Principles of Mandatory Mediation in Commercial Disputes in Turkish Law with Determinations and Comments on its Applications

Yıl 2021, Sayı: 70, 1 - 52, 31.12.2021

Dilek Cengiz

https://doi.org/10.26650/annales.2021.70.0001

Öz

Mediation is based on voluntariness, having developed in due course to eventually become widespread. Mandatory mediation has become an exception to voluntary mediation with the elimination of the principle of voluntariness. Mandatory mediation has been applied in Turkish law in the field of labour law since its acceptance with Article 3 of Law No. 7036 on Labour Courts. After the initial obtaining of successful results, it was accepted by the Turkish Commercial Code as well. In this study, various comments and evaluations are made regarding the principles and applications of the mandatory mediation model prescribed by the Turkish Commercial Code. Within the framework of these comments and evaluations, some explanations of relevant opinions are provided. We also consider whether mandatory mediation is in compliance with the general principles of commercial law.

Anahtar Kelimeler

Mandatory mediation, Turkish commercial law, Turkish Commercial Code Art. 5/A, principles of mandatory mediation, applications of mandatory mediation in Turkish commercial law

Türk Hukukunda Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuğun İlkeleri ile Uygulamalarına İlişkin Tespitler ve Değerlendirmeler

Öz

Arabuluculuk, niteliği gereği gönüllülük ilkesini içeren ihtiyari arabuluculuk modeli ile ortaya çıkmış, gelişmiş ve yaygınlaşmıştır. Zorunlu arabuluculuk ise, ihtiyari arabuluculuğun aksine gönüllülük ilkesini bertaraf eden istisnai bir arabuluculuk modeli olarak, genel arabuluculuk modeli olan ihtiyari arabuluculuğun karşısında yer almıştır. Zorunlu arabuluculuk Türk hukukunda önce İş hukuku alanında 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu (İMK) m 3 düzenlemesi ile kabul edilerek uygulanmıştır. Elde edilen başarılı sonuçlar üzerine Türk ticaret hukukunda da kabul edilmiştir. Bu çalışmada Türk ticaret hukukunda ortalama olarak 1,5 yıldır uygulanmakta olan zorunlu arabuluculuk modelinin kuramsal içeriğine, ilke ve uygulamalarına ilişkin tespitler ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bu tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde konunun içerdiği başlıca hukuki sorunlara ve çözümlerine yönelik kendi görüşümüzle beraber çeşitli görüşlere ilişkin açıklamalara yer verilmiştir. Bu tespitler, değerlendirmeler ve açıklamalara dayanılarak zorunlu arabuluculuğun Türk ticaret hukukundaki ilkelerinin yerindeliğine ve uygulamaların etkinliğine ilişkin çıkarsamalar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu Arabuluculuk, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m 5/A, Türk Ticaret Hukukunda Zorunlu Arabuluculuğun İlkeleri ve Uygulamalar

Kaynakça

• Alangoya Y, Yıldırım K and Yıldırım- Deren N, Medeni Usul Hukuku Esasları (7th edn Beta 2009). google scholar
• Arkan S, Ticari İşletme Hukuku (26th edn AÜBTİHE Iş BankasıVakfı 2020). google scholar
• Bahtiyar M, Ticari İşletme Hukuku, Ders Notları Soru Örnekleri (19th edn Beta 2018). google scholar
• Bahtiyar M, Biçer L, ‘Adi İş/Ticari İş/Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi’ Prof Dr Cevdet Yavuz’a Armağan (2nd edn Legal 2012) 395-436. google scholar
• Bullock S, Gallagher N and Rose L, ’Surveying The State of The Meditative Art: A Guide to Institutionalizing Mediation’ (1997) 67(3) Louisiana Law Review 885-940. google scholar
• Bulut U, Medeni Usul Hukukunda Davaların Yığılması Objektif Dava Birleşmesi, (1st edn Adalet 2017). google scholar
• Ceylan-Şahin, Ş, Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, (1st edn XII Levha 2009). google scholar
• Çil, Ş, İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk (1st edn Yetkin 2018). google scholar
• Demir, Ş, ‘Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu Anayasaya Aykırı Değildir’, https://www.samildemir. av.tr/2016/12/arabulucuya-başvuru-zorunluluğu-anayasaya-aykırı-degildir/ (14.08.2020). google scholar
• Domaniç H and Ulusoy E, Ticaret Hukukunun Genel Esasları (Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 5st edn 2007). google scholar
• Erdem Ü, Ticaret Mahkemeleri Kararlarında Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk, (Seçkin Ankara 2019). google scholar
• Erol M, Türk Hukukunda Arabuluculuk ve Teşkilatlanması (1st edn, Adalet, 2018). google scholar
• Görgün, Ş, Börü L Toraman B and Kodakoğlu M, Medeni Usul Hukuku (7th edn Yetkin 2018). google scholar
• Gözler K, Genel Hukuk Bilgisi (19th edn Ekin 2019). google scholar
• Gavrılla, AC, ‘Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Arabuluculuk’, in Mine Demirezen (eds) T.C.Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Arabuluculuk ve Arabuluculukta Avukatın Rolü Sempozyumu, (1st edn Deniz Press 2017) 1719. google scholar
• Grasso G, ‘Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Arabuluculuk’ in Mine Demirezen(eds) T.C. Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Arabuluculuk ve Arabuluculukta Avukatın Rolü Sempozyumu, (1st edn, Deniz Press, 2017) 19-20. google scholar
• Hanks M, ‘Perspectives and Mandatory Mediation’ (2012) 35(1) UNSW Law Journal 829-931. google scholar
• Hanemann VJ, ‘The Inappropriate Imposition of Court- Ordered Mediation in Will Contents’ (2012) 60 (4) Clevelend Law Review 7513-555. google scholar
• Hutchinson C, ‘The Case for Mandatory Mediation’ (1996) 42(4) Loyola Law Review 85-95. google scholar
• Ildır G, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü (1st edn, Seçkin, 2003). google scholar
• Kaplan Y, ‘Arabuluculuk ve Türk Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısına Eleştirisel Bir Bakış’ (2008) 28(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 115-146. google scholar
• Karaca, OU, ‘Dava Şartı Olan Arabuluculuk Kapsamındaki Sınai Mülkiyet Uyuşmazlıkları’ (2019) 12(1) ABFMR 48-51. google scholar
• Karacabey, K, ‘Zorunlu Arabuluculuğun Hukukun Temel İlkelerine Aykırılığına ve Uygulanabilirliğine Dair Sorunlar’ (2016) 61(123) ABD 451-488. google scholar
• Karslı A, Medeni Muhakeme Hