Türkiye’de Sanal Beyin Göçü: Uzaktan Yurtdışına Çalışanların Deneyimleri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 72 Sayı: 2, 915 - 951, 18.01.2023

Halim Baş

https://doi.org/10.26650/ISTJECON2022-1154780

Öz

Sanal beyin göçü, dünya üzerindeki küresel şirketlerin rekabet avantajı sağlamak ve daha nitelikli çalışanlara çoğunlukla daha ekonomik koşullarda erişebilmek adına izledikleri stratejilerin bir çıktısıdır. Sanal beyin göçü, neden ve etki faktörleri ile düşünüldüğünde coğrafi olarak yer değiştirmeksizin gerçekleşen bir durumdur ve dünyada üzerinde giderek artmaktadır. Sanal beyin göçünün yaygınlık hızı, etki faktörleri dikkate alındığında Covid-19 süreciyle ilişkilendirilse de daha öncesinde başlayan bir süreç olarak belirtilmektedir. Ancak pandemi süreciyle beraber çalışanların esneklik arayışları ve başta ekonomik koşullar olmak üzere farklı beklentilerini karşılama arzusu bu olguyu giderek büyütmüş ve güçlendirmiştir. Bu çalışmada amaç, uzaktan yurtdışı bir firma adına çalışanların deneyimlerine odaklanarak ilgili araştırmacı ve politika yapıcılara bir çerçeve sunmaktır. Araştırmada nitel metodoloji kullanılmış ve Türkiye’nin altı farklı şehrinden 11 katılımcıdan e-görüşme tekniği ile veri toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, ekonomik faktörler, esneklik arayışı, firmalardan kaynaklı meseleler ve iş yaşam dengesini etkileyen unsurlar çerçevesinde şekillenen arayışların daha yoğunlukla ifade edildiği, sanal beyin göçüne yönlendirici etkisinin var olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sanal beyin göçü, esneklik, uzaktan çalışma, Covid-19, Virtual brain drain, Flexibility, Remote working

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

The Virtual Brain Drain in Turkey: A Qualitative Research on Remote Employees’ Experiences in Foreign Firms

Öz

The virtual brain drain is an outcome of the strategies global companies have pursued around the world to gain a competitive advantage and reach more qualified employees, mostly with regard to better economical conditions. Virtual brain drain is a situation that occurs with no geographical displacement when considered in terms of cause-and-effect factors and is becoming more common in the world. Although the prevalence of a virtual brain drain has been associated with COVID-19 in consideration of its impact factors, this brain drain is also said to have started before COVID-19. In addition to the pandemic, however, employees’ search for flexibility and the desire to meet their different expectations, especially with regard to economic status, have gradually enlarged and strengthened this phenomenon. This study aims to provide a framework for understanding virtual brain drain relevant researchers and policymakers by focusing on the experiences of employees working remotely for foreign companies.The research uses the qualitative methodology and collects data from 11 participants in six different Turkish cities through the e-interview technique. The study analyzes the obtained data using the descriptive analysis technique. According to the results obtained from the study, employees’ job searches were observed to have been shaped around economic factors, flexibility, and issues arising from companies, with the factors affecting the work-life balance being expressed more frequently and having a guiding effect with regard to the virtual brain drain.

