significant role in educational policies. This study provides information on the definition and scope of sociolinguistics. Among these areas, the phenomena of bilingualism and multilingualism, which hold significant importance, form the core of this study. Initially, the definitions of these two phenomena, which are often considered the same, are provided, and an effort is made to clarify the conceptual similarities and definitional complexities between them. Then, their effects on Arabic language teaching are examined. The effects of bilingualism and multilingualism, as social phenomena, on students are explained through the data obtained. According to the data collected from the students who learn Arabic, these two phenomena were found to have an impact on the fundamental levels of language, such as sound, form, sentence structure, and meaning. While these phenomena may ease familiarity with the language, it was concluded that they negatively affect the learning of academic Arabic.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature , Sociolinguistic , Bilingualism , Diglossia , Teaching Arabic

Toplumsal Dilbilim Işığında İki Dillilik ve Çift Dillilik Olgularının Arapça Öğretimine Etkisi

Öz

Modern dilbilim kuramlarının insan dilini ele alma perspektifleri tarihsel gelişimde sürekli güncellenmiştir. Dilbilimin modern dönemde temel düşüncesini oluşturan ve Ferdinand de Saussure’nin başını çektiği yapısalcılık kuramı, dilin kendisine odaklanarak diğer etkenlerle ilgilenmemiştir. Zamanın ilerlemesiyle dilbilim kuramları da gelişmiş ve sadece dile odaklanmak yerine toplumla olan ilişkisi de gözetilmiştir. Bu sayede insanın düşünce yapısı, sosyal yaşamı, kültürü, örf ve gelenekleri toplumsal dilbilim açısından büyük önem arz etmiştir. Günümüzde önemli bir yere sahip olan toplumsal dilbilim sadece dilin kendisini araştırmakla kalmamış, eğitim politikalarının da önemli bir parçasını oluşturmuştur. Bu çalışmada toplumsal dilbilimin tanımı ve kapsama alanları hakkında bilgiler verilmiştir. Bu alanlar arasında önemli yere sahip iki dillilik ve çift dillilik olguları ise çalışmanın merkezini oluşturmuştur. Başta ikisi aynı zannedilen bu iki olgunun tanımı yapılmış, aralarındaki kavramsal benzerlik ve tanım karmaşıklığına açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Ardından Arapça öğretimi bakımından etkileri araştırılmıştır. Toplumsal birer olgu olan iki dillilik ve çift dilliliğin öğrenciler üzerinde oluşturduğu etkiler elde edilen verilerle açıklanmaya çalışılmıştır. Arapça öğrenen öğrencilerin bizzat kullanımlarından ele edilen verilere göre, bu iki olgunun ses, biçim, cümle ve anlam olmak üzere dilin esas seviyelerinde etkili oldukları görülmüştür. Bu olgular dile aşinalık açısından kolaylık sağlasa da akademik Arapçayı öğrenme konusunda bazen olumsuz yansıdığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı , Toplumsal Dilbilim , İki Dillilik , Çift Dillilik , Arapça Öğretimi

