Osmanlı Yenileşme Hareketleri Döneminde Çocuk Eğitimi

Year 2020, Volume: 1 Issue: 2, 245 - 280, 01.12.2020

Ümmü Gülsüm Arslan , Günseli Orhon

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin çocuk eğitimi veren kurumlarının yapısında meydana gelen değişimler ve devletin modernleşme sürecinin çocuk eğitimi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nde 4-12 yaş arası çocukların eğitimi klasik ve modern dönem olarak iki döneme ayrılmaktadır. Bu çalışmada ikinci dönemin karakteristik özelliklerinden bahsedilerek modernleşme dönemi üzerinde ağırlıklı olarak durulmaktadır. Osmanlı Devleti’nde klasik dönemde ilköğretim görevini üstlenen kurumlar mahalle mektepleridir. Bu dönemde yüksek öğretim görevini de medreseler üstlenmiştir. Klasik dönem Tanzimat’ın ilanı ile son bulmuştur. Tanzimat’la başlayan modernleşme dönemi çocuk eğitiminde devlet seviyesinde ciddi adımların atıldığı bir dönem olmuştur. Pratikte çok fazla ilerleme kaydedilemese de teori de önemli kararlar alınmıştır.

Keywords

Osmanlı Yenileşme Hareketleri, Çocuk, Eğitim

Child Education in the Period of Ottoman Reform Period

Abstract

In this study, the changes in the structure of the institutions of the Ottoman State providing child education and the effects of the state's modernization process on child education were examined. Education of children between the ages of 4-12 in the Ottoman State is divided into two periods as classical and modern. In this study, the characteristics of the second period are mentioned and the modernization period is emphasized. The institutions that undertook primary education in the Ottoman State in the first periods are neighborhood schools. During this period, madrasahs undertook higher education duty. The classical period ended with the declaration of Tanzimat. This period was a time when serious steps were taken at the state level in child education. Although little progress has been made in practice, theory has also made important decisions.

Keywords

Ottoman innovation movements, Child education, Child

References

• Aksoy, İ. (2008). II. Meşrutiyet dönemi eğitim politikası ve Satı Bey. Gazi Türkiyat Dergisi, Güz 2008(3).
• Akyıldız, A. (1993). Tanzimat dönemi Osmanlı merkez teşkilâtında reform: 1836-1856. Eren.
• Akyüz, Y.(1985). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S. Pegem Akademi.
• Akyüz, Y.(2004). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S. 2004. Pegem Akademi.
• Akyüz,Y., Uygun,S. & Kafadar, O. (2005). Anaokullarının İkinci Meşrutiyet dönemi gelişiminde okul ve çocuk sağlığı. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi,4(7).
• Araz, Y. (2013). 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına: Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak. Kitap Yayınevi.
• Baytal, Y. (2000). Tanzimat ve II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikalari. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 11(11), 23-32.
• Berker, A. (1945). Türkiye’de ilköğretim I: 1839-1908. Milli Eğitim Yayınları.
• Berkes, N. (1973). Türkiye’de çağdaşlaşma. Yapı kredi Yayınları.
• Binbaşıoğlu, C. (2005) Türk eğitim düşüncesi tarihi. Anı Yayıncılık.
• Birinci A., & Kara. İ. (2005). Bir eğitim tasavvuru olarak mahalle/sıbyan mektepleri. Dergah Yayınları.
• Budak L., & Budak Ç. (2014). Osmanli İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne İlkokul Programlari (1870–1936). Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18 ( 1).
• Cevat, M. (2002). Maarif-i Umumiye Nezareti tarihçe-i teşkilat ve icraatı. Milli Eğitim Yayınları.
• Çelik, A. (2007). Hatıralarla sıbyan mektepleri. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, ( 27), 125-135.
• Çelenk, S. (2008). The History of Laicism on Turkish Educational System. İlköğretim Online, 7(2), 368-375.
• Demirel, F. (2010). Mekteb-i İdâdî. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Demirel, F. (2012). Osmanlı Eğitim Sisteminin Modernleşmesi Sürecinde Hiyerarşi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2).
• Doğan, R. (1997). Osmanlı eğitim kurumları ve eğitimde ilk yenileşme tahlili. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37(1), 407-442.
• Erdoğdu, T.(1996). Maarif-i Umumiyye Nezareti Teşkilatı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42.
• Eren, A. C. (2007). Tanzimat fermanı ve dönemi. Derin Yayınevi.
• Ergin, O.( 1940). Türkiye maârif tarihi I-II. Eser Kültür Yayınları.
• Ergün, M. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri, nitel araştırma. [Çevrimiçi: http://www.egitim.aku.edu.tr/nitelarastirma.ppt#2561] Erişim: 15 Mayıs 2017.
• Gelişli, Y. (2002). Osmanlı ilköğretim kurumlarından mahalle mektepleri (kuruluşu, gelişimi ve dönüşümü). Türkler, C.15, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, (2002): 35-43.
• Görür, E. D.(2015). İnas rüşdiye mektepleri: Yanya Hamidiye inas rüştiye mektebi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 8(36).
• Gündüz, M. (2010). Gelenek ve modernlik arasında bir eğitimci: Satı Bey ve Fenn-i Terbiye adlı eseri üzerine bir inceleme. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish, 5(3).
• Gündüz, M. (2013). Osmanlı eğitim mirası klasik ve modern dönem üzerine makaleler. Doğu Batı Yayınları.
• Güdek, M.(2012). Modernleşme döneminde Osmanli’da çocuk eğitimi ve literatürü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İhsanoğlu, E. (2010). Dârülfünun (Osmanlı’da kültürel modernleşme’nin odağı). İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Bilim Yayıncılık.
• Koçer, H. A. (1991).Türkiye’de modern eğitimin doğuşu ve gelişimi (1773-1923). Milli Eğitim Bakanlığı. Kodaman, B. (1991). Abdülhamid devri eğitim sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Kurt, K. S. (2011). Osmanlı Devleti’nde kadın eğitimi harem’den mektebe. İstanbul: Yitik Hazine.
• Nurdoğan, A. M. (2014). Abdülhamid Döneminde İlköğretim Okullarındaki Ders Kitapları ve Tarih Öğretimi. Turkish History Education Journal, 3 (2), 82-111.
• Özkan, S. (2010). Türk eğitim tarihi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Öztürk, C. (2005). Türkiye’de dünden bugüne öğretmen yetiştiren kurumlar. Milli Eğitim Yayınları.
• Özyalvaç, A. N. (2011) Bir müfettiş raporunda erken 20. yüzyıl İstanbul suriçi sıbyan mektepleri. Türkiyat Mecmuası, 21(1), 345-373.
• Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da eğitimin modernleşmesi (1839-1908) (İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin). İletişim Yayınevi.
• Şen, A. (2013). Osmanlı’dan günümüze eğitimde modernleşme çabaları. Ekev Akademi Dergisi, 17(57).
• Şimşek, H.(1995). İlköğretim sistemimiz (1923-1950) üzerine yapı, amaç ve muhteva yönünden bir tahlil. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van
• Talay, A. (1991). Eserleri ve hizmetleriyle Sultan Abdulhamit. Risale Yayınları.
• Tekeli, İ. , & İlkin, S.(1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda eğitim ve bilgi üretim sisteminin oluşumu ve dönüşümü. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Unat, F. R. (1964). Türk eğitim sisteminin gelişmesine tarihî bir bakış. Milli Eğitim Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.