Anahtar Kelimeler

Virtual brain drain, Flexibility, Remote working

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akçoraoğlu, A. (2019). ‘Yeni Kapitalizm’ teorileri, dijital devrim ve Türkiye kapitalizmi. Mülkiye Dergisi, 43(3), 525-575. google scholar
• Apollo Technical (2022). Statistics on remote workers that will suprise you. Retrieved from https:// www.apollotechnical.com/statistics-on-remote-workers/#:~:text=Globally%2C%2016%25%20 of%20companies%20are,remote%20work%20of%20any%20kind. google scholar
• Arslan, N. (2017). Beyin göçü ve diaspora ağları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 73, 1-33. google scholar
• Aydıntan, B. ve Kördeve, M. K. (2016). Çalışanların esnek çalışma modeli çerçevesinde örgütsel bağlılık düzeylerinin değerlendirilmesi. Gazi İktisat Ve İşletme Dergisi, 2(3), 27-48. google scholar
• Bami, X. (2021). Virtual brain drain: kosovo’s booming ıct sector exports talent abroad. Retrieved from https://balkaninsight.com/2021/11/03/virtual-brain-drain-kosovos-booming-ict-sector-exports-talent-abroad/ google scholar
• Bao, L., Li, T., Xia, X., Zhu, K., Li, H., & Yang, X. (2022). How does working from home affect developer productivity?—A case study of Baidu during the COVID-19 pandemic. Science China Information Sciences, 65(4), 1-15. google scholar
• Barbuto, A., Gilliland, A., Peebles, R., Rossi, N., & Shrout, T. (2020). Telecommuting: smarter workplaces. Retrieved from http://hdl.handle.net/1811/91648 google scholar
• Baycik, G., Doğan, S., Dulay Yangın, D. ve Yay, O. (2021). COVİD 19 Pandemisinde uzaktan çalışma: tespit ve öneriler. Çalışma ve Toplum, 69(3). 1683-1728. google scholar
• BCG (2021). Pandemic causes virtual brain drain. Retrieved from https://www.bcg.com/ news/6march2021-pandemic-cause-virtual-brain-drain-independent-online google scholar
• Behrens, K., Kichko, S., & Thisse, J. F. (2021). Working from home: Too much of a good thing?. Available at SSRN 3768910. google scholar
• Bharti, B. (2021). New threats to an old problem: The pandemic has made ‘brain drain’ even worse. Retrieved from https://financialpost.com/news/economy/virtual-brain-drain-pandemic-immigration google scholar
• Bidwell, M. J. (2013). What happened to long-term employment? The role of worker power and environmental turbulence in explaining declines in worker tenure. Organization Science, 24(4), 1061-1082. google scholar
• Bilginoğlu, E. (2021). COVID-19 pandemisi sırasında uzaktan çalışmanın artan önemi: Bilinen yanlışlar ve doğruları. Çalışma ve Toplum, 2(69), 1099-1146. google scholar
• Biryukova, O. V. (2014). Russian knowledge-intensive services in international trade. Studies on Russian Economic Development, 25(1), 77-83. google scholar
• Bloom, N., Liang, J., Roberts, J. ve Ying, Z. J. (2015). Does working from home work? Evidence from a Chinese experiment. The Quarterly Journal of Economics, 130(1), 165-218. google scholar
• Boudreau, J. W., Jesuthasan, R., & Creelman, D. (2015). Lead the work: Navigating a world beyond employment. New Jersey, USA: John Wiley & Sons. google scholar
• Broschak, J. P., Davis-Blake, A., & Block, E. S. (2008). Nonstandard, not substandard: The relationship among work arrangements, work attitudes, and job performance. Work and Occupations, 35(1), 3-43. google scholar
• Cekanavicius, L., Kasnauskiené, G. (2006). Brain Drain: Calamity, Waste or Opportunity?. Proceedings of the 2nd International Conference „Human resources - the main factor of regional development in (174-181). Klaipéda University. google scholar
• Dans, E. (2022). How nearshoring is creating a virtual brain drain in Latin America. Retrieved from https://medium.com/enrique-dans/how-nearshoring-is-creating-a-virtual-brain-drain-in-latin-america-ea5c11e306b1 google scholar
• David, S. A. (2010). Learning mobility between Europe and India: a new face of international cooperation. Exedra: Revista Científica, (1), 85-96. google scholar
• Demir, F. ve Gerşil, G. (2008). Çalışma hayatında esneklik ve Türk hukukunda esnek çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 68-89. google scholar
• Dingel, J. I., & Neiman, B. (2020). How many jobs can be done at home?. Journal of Public Economics, 189, 104235. google scholar
• Dura, C. ve Kılıçarslan, Z. (2011). Ulusötesi şirketler ve ulus devlet: güç kayması üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 11-37. google scholar
• Dünya Bankası (2019). Göç ve beyin göçü. Dünya bankası eca ekonomik güncelleme raporu. Retrieved from https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/ handle/10986/32481/211506TU.pdf?sequence=6&isAllowed=y google scholar
