Çevre Kalitesi-Ekonomik Karmaşıklık İlişkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Fourier Eşbütünleşme Analizi

Yıl 2022, , 407 - 431, 30.06.2022

Sefa Özbek , Mustafa Naimoğlu

https://doi.org/10.26650/ISTJECON2022-1061837

Öz

Bu çalışmada çevre kalitesi ile ekonomik karmaşıklık endeksi arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Çalışmada Türkiye ekonomisine ait 1964-2018 dönemi yıllık ekonomik büyüme, ekonomik karmaşıklık endeksi, enerji tüketimi ve ekolojik ayak izi değişkenleri kullanılmaktadır. Ampirik yöntem olarak Banerjee vd. (2017) tarafından literatüre kazandırılan Fourier ADL yöntemi tercih edilmektedir. Modele ilave edilen değişkenlerin birim kök süreçleri hem geleneksel hem de Fourier birim kök testleriyle araştırılmıştır. Fourier ADL eşbütünleşme testi sonucu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığına ulaşılmıştır. Kısa ve uzun dönem katsayı tahmininde Tamamen Geliştirilmiş En Küçük Kareler Yönteminden (FMOLS) yararlanılmıştır. Ampirik bulgular Türkiye’de söz konusu örneklem döneminde enerji tüketiminin hem kısa hem de uzun dönemde ekolojik ayak izini artırdığını ortaya koymuştur. Ekonomik karmaşıklığın ise uzun dönemde ekolojik ayak izini düşürdüğü; kısa dönemde artırdığı sonucu elde edilmiştir. Diğer taraftan ekonomik büyümenin kısa dönem esnekliğinin (%0.90) ise uzun dönem esnekliğinden (%0.24) daha büyük olduğu sonucuna ulaşılmış, Türkiye için Çevresel Kuznets Eğrisi (ÇKE) hipotezinin geçerliliği elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik Ayak İzi, Ekonomik Karmaşıklık Endeksi, Ekonomik Büyüme.

The Environmental Quality-Economic Complexity Relationship: A Fourier Cointegration Analysis of the Turkish Economy

Öz

his study investigates the relationship between environmental quality and economic complexity using the variables of annual economic growth, economic complexity index, energy consumption, and ecological footprint of the Turkish economy for the 1964-2018 period. This study has preferred the Fourier autoregressive distributed lag (ADL) method, which Banerjee et al. (2017) introduced to the literature. The unit root processes of the variables added to the model were investigated using both conventional and Fourier unit root tests. As a result of the Fourier ADL cointegration test, a long-term relationship was found to exist among the variables. The fully modified ordinary least square FMOLS) test was used to estimate the short- and long-term coefficients. Empirical findings have revealed energy consumption in Turkiye during this sample period to have increased the ecological footprint both in the short and long terms. The result was obtained that economic complexity increased the ecological footprint in the short run while decreasing in the long run. Meanwhile, short-term elasticity of economic growth (0.90%) was concluded to be greater compared to long-term elasticity (0.24%), and validity of the environmental Kuznets curve (EKC) hypothesis was obtained for Turkiye.

Anahtar Kelimeler

Ecological Footprint, Economic Complexity Index, Economic Growth.

