HAÇLI SEFERLERİNDE SELÇUKLU DÜŞMAN KARDEŞLER: RIDVAN VE DUKAK

Yıl 2018, Sayı: 32, 259 - 277, 28.12.2018

Nadir Karakuş

https://doi.org/10.31591/istem.457464

Cited By: 2

Öz

Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın
1092’de ölümü ile birlikte İmparatorluk düşüş sürecine girdi ve çocukları
arasında taht kavgası başladı. Bu kavgaya Suriye’de bir devlet kuran kardeşi Tutuş
da dâhil olmuştu; fakat kuzeni Berkyaruk ile yaptığı savaşta öldürüldü. Geride
kalan oğullarından Rıdvan Halep’te, diğer oğlu Dukak ise Dımaşk’ta hüküm
sürmeye başladılar. İkisi arasında düşmanlık derecesine varan ilişkiler
gittikçe alevlenirken, Haçlılar Antakya önlerinde göründüler. Zor durumda kalan
Antakya’nın Türkmen valisi Yağısıyan boş yere bu iki kardeşten Haçlılara karşı
yardım istedi durdu. Yaptıkları göstermelik yardımlar, hiçbir işe yaramadı.
Antakya’nın Haçlıların eline geçmesi ile şehrin yardımına gelen Musul emirinin
de yanında yeterince durmayan iki kardeş, Müslümanların bozguna uğramalarında
önemli rol oynadılar. Bundan sonra da Kudüs elden çıktı ve Haçlılar yeni
yerleşim yerleri ele geçirerek bölgede hâkimiyetlerini güçlendirdiler.