Kaynakça

• Abazoğlu, Muhammet. “Bedevi Ve Şehirli Lehçelerinde Fonolojik Olgular: Eski Arap Lehçeleri İle Modern Suriye Lehçeleri Arasında Bir Karşılaştırma”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 23, sy 2 (31 Aralık 2023): 1-20. https://doi.org/10.30627/cuilah.1365920.
• Abu Mughnem, Jamila. “Ebʻâdu’l-İzdvâci’l-Lugavi fi Taʻlîmi’l-L-ugati’l-ʻArabiyye li’n-Nâtikîne bi Gayrihe, Dirâsetun Tahlilîyye İhsâ’iyye”. Meceletu Dirâsât, el-ʻUlûmu’l-İnsâniyye ve’l-İctimâʻiyye 42, sy 2 (2015): 1629-41.
• Abukan, Memet. “İki Dillilik ve İki Dilliliğin Boyutları”. İçinde Ana Dili Ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Üzerine Araştırmalar, 112-43. Çanakkale: Paradigma Akademi, 2021.
• Ateşal, Zeynep. “İki Dillilik ve Çift Dil”. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 1, sy 7 (2017): 1-12.
• Belʻîd, Sâlih. Durûs fi’l-Lisâniyyâti’t-Tatbikiyye. Cezayir: Dâr Hûma, 2003.
• Bi̇can, Gülşat. “İki Dilliliğin Tanımlanması: Kuramsal Tartışmalar ve Güncel Yaklaşımlar”. Ana Dili Eğitim Dergisi 5, sy 2 (2017): 353-66.
• Bloomfield, Leonard. Language. University of Chicago Press, 1984.
• Calvet, Louis Jean. Harbu’l-Lugât ve’s-Siyâsâtu’l-Lugaviyye. Çeviren Hasan Hamza. 1. bs. Beyrut: el-Munazzamatu’l-Arabiyye li’t-Terceme, 2008.
• Eker, Süer. Çağdaş Türk Dili‎. 10. bs. Ankara: Grafiker Yayınları‎, 2016.
• Fasold, Ralph. The Sociolinguistics of Society. Çeviren İbrahim el-Felây. Riyad: Câmiatu’l-Melik Suʻûd, 2000.
• Ferguson, Charles A. “Diglossia”. WORD 15, sy 2 (1959): 325-40. https://doi.org/10.1080/00437956.1959.11659702.
• Fischer, Steven Roger. Dilin Tarihi. Çeviren Muhtesim Güvenç. 4. bs. İstanbul: Türkiye iş bankası kültür yayınları‎, 2017.
• Fishman, Joshua. “Bilingualism with and without Diglossia; Diglossia with and without Bilingualism”. Journal of Social Issues, sy 23 (1967): 29-38.
• Fureyha, Enîs. el-Lehecât ve Uslûbu Dirâsetiha. Beyrut: Dâru’l-Cîl‎, 1989.
• Haugen, Einar. “Planning for a Standard Language in Modern Norway”. A Retrospective of the Journal Anthropological Linguistics 35, sy 3 (1959): 8-21.
• Hudson, Richard. ʻİlmu’l-Lugati’l-İctimâʻi. Çeviren Mahmûd ʻAyyâd. 2. bs. Kahire: Âlemu’l-Kutüb, 1990.
• Hûli, Muhammed Ali el-. el-Hayâtu meʻa Lugateyn “es-Sünâiyyetu’l-Lugaviyye”. Ürdün: Dâru’l-Felâh, 2002.
• ———. Muʻcem İlmi’l-Lugati’n-Nazari. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1982.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman. el-Hasâis‎. 2. bs. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye‎, 1952.
• Kıran, Zeynel, ve Ayşe Eziler Kıran. Dilbilime Giriş. 5. bs. Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
• Mahmûd, İbrahim Kâyed. “el-ʻArabiyyetu’l-Fusha beyne’l-İzdivâciyyeti’l-Lugaviyye ve’l-Sünâ’iyyeti’l-Lugaviyye”. el-Mecelletu’l-ʻİlmiyye li Câmiʻati’l-Melik Faysal 3, sy 1 (2002): 53-108.
• Musa, Nihâd el-. “el-İzdivâciyye fi’l- ʻArabiyye, Ma Kâne ve Ma Huve Kâin, ve Ma Yenbaği En Yekûn”. İçinde el-İzdivâciyye fi’l-Lugati’l-Arabiyye, 225. Ürdün: el-Câmiatu’l-Urduniyye, 1988.
• Râcihi, ʻAbduh er-. el-Luga ve ʻUlûmu’l-Muctemaʻ. 1. bs. Kahire: Dâru’s-Sahâbe, 2012.
• es-Saʻrân, Mahmûd. İlmu’l-Luga, Mukaddime li’l-Kâriˈi’l-ʻArabî‎. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-ʻArabiyye‎, ts.
• Vâfi, Ali Abdulvâhid. el-Luga ve’l-Muctemaʻ. 4. bs. Kahire: Mektebetu Ukâz, 1983.
• Vardar, Berke. Dilbilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yaınları, 2001.
• Yaʻkûb, Emil Bedî. Fıkhu’l-Lugati’l-ʻArabiyye ve Hasa’isuha. 1. bs. Beyrut: Dâru’l-ʻİlm li’l-Melâyîn, 1982.
• Zekeriyye, Michel. Kadâya Elsuniyye Tatbîkiyye. Beyrut: Dâru’l-ʻİlm li’l-Melâyîn, 1993.