Kaynakça

• Ahmed, Z., Wang, Z., Mahmood, F., Hafeez, M., & Ali, N. (2019). Does globalization increase the ecological footprint? Empirical evidence from Malaysia. Environmental Science and Pollution Research, 26(18), 18565-18582. google scholar
• Akkaya, Ş., & Hepsag, A. (2021). Does fuel tax decrease carbon dioxide emissions in Turkiye? Evidence from an asymmetric nonlinear cointegration test and error correction model. Environmental Science and Pollution Research, 1-8. google scholar
• Alakbarov, N., Gündüz, M. & Erkan, B. (2018). Türkiye’de ekonomik büyümenin belirleyicisi olarak toplam faktör verimliliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 253-270. google scholar
• Albayrak, E. N. & Gökçe, A. (2015). Ekonomik büyüme ve çevresel kirlilik ilişkisi: çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye örneği. Social Sciences Research Journal, 4(2), 279-301. google scholar
• Allard, A., Takman, J., Uddin, G. S., & Ahmed, A. (2018). The N-shaped environmental Kuznets curve: an empirical evaluation using a panel quantile regression approach. Environmental Science and Pollution Research, 25(6), 5848-5861. google scholar
• Alola, A. A, Bekun, F. V., & Sarkodie, S. S. (2019). Dynamic impact of trade policy, economic growth, fertility rate, renewable and non-renewable energy consumption on ecological footprint in Europe. Science of the Total Environment, 685, 702-709. google scholar
• Altıner, A., Bozkurt, E. & Toktaş, Y. (2018). Küreselleşme ve ekonomik büyüme: yükselen piyasa ekonomileri için bir uygulama. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (639), 1117-1161. google scholar
• Antonietti, R., & Fontini, F. (2019). Does energy price affect energy efficiency? Cross-country panel evidence. Energy Policy, 129, 896-906. google scholar
• Apaydın, Ş. (2020). Küreselleşmenin ekolojik ayakizi üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(1), 23-42. google scholar
• Arslan, G. E. (2013). Ekonomik büyüme, kalkınma ve gelir dağılımı. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 45-52. google scholar
• Aslan, A., Destek, M. A., & Okumus, I. (2018). Bootstrap rolling window estimation approach to analysis of the Environment Kuznets Curve hypothesis: evidence from the USA. Environmental Science and Pollution Research, 25(3), 2402-2408. google scholar
• Aşıcı, A. A., & Acar, S. (2016). Does ıncome growth relocate ecological footprint?. Ecological Indicator, 61, 707-714. google scholar
• Baloch, M. A, Zhang, J., Iqbal, K., & Iqbal, Z. (2019). The effect of financial development on ecological footprint in BRI countries: Evidence from panel data estimation. Environmental Science and Pollution Research, 26, 6199-6208. google scholar
• Banerjee, P., Arcabic, V., & Lee, H. (2017). Fourier ADL cointegration test to approximate smooth breaks with new evidence from crude oil market. Economic Modelling, 67, 114-124. google scholar
• Başar, S. & Temurlenk M. S. (2007). Çevreye uyarlanmış Kuznets Eğrisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 1-12. google scholar
• Bölük, G., & Mert, M. (2015). The renewable energy, growth and environmental Kuznets Curve in Turkiye: An ARDL approach. Renewable & Sustainable Energy Reviews, 52, 587-595. google scholar
• BP Statistics (2020). “BP Statistical Review of World Energy”, www.bp.com/statisticalreview, Erişim Tarihi: 06.02.2021. google scholar
• Bucak, Ç. (2021). AB 15 ülkelerinde ve Türkiye’de ekonomik karmaşıklık endeksi, insani gelişme endeksi ve karbon emisyonu: Panel veri analizi. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 12(1), 71-88. google scholar
• Bulut, Ş., Babacan, A. & Ertekin, Ş. (2021), Ekonomik büyümenin belirleyicilerinin farklı insani gelişmişlik düzeyindeki ülkelere göre analizi. Sayıştay Dergisi, 32(120), 89-114. google scholar
• Can, M., & Gozgor, G. (2016). Dynamic relationships among CO2 emissions, energy consumption, economic growth, and economic complexity in France. MPRA, 70373, 1-21. google scholar
• Ceylan, R. & Karaağaç, G. E. (2020). Türkiye’de çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin test edilmesi: yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile hata düzeltme modelinden kanıtlar. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(2), 75-85. google scholar
• Charfeddine, L. (2017). The ımpact of energy consumption and economic development on ecological footprint and CO2 emissions: Evidence from a Markov switching equilibrium correction model. Energy Economics, 65, 355-374. google scholar
• Charfeddine, L., & Mrabet, Z. (2017). The impact of economic development and socialpolitical factors on ecological footprint: A panel data analysis for 15 MENA countries. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 76, 138-154. google scholar
• Christopoulos, D. K., & Leon-Ledesma, M. A. (2011). International output convergence, breaks, and asymmetric adjustment. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics. 15(3), 1-31. google scholar
• Çukurçayır, S. & Tezcan, K. (2011). Demokratikleşme ve ekonomik kalkınma: etkileşim analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 6(2), 48-76. google scholar
• Dal, M. M., Karakaya, E. & Bulut, Ş. (2013). Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye: ampirik bir analiz. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 85-96. google scholar
• Destek, M. A. (2018). Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin Türkiye için incelenmesi: STIRPAT modelinden bulgular. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 268-283. google scholar
• Destek, M. A., & Sarkodie, S.A. (2019). Investigation of environmental Kuznets Curve for ecological footprint: The role of energy and financial development. Science of the Total Environment, 650(2), 2483-2489. google scholar
• Doğan, B., Saboori, B., & Can, M. (2019). Does economic complexity matter for environmental degradation? An Empirical Analysis for Different Stages of Development. Environmental Science and Pollution Research, 26, 31900-31912. google scholar
• Enders, W., & Lee, J. (2012). The flexible Fourier form and Dickey-Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199. google scholar
• Erden, C. & Turan Koyuncu, F. (2014). Kalkınma ve çevresel sağlık riskleri: Türkiye için ekonometrik bir analiz. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 9-23. google scholar
• Ewing, B., Moore, D., Goldfinger, S., Oursler, A., Reed, A., & Wackernagel, M. (2010). Ecological footprint atlas. Oakland: Global Footprint Network. google scholar
• Figge, L., Oebeles, K., & Offermans, A. (2017). The effects of globalization on ecological footprints: An emprical analysis. Environment, Development and Sustainability: A Multidisciplinary Approach to the Theory and Practice of Sustainable Development, 19(3), 863-876. google scholar
• Global Footprint Network (2019) National footprint accounts. http://data. footprintnetwork.org/#/ countryTrends?cn=351&type= BCpc,EFCpc, Erişim Tarihi: 06.02.2021. google scholar
• Global Footprint Network. (2021). National Footprint Accounts. Retrieved from http://data. footprintnetwork.org, Erişim Tarihi: 06.11.2021. google scholar
• Granger, C.W. J., & Yoon, G. (2002). Hidden Cointegration. Department of Economics Working Paper University of California, No: 2002-02. google scholar
• Gülmez, A., Altıntaş, N., & Kahraman, Ü.O. (2020). A puzzle over ecological footprint, energy consumption and economic growth: the case of Turkiye. Environmental Ecological Statatistic, 27(4), 753-768. google scholar
• Gülmez, A., Özdilek, E. & Karakaş, D. N. (2021). Ekonomik büyüme, ticari açıklık ve enerji tüketiminin ekolojik ayak izine etkileri: G7 ülkeleri için panel eşbütünleşme analizi. Econder International Academic Journal, 5(2), 329-342. google scholar
• Güzel, F. (2021). Çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin Türkiye ekonomisinde geçerliliğinin ampirik analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 30, 59-76. google scholar
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between ıntegrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500. google scholar
• Halicioglu, F. (2009). An econometric study of CO2 emissions, energy consumption, income and foreign trade in Turkiye. Energy Policy, 37(3), 1156-1164. google scholar
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43(1), 447-456. google scholar
• Hepsag, A. (2021). Testing for cointegration in nonlinear asymmetric smooth transition error correction models. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 50(2), 400-412. google scholar
• Hidalgo, C. A., & Hausmann, R. (2009). The building blocks of economic complexity. PNAS 106(26), 10570-10575. google scholar
• IEA (Internatıonal Energy Agency). (2021), Data and statistics, www.iea.org Erişim Tarihi: 09.02.2021. google scholar
• Jones, A. (2010). Globalization: Key thinkers. Hoboken: John Wiley and Sons. google scholar
• Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir kalkınma için sürdürülebilir bir çevre. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (1), 19-33. google scholar
• Kesikoğlu, F., & Öztürk, Z. (2013), Relationship between human capital and economic growth: panel causality analysis for selected OECD countries. Journal of Economic and Social Studies, 3(1), 153-162. google scholar
• Koçak, E. (2014). Türkiye’de çevresel Kuznets Eğrisi hipotezinin geçerliliği: ARDL sınır testi yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73. google scholar
• Manga, M. & Cengiz, O. (2020). Türkiye’de nüfus yapısı ve enflasyon ilişkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 335-352. google scholar
• Narayan P. K., & Narayan S. (2010), Carbon dioxide emissions and economic growth: Panel data evidence from developing countries. Energy Policy, 38(1), 661-666. google scholar
• Neagu, O. (2019). The link between economic complexity and carbon emissions in the European Union Countries: A model based on the environmental Kuznets Curve (EKC) Approach. Sustainability, 11, 1-27. google scholar
• Neagu, O., & Teodoru, M. C. (2019). The relationship between economic complexity, energy consumption structure and greenhouse gas emission: Heterogeneous panel evidence from the EU Countries. Sustainability, 11(2), 1-29. google scholar
• OECD. (1997). Economic globalization and the environment. Paris: OECD Publications. google scholar
• OECD. (2020) Economic complexity rankings. https://oec.world/en/ rankings/country/neci/ Erişim Tarihi: 06.05. 2021. google scholar
• Örnek, İ. & Türkmen, S. (2019). Gelişmiş ve yükselen piyasa ekonomilerinde çevresel Kuznets Eğrisi hipotezi>nin analizi. Journal of the Çukurova University Institute of Social Sciences, 28(3), 109-129. google scholar
• Özdemir, B. K. & Koç, K. (2020). Türkiye’de karbon emisyonları, yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 11(1), 66-86. google scholar
• Öztürk, I., & Acaravcı, A. (2013). The long-run and causal analysis of energy, growth, openness and financial development on carbon emissions in Turkiye. Energy Economics, 36, 262-267. google scholar
• Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları. google scholar
• Panayotou, T. (2000). Globalization and environment (Harvard University Center for International Development Working Paper No. 53). Retrieved from https://www.hks.harvard.edu/sites/ default/files/centers/cid/files/publications/faculty-working-papers/053.pdf. google scholar
• Phillips, P., & Hansen, B. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I(1) Processes. Review of Economic Studies, 57, 99-125. google scholar
• Rudolph, A., & Figge, L. (2017). Determinants of ecological footprints: What is the role of globalization? Ecological Indicators, 81, 348-361. google scholar
• Saatçi, M. & Dumrul, Y. (2011). Çevre kirliliği ve ekonomik büyüme ilişkisi: çevresel Kuznets Eğrisinin Türk ekonomisi için yapısal kırılmali eş-bütünleşme yöntemiyle tahmini. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 65-86. google scholar
• Shahbaz, M., Öztürk, I., Afza, T., & Ali, A. (2013). Revisiting the environmental Kuznets Curve in a global economy. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25, 494-502. google scholar
• Shahzad, U., Fareed, Z., Shadzad, F., & Shadzad, K. (2020). Investigating the Nexus between economic complexity, energy consumption and ecological footprint for the United States: New insights from quantile methods. Journal of Cleaner Production, 279(2021), 123806. google scholar
• Şahinöz, A. & Fotourehchi, Z. (2013). Çevresel Kuznets Eğrisi: İndirgenmiş ve ayrıştırılmış modellerle ampirik bir analiz. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 199-224. google scholar
• Şeker, A. (2019). Teknolojik gelişme ve yüksek teknoloji ihracatının ekonomik karmaşıklık endeksi üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 377-395. google scholar
• Tutulmaz, O. (2015). Environmental Kuznets Curve time series application for Turkiye: Why controversial results exist for similar models?. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 50, 73-81. google scholar
• Türkcan, B. (2018). Karmaşıklık Ekonomisi-Diğer Her Şey Sabit Değilken. Ankara: İmaj Yayınevi. google scholar
• Uddin, G.A., Salahuddin, M., Alam, K., & Gow, J. (2017). Ecological footprint and real ıncome: Panel data evidence from the 27 highest emitting countries. Ecological Indicators, (77), 166-175. google scholar
• Ulucak, R. & Erdem, E. (2014). Çevre-iktisat ilişkisi ve Türkiye’de çevre politikalarının etkinliği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 4(6), 78-98. google scholar
• Ulucak, R. & Erdem, E. (2017). Ekonomik büyüme modellerinde çevre: ekolojik ayak izini esas alan bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(4), 115-147. google scholar
• Ulucak, R., & Bilgili, F. (2018). A Reinvestigation of EKC Model by Ecological Footprint Measurement for High, Middle and Low Income Countries. Journal of Cleaner Production, 188(7), 144-157. google scholar
• Wackernagel, M., & Rees, W. (1996). Our ecological footprint: Reducing human impact on the earth. Gabriola Island: New Society Publishers. google scholar
• Wang, Y., Kang, L., Wu, X., & Xiao, Y. (2013). Estimating the; Environmental Kuznets Curve for Ecological Footprint at the Global Level: a Spatial Econometric Approach. Ecological Indicator, (34), 15-21. google scholar
• World Bank, (2021). World development indicators online database. https://databank.worldbank. org/source/world-developmentindicators, Erişim Tarihi: 06.05.2021. google scholar
• Yalman, İ. N., Sandalcılar, A. R. & Demirkoparan, F. (2011). Özgürlükler ve ekonomik kalkınma: Latin Amerika ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25. google scholar
• Yeldan, E. (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde. Çalışma ve Toplum, 1(20), 11-28. google scholar
• Yılancı, V., & Pata, U. K. (2020). Investigating the EKC hypothesis for China: the role of economic complexity on ecological footprint. Environmental Science and Pollution Research, 27, 3268332694. google scholar
• Yıldız, B. & Yıldız, G.A. (2019). Ekonomik karmaşıklık ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Panel bootstrap granger nedensellik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), 329-340. google scholar
• Yurttagüler, I. & Kutlu, S. (2017). Çevresel Kuznets Eğrisi’nin ekonometrik bir analizi: Türkiye örneği. Alphanumeric Journal, 5(1), 115-126. google scholar