Anahtar Kelimeler

Haçlılar, Selçuklular, Rıdvan, Dukak

Kaynakça

• • Ali b. Nâsır el-Hüseynî, Ahbârü’d-Devleti’s-Selcûkiyye, çev.: Necâti Lugal, Ankara 1943. • Andressohn, J. C., The Ancestry and Life of Godefroy of Bouillon, Bloomington 1947. • Asbridge, Thomas, Haçlı Seferleri, çev.: Ekin Duru, Say Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2014.• Aube, P., Godefroy de Bouillon, Paris 1985. • Azîmî, Azîmî Tarihi, çev.: Ali Sevim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2006.• Bezer, Gülay Öğün, “Terken Hatun”, DİA, İstanbul 2011, c. XL, s. 510. • Bosworth, C. E., İslâm Devletleri Tarihi, çev.: E. Merçil, M. İpşirli, Ünal Matbaası, İstanbul 1980.• Brockelmann, C., İslâm Devletleri ve Milletleri Tarihi, çev.: Neşet Çağatay, Ankara Üniversitesi Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1964.• Cahen, Claude, Haçlı seferleri Zamanında Doğu ve Batı, çev.: Mustafa Daş, Yeditepe Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016. • Cemâlüddin İbn Manzûr el- Ensârî, Muhtasar Tarîhi Dımaşk Li’bni Asâkir, tahk.: Muhammed Mutî’ ve diğerleri, Dımaşk 1402/1984.• Daftary, Farhad, İsmâilîler, Tarihleri ve Öğretileri, çev. Ahmet Fethi, İstanbul 2017. • …………………, Şii İslam Tarihi, çev. A. Fethi Yıldırım, İstanbul 2016.• Demirken, Işın, “Kürboğa”, DİA, XXVI, 562-63. • Donuk, Abdülkadir, Eski Türk Devletlerinde İdârî-Askerî Unvan ve Terimler, İstanbul 1988. • Ebû Şâme, er-Ravzateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, tahk.: İbrahim Zeybek, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1418/1997.• Ebu’l-Fidâ, el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, Matbaatu’l-Hüseyniyye el-Mısriyye, 1. Baskı, yy. • el-Bündârî, Kıvâmüddîn, Zübdetü’n-Nusrâ ve Nuhbetü’l-Usrâ, nşr.: M. Th. Houtsma, Leiden 1889. • el-Makrizî, es-Sülûk Lima’rifeti Düveli’l-Mülûk, tahk.: Muhammed Abdulkadir Atâ, Beyrut 1418/1997.• el-Ömerî, Şihâbüddin b. Fazlullah, Mesâlikü’l-Ebsâr, Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, çev.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2014. • France, J., “The Fall of Antioch during the Firs Crusade”, ed.: M. Balard, Dei Gesta per Francos, Aldershot 2001.• Haçlı Tarihi, Anonim, çev.: Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013. • Hagenmeyer, H., Anonymi Gesta Francorum, Carl Winters Universiates Buchhandlung, Heidelberg 1890.• Heyd, W., Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, çev.: Enver Ziya Karal, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2000.• Hillenbrand, Carole, Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri, çev.: Nurettin Elhüseyni, Melisa Matbaacılık, 1. Baskı, İstanbul 2015.• Hitti, Philip K., History of Syria, London 1951. • …………………..., Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, çev.: Salih Tuğ, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1981.• Hodgson, Marshall, The Order of Assassins: The Struggle of the Early Nizari Isma'ilis Against the Islamic World, Lahey 1955. • Holt, P. M., Haçlılar Çağı, XI. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu, çev.: Özden Arıkan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999. • Housley, Norman, “The Crusades and Islam”, Medieval Encounters 13 (2007).• ve II. Haçlı Seferleri Vekâyinâmesi, (Adı Bilinmeyen Bir Süryani Müellif), çev.: Vedii İlmen, Yaba Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2005. • İbn Haldun, Kitabu’l-İber ve Dîvânü’l-Mübtedei ve’l-Haber, tahk.: Halil Şahâde, Beyrut 1408/1988.• İbn Hallikân, Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâü Ebnâi’z-Zaman, tahk.: İhsan Abbas, Dâru Sadr, Beyrut 1900.• İbn Hurdâzbih, el-Mesâlik ve’l-Memâlik, Leiden 1967. • İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, tahk.: Ahmed Abdülvehhâb Fetîh, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1413/1992. • İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-Zâhira fî Mülûk Mısr ve’l-Kahira, Dâru’l-Kütüb, Mısır ty. • İbn Vâsıl, Müferrücü’l-Kurûb fî Ahbâri Benî Eyyûb, tahk.: Cemâleddin eş-Şeyyâl ve diğerleri, el-Matbaatu’l-Emîriyye, Kahire 1377/1957.• İbnü’l-Adîm, Buğyetü’t-Talep fi Tarihi Halep, thk. Süheyl Zekkâr, Daru’l-Fikr, yy.• …………….., Zübdetü’l-Haleb fî Tarîhi Haleb, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1417/1996.• İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, tash.: Muhammed Yusuf ed-Dekkâk, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1407/1987. • Karakuş, Nadir, Haçlı Seferlerinde Haşhaşîler, Mana Yayınları, İstanbul 2018.• Karakuş, Nadir, “XII. ve XIII. Yüzyılda Dımaşk ve Haçlılar”, Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Haziran 2018, cilt: 22, sayı: 1, ss. 189-213. • Korykoslu Hayton, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, çev. A. Tayfun Özcan, Selenge Yayınları, İstanbul 2015. • Maalouf, Amin, Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, çev.: M. A. Kılıçbay, Telos Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 1977. • Madden, Thomas F., The Concise History of the Crusades, Lanham, Maryland 2013. • Michaud, J. F., Haçlı Seferlerinin İlginç Olayları, haz.: Güray Kırpık, Lotus Yayınları, Ankara 2011. • Montefiore, Simon Sebag, Kudüs Bir Şehrin Biyografisi, Pegasus Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2016. • Müneccimbaşı, Câmiu’d-Düvel, çev.: Ali Öngül, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2013. • Nicholson, R. L., Tancred: A Study of his Career and Work, Chicago 1940. • Nicolle, David, Birinci Haçlı Seferi 1096-1099, çev.: L. Ece Sakar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2013.• Nüveyrî, Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, Dâru’l-Kütüb, Kahire 1423. • Oldenbourg, Zoe, The Crusads, Fransızca’dan İngilizce’ye çev.: Anne Carter, Pantheon Books, New York 1966. • Paine, Mike, Haçlı Seferleri, çev.: Cumhur Atay, Kalkedon Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2011.• Pemberton, Barbara, “The Islamic View of the Crusades and Why It Matters: Historical and Contemporary Perspectives”, 2016 Hawai University International Conferences, Science, Technology, Engineering, Art, Math&Educational, June 10-12, 2016. • Polat, İbrahim Ethem, Haçlılara Kılıç ve Kalem Çekenler, Vadi Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2006.• Reşîdüddin Fazlullah, Câmiu’t-Tevârîh, Selçuklu Devleti, çev.: Erkan Göksu-H. Hüseyin Güneş, Selenge Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2011.• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri, çev.: Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1986.• Sevim, Ali, “Rıdvân b. Tutuş”, DİA, İstanbul 2008, c. XXXV, s. 49-50. • Stark, Feraya; The Valleys of the Assassins and other Persian Travels, Londra, 1955.• Stern, Samuel, "Cairo as the Centre of the Isma'ili Movement", Colloque international sur l'histoire du Caire isimli eserde, Kahire, 1972. • Sümer, Faruk, Türk Devletleri Tarihinde Şahıs Adları, İstanbul 1999. • Urfalı Mateos Vekâyi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev. Hrant Andreasyan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1987.• William of Tyre, A History of Deeds Done Beyond the Sea, çev. Emily Atwater Babcock-A. C. Krey, Colombia Universty Press, New York 1943.• Yâkût el-Hamevî, Mu’cemü’l-Büldân, tahk.: Abdülaziz el-Cündî, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1410/1990.• Yazıcı, Nesimi, İlk Türk İslâm Devletleri Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2002. • Yiğit, İsmail, “Kınnesrîn”, DİA; Ankara 2002, c. XXV, s. 419-20. • Yûsuf Has Hâcib, Kutadgu Bilig, nşr.: Reşid Rahmeti Arat, Ankara 1947.