FOREIGN TRADE IN THE AUTOMOTIVE SECTOR TO THE TURKISH ECONOMY IMPACT: AN ECONOMETRIC MODEL

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 5, 95 - 114, 30.06.2025

Umut İnanç Ekizoğlu , Guldenur Çetin

https://doi.org/10.62101/iticudisticaretdergisi.1668897

Öz

This study aims to examine the impact of Turkey's automotive exports on economic growth with an empirical approach. In the first part of the three-part study, the concept of economic growth is explained and the basic characteristics and types of growth are emphasized. In the second part, the relationship between economic growth and foreign trade is discussed, and the historical development of the automotive sector, as well as production and export data both globally and in Turkey, are presented. In the third part, the relationship between automotive exports and economic growth is evaluated with data from the period 1969-2023. In this context, an examination was made on annual data by applying distributed lag autoregressive bounds test (ARDL) analysis. The findings revealed that automotive exports have a statistically significant and positive impact on economic growth. This situation shows that the automotive sector has strategic importance in terms of foreign trade and economic growth.

Anahtar Kelimeler

Automotive Exports , Economic Growth , International Trade , ARDL Test

OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE DIŞ TİCARETİN TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR MODEL

Öz

Bu çalışma, Türkiye’nin otomotiv ihracatının ekonomik büyüme üzerindeki etkisini ampirik bir yaklaşımla incelemeyi amaçlamaktadır. Üç bölümden oluşan araştırmanın ilk bölümünde, ekonomik büyüme kavramı açıklanmış, büyümenin temel özellikleri ve türleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise ekonomik büyüme ile dış ticaret arasındaki ilişki ele alınmış ayrıca otomotiv sektörünün tarihsel gelişimi ile hem dünya genelinde hem de Türkiye özelinde üretim ve ihracat verileri sunulmuştur. Üçüncü bölümde ise otomotiv ihracatı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki 1969-2023 dönemine ait verilerle değerlendirilmiştir. Bu kapsamda gecikmesi dağıtılmış otoregresif sınır testi (ARDL) analizi uygulanarak yıllık veriler üzerinden bir inceleme yapılmıştır. Elde edilen bulgular, otomotiv ihracatının ekonomik büyüme üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Bu durum, otomotiv sektörünün dış ticaret ve ekonomik büyüme açısından stratejik bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Otomotiv İhracatı , Ekonomik Büyüme , Uluslararası Ticaret , ARDL Testi

Kaynakça

• Abbas, S. (2012). Causality between exports and economic growth: Investigating suitable trade policy for Pakistan. Eurasian Journal of Business and Economics, 5, 91-98.
• Aksu, L. (2014). Türkiye’de 1960-2009 Yıllarını Kapsayan Dış Ticaret Politikalarının İktisadi Büyüme Üzerindeki Etkilerinin Ekonometrik Analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 375-426.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye'nin ihracat ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 35-47.
• Altın, R. (2024, 18 Kasım). https://medium.com/@stat.altin/zaman-serisi-analizlerinde-dura%C4%9Fanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n-belirlenmesi-i%CC%87%C3%A7in-adf-phillips-perron-ve-kpss-testi-dcbf168f4ad9/ adresinden alınmıştır.
• Alkin, E. (1992). İktisat. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Belkania, D., & Karimov, M. (2024). An empirical examination of the export-led growth theory regarding Georgia. European Journal of Marketing and Economics, 7(2), 88-96.
• Benli, Y. K., Altuntaş, S. C., & Yıldız, E. (2024). Sanayi Üretiminin, Otomotiv İhracatının ve Toplam İhracatın Gayri Safi Yurt İçi Hâsılaya (GSYİH) Etkisi: Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile Analizi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(3), 801-824.
• Çatalbaş, N. (2022). 1980-2020 Döneminde Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(73), 15-32. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1034504
• Çelik, H. (2022, Mart). Türkiye’de İhracat Çeşitliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Yaklaşımı. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, sayı 35.
• Dursun, A. (2020). Türkiye ve Güney Kore Arasında İmzalanan Serbest Ticaret Anlaşması (STA)’nın Türkiye’nin Güney Kore ile Dış Ticaretine Etkisinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı. Ufuk Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Düğer, İ., & Dulupçu, M. (2007). İktisada Giriş. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Eken, A. (2019). Dış Ticaret. Ankara: Nobel Yayın.
• Elbeydi, K. R., Hamuda, A. M., & Gazda, V. (2010). The relationship between export and economic growth in Libya Arab Jamahiriya. Theoretical and Applied Economics, 1(1), 69.
• Erdinç, Z. (2018). İktisadi Büyüme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:3656.
• Ersin, İ. (2018). İhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Test Edilmesi: MINT Ülkeleri Örneği. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-38. https://doi.org/10.38009/ekimad.494025
• Francisco, F. R. (2001). Exports, imports, and economic growth in Portugal: Evidence from causality and cointegration analysis. Economic Modelling, 18(4), 613–623. https://doi.org/10.1016/S0264-9993(00)00055-9
• Göçer, İ., & Hepkarşı, N. (2013). İhracat-Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 57-87.
• Gönel, F. (2013). Kalkınma Ekonomisi. Ankara: Efil Yayınevi.
• Guliyev, A. (2023). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi: ARDL Modeli Yaklaşımı ve Granger Nedensellik Analizi [Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Gülmez, F. Y. A., Yardımcıoğlu, F., & Gülmez, A. (2013). Türk Cumhuriyetlerinde İhracat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1), 145-161.
• Güriş, S., Çağlayan, E., & Güriş, B. (2020). R ile Temel Ekonometri. Der Yayınları.
• Gürsoy, Y. (2018). Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Güven, E. T. A. (2021). İhracata dayalı büyüme modeli: Türkiye örneği (1980-2020). Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 63-70.
• Kurt, S., & Berber, M. (2008). Türkiye'de Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 57-80.
• Kutlar, A. (2005). Uygulamalı Ekonometri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özbay, F., Pehlivan, C., & Oğuztürk, B. S. (2020). Otomotiv İhracatının İstihdam, Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4), 569-585.
• Manisalı, E. (1975). Gelişme Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Parasız, İ. (2008). Ekonomik Büyüme Teorileri. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Raheem, I. A. (2016). Analysis of the effects of oil and non-oil export on economic growth in Nigeria.
• Saçık, S. Y. (2009). Dış Ticaret Politikası ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2009(1), 162-171.
• Seyidoğlu, H. (2011). İktisat Biliminin Temelleri. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Takım, A. (2015). Uluslararası Ticarete Giriş. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Tarı, R. (2015). Ekonometri. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tuncer, İ. (2002). Türkiye’de İhracat, İthalat ve Büyüme: TODA-Yamamoto Yöntemiyle Granger Nedensellik Analizleri (1980–2000). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(9).
• Turner, P. (2010). Power properties of the CUSUM and CUSUMSQ tests for parameter instability. Applied Economics Letters, 17(11). https://doi.org/10.1080/00036840902817474
• Uçak, S., Kuvat, Ö., & Aytekin, A. G. (2018). Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları–Büyüme İlişkisi: ARDL Yöntemi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 129-160.
• Ünsal, E. (2011). Makro İktisat. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Yıldırtan, D. (2011). E-Views Uygulamalı Temel Ekonometri. İstanbul: Türkmen.