• Ernst, D. (2008). Asia’s “upgrading through innovation” 31 strategies and global innovation networks: an extension of Sanjaya Lall’s research agenda. Transnational Corporations, 17(3). 31-59. google scholar
• Eryiğit, S. (2000). Esnek üretim, esnek organizasyon, esnek çalışma. Kamu-İş, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 5(4), 1-16. google scholar
• Gibson, J. W., Blackwell, C. W., Dominicis, P., & Demerath, N. (2002). Telecommuting in the 21st century: Benefits, issues, and a leadership model which will work. Journal of Leadership studies, 8(4), 75-86. google scholar
• Global Workplace Analytics (2022). Work-at-Home after Covid-19 Our Forecast Retrieved from https://globalworkplaceanalytics.com/work-at-home-after-covid-19-our-forecast google scholar
• Guimaraes, T., & Dallow, P. (1999). Empirically testing the benefits, problems, and success factors for telecommuting programmes. European Journal of Information Systems, 8(1), 40-54. google scholar
• Günay, C. İ. (2004). Çalışma sürelerinde esneklik. Kamu-İş Dergisi, 7(3), 173-189. google scholar
• Günbayı, İ. (2019). Nitel araştırmada veri analizi: tema analizi, betimsel analiz, içerik analizi ve analitik genelleme. Retrieved from http://www.nirvanasosyal.com/h-392- nitel-arastirmada-veri-analizi-tema-analizi-betimsel-analiz-icerik-analizi-ve-analitik-genelleme.html google scholar
• Hatipler, M. ve Köksalan, N. (2021). Covıd-19 Salgını sürecinin bir gerçeği olarak dijital göç. Crisanto E. Avila (Ed.), 5. International Paris Conference on Social Sciences içinde (90-103). Paris, Fransa: IKSAD Globa Publications.. google scholar
• Jackson, P. J. (2002). Teleworking: International perspectives from telecommuting to the virtual organisation. In P. J. Jackson & M. V. Wıelen. Introduction: from new designs to new dynamics. (pp. 17-32). London, UK: Routledge. google scholar
• Jarblad, A. (2003). The global political economy of transnational corporations: A theory of asymmetric interdependence. Lulea University of Technology, C Extended Essay, No:47. google scholar
• Jay, Rachel (2020). Flex jobs celebrates national flex day on October 20. Retrieved from https://www. flexjobs.com/blog/post/what-is-national-flex-day-v2/ google scholar
• Kalleberg, A. L., Rasell, E., Cassirer, N., Reskin, B. F., Hudson, K., Webster, D., ... & Spalter-Roth, R. M. (1997). Nonstandard work, substandard jobs. Flexible work arrangements in the US. Economic Policy Institute, 1660 L Street NW, Suite 1200, Washington, DC 20036. google scholar
• Kalleberg, A. L., Reskin, B. F., & Hudson, K. (2000). Bad jobs in America: Standard and nonstandard employment relations and job quality in the United States. American Sociological Review, 256-278. google scholar
• Kamacı, A. (2018). Küreselleşme sürecinde çok uluslu şirketlerin ekonomik açıdan değerlendirilmesi. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami Ve Politik Bilimler Dergisi, 3(2), 81-92. google scholar
• Kaya, M. (2003). Beyin göçü/erozyonu. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 5(2), http://www.isguc.org/?p=article&id=152&cilt=5&sayi=2&yil=2003 google scholar
• Kaya, M. (2009). Beyin göçü/entelektüel sermaye erozyonu bilgi çağının gönüllü göçerleri: beyin gurbetçileri, Eğitime Bakış Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 14-29. google scholar
• Kaya, M. ve Doğan, B. B. (2016). Esnek çalışma modeli: Ev eksenli çalışma. Electronic Journal of Social Sciences, 15(58). 1069-1099. google scholar
• Kocabıyık, O. O. (2016). Olgubilim ve gömülü kuram: Bazı özellikler açısından karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 55-66. google scholar
• Koçtürk, O. M. ve Eker, M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve çok uluslu şirketlerin gelişimi. Turkish Journal Of Agricultural Economics, 18(1). 35-42. google scholar
• Küçük, Ö. (2021). Emeğin dijital dönüşümü ve istihdam. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 4(8), 307-328. google scholar
• Lee, D. R. (1996). Why is flexible employment increasing?. Journal of Labor Research, 17(4), 543-553. google scholar
• ManpowerGroup (2021). Skills Revolution Reboot: The 3Rs- Renew, Reskill, Redeploy The Impact of Covid-19 on Digitalization and Skills: The New Future for Workers. Retrieved from https:// www.manpower.com.tr/mp-include/uploads/2021/02/mpg-skills-revolution-reboot-2021.pdf 11.5.2022 google scholar
