Tanbûrî Cemil Bey ile Niyazi Sayın Arasındaki Müzikal Münasebetin Tâhir-Bûselik Peşrev İcrâları Özelinde İdrâki

Yıl 2024, Sayı: 43, 273 - 288, 30.06.2024

Abdurrahman Özsağır , Muhammet Zinnur Kanık

https://doi.org/10.31591/istem.1465215

Öz

Medeniyetler gelişimlerini sahip oldukları geleneklere borçludurlar. Bu geleneklerin sağlamlığı o medeniyetin devamının garantisi ile doğrudan ilgilidir. Mûsikî böyle gelenekli bir sanat alanı olarak her medeniyetin mensupları için Allah vergisi bir meşgale alanıdır. Mûsikîdeki kadim geleneğin sağ-lamlığı bazen yeniliklere karşı direnç oluşturmuştur. Bu gerçeklere karşın zaman zaman deha diye nitelendirilen şahsiyetler tebarüz ederek bu kadim geleneğe yenilik katmıştır. Çoğu zaman bu katkı-lar kendi dönemlerinde sancılı olmuştur. Bazen katkı sahibi şahıslar dışlanmış veya ötekileştirilmiş-tir. Fakat anlaşılmaktadır ki, o katkı sahiplerinin karşısında muhalefet eden kişiler çoğunlukla bir müddet sonra hayranlık içinde yapılan katkıları kabullenmiş ve hatta bazen en güçlü savunucuları haline gelmiştir. Joseph A. Schumpeter ortaya attığı “yaratıcı yıkıcılık” tanımı ile bu şahsiyetlerin faaliyetlerinin de izah edilebilinmesine olanak vermiştir. Bekir Şahin Baloğlu da “yaratıcı yıkıcılık” tanımı üzerinden hareketle Tanbûrî Cemil Bey ve Niyazi Sayın’ın gelenekteki yerine değinerek bu çalışmanın ortaya çıkmasına kaynaklık etmiştir. Tanbûrî Cemil Bey ve Niyazi Sayın'ın çağdaşlarına nazaran ortaya koydukları icra ile uygulamış oldukları "yaratıcı yıkıcılık" kadim geleneği bozmamış bilakis ihya etmiştir. Bu makalede Tanbûrî Cemil ve Niyazi Sayın arasındaki güçlü bağ icra ettikleri tâhir-bûselik peşrevi üzerinden tartışılmış ve sonuç olarak Niyazi Sayın’ın icrasında her ne kadar Cemil Bey’in tavrından izler taşıdığı bölümler olsa da icranın bütününde kendine has icra özellikle-riyle eseri özgün bir şekilde yorumladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Mûsiki, Tanbûrî Cemil Bey, Niyazi Sayın, Kemençe, Ney

Perception of the Musical Relationship Between Tanbûrî Cemil Bey and Niyazi Sayın by Their Per-formances of Tâhir-Bûselik Peşrev

Öz

Civilizations owe their development to the traditions they have. The durability of these traditions is directly related to the guarantee of the continuation of that civilization. Music, as such a traditional art field, is a God-given field of occupation for members of every civilization. The solidity of the ancient tradition in music has sometimes created resistance to innovations. Despite these facts, per-sonalities who are described as geniuses have emerged from time to time and added innovation to this ancient tradition. Most of the time, these contributions were painful in their periods. Sometimes contributors are excluded or marginalized. However, it is understood that those who opposed those contributors mostly accepted the contributions after a while with admiration and sometimes even became their strongest advocates. Joseph A. Schumpeter made it possible to explain the activities of these individuals with his definition of "creative destruction". Bekir Şahin Baloğlu also inspired the emergence of this study by touching on the place of Tanbûrî Cemil Bey and Niyazi Sayın in tradi-tion, based on the definition of "creative destruction". The "creative destruction" that Tanbûrî Cemil Bey and Niyazi Sayın implemented with their performance compared to their contemporaries did not disrupt the ancient tradition, but rather revived it. In this article, the strong bond between Tanbûrî Cemil and Niyazi Sayın has been discussed through the tâhir-bûselik peşrev they perform, and as a result, it has been seen that although there are parts in Niyazi Sayın's performance in which he bears traces of Cemil Bey's style, he interprets the work in a unique way with his unique performance features throughout the performance.

Anahtar Kelimeler

Music, Tanbûrî Cemil Bey, Niyazi Sayın, Kemençe, Ney

Kaynakça

• Ayvazoğlu, Beşir. Ney’in Sırrı Hâlâ Hasret. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2002.
• Baloğlu, Bekir Şahin. “Şimdiki Zamanda Geçmişi Kurmak: Tanbûrî Cemil Bey ve Niyazi Sayın Tarafından”. Güzel Sanatlar Eğitimi, Toplum Bilimler Etkileşimi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 147-158. Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları, 2017.
• Bardakçı, Murat. Maragalı Abdülkadir, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986.
• Ertürk, Hazar – Özel, Aslıhan Eruzun. “Neyzen Sâlih Dede’nin Acemaşîran Peşrevinin Niyazi Sayın’ın İcrâ Özellikleri ile Oluşan Farklı Versiyonlarının Tespiti”. Ahenk Müzikoloji Dergisi 4 (2019), 55-80.
• Mesud Cemil, Tanbûrî Cemil’in Hayâtı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2002.
• Özemre, Ahmed Yüksel. Üsküdar’da Bir Attar Dükkânı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 23. basım, 2018.
• “Sadâ” Niyâzi Sayın Sufi Music Of Turkish Vol.8, İstanbul: Mega Müzik, 2001.
• Schumpeter, Joseph A. “Capitalism, Socialism and Democracy”. Taylor & Francis e-Library (2003), 5-8.
• Tan, Ali. Niyazi Sayın’ın Ney Tavrında Perde Pozisyonları. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Uygun, Mehmet Nuri. Kitâbü’l-Edvâr, Safiyyüddin Urmevi, İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları, 2. basım, 2019.
• https://youtu.be/MCcwNagJeSg?si=Cev1sOYhmb-Ueku8
• https://youtu.be/CxI-51hzck0?si=nR-X3UbvNE7VJG4h