• Messenger, J. C. (2017). Working anytime, anywhere: The evolution of telework and its effects on the world of work. IUSLabor. Revista d’anàlisi de Dret del Treball, (3). google scholar
• Murat, G. ve Aykaç, M. (2020). Covıd-19 ve emek piyasaları: etkiler ve muhtemel yönelişler. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 9(1), 91-122. google scholar
• Mukhtarov S, Dinçer, H, Baş, H. and Yüksel S. (2022). Policy Recommendations for Handling Brain Drains to Provide Sustainability in Emerging Economies. Sustainability. 14(23):16244. google scholar
• Nadkarni, A. (2021). Virtual brain drain: Kiwis eye offshore firms for better benefits. Retrieved from https://www.newsroom.co.nz/virtual-brain-drain-kiwis-eye-offshore-firms-for-better-benefits google scholar
• NicCanna, C., Razzak, M. A. J. Noll and Beecham, S. (2021). Globally distributed development during Covid-19, IEE/ACM 8th International Workshop on Software Engineering Research And Industrial Practice (SER&IP), 2021, pp.18-25. google scholar
• Olaoye, I., Dabiri, M. A., & Amao, S. (2013). Transnational labour movement, ICT and globalization: turning Africa’s drain to gain.International Business Management. 12805-12811. google scholar
• Öztürkoğlu, Y. (2013). Tüm yönleriyle esnek çalışma modelleri. Beykoz Akademi Dergisi, 1(1), 109-129. google scholar
• Parlak, Z. ve Özdemir, S. (2011). Esneklik kavramı ve emek piyasalarında esneklik. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 60, 1-60. google scholar
• Pazarcık, S. F. (2010). Beyin göçü olgusu ve amerika birleşik devletleri üniversitelerinde çalışan türk sosyal bilimciler üzerine bir çalışma. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale. google scholar
• Phillips, S. (2020). Working through the pandemic: Accelerating the transition to remote working. Business Information Review, 37(3), 129-134. google scholar
• Pitel, L. (2021). Lira slide pushes young Turks to virtual working overseas. Retrieved from https:// www.ft.com/content/63a0021e-0fd0-4636-ae4a-66fa8a7a43bd google scholar
• Reynolds, B.W. (2022). What is a flexible Job? Retrieved from https://www.flexjobs.com/blog/post/ what-is-national-flex-day-v2/ google scholar
• Robinson, W. I. (2002). Küresel kapitalizm ve ulusötesi kapitalist hegemonya: Kuramsal notlar ve görgül deliller. çev. E. Türközü, Praksis, 8, 125-168. google scholar
• Serinikli, N. (2021). Covid 19 Salgın sürecinde örgütsel değişim: uzaktan/evden çalışma modeli. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 277-288. google scholar
• Shafizadeh, K., Niemeier, D., Mokhtarian, P., & Salomon, I. (1998). The costs and benefits of telecommuting: An evaluation of macro-scale literatüre. Partners for Advanced Transit and Highways (PATH) Working Paper (Path Mou 278- Telecommuting Public Investment Study). google scholar
• Soares, S., Bonnet, F., Berg, J., & Laboriau (2021). From potential to practice: Preliminary findings on the numbers of workers working from home during the COVID-19 Pandemic. Policy Brief, ILO, Geneva. google scholar
• Tanrısevdi, F., Durdu, İ. ve Tanrısevdi, A. (2019). Beyin göçü mü? Beyin gücü mü?. Journal Of Travel And Tourism Research, (14), 133-158. google scholar
• Teferra, D. (2003). Diasporas sicentifiques scientific diasporas. In R. Barre, V. Hernandez, J.B. Meyer & D. Vinck (2003), Unleashing the forces of the diaspora: Capitalizing on brain drain in the era of information and communication Technologies (pp. 426-442). Paris, France: IRD Editions. google scholar
• The State of Remote Work Report by Owl Labs. (2019, September). Retrieved from https://www. owllabs.com/state-of-remote-work google scholar
• Usta, A. (2019). Evreleri ile bilimsel araştırma süreci ve raporlaştırılması. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 6(13), 85-101. google scholar
• Virtaneva, M., Feshchenko, P., Hossain, A., Kariluoto, A., Himmanen, J., Kaitila, P., Kultanen, J., Kemell, K.-K., & Abrahamsson, P. (2021). COVID-19 Remote Work: Body Stress, Self-Efficacy, Teamwork, and Perceived Productivity of Knowledge Workers. In E. Parmiggiani, A. Kempton, & P. Mikalef (Ed.), SCIS 2021: Proceedings of the 12th Scandinavian Conference on Information Systems (Article 8). Association for Information Systems. google scholar
• Y ağar, F. ve Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9. google scholar
• Y ıkmış, M. S. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 183-197. google scholar
• Y ılmaz, Y. (2021). Dijital Ekonomiye Geçiş Süreci, Ölçümü ve Dijitalleşme Verimlilik İlişkisi. İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 283-316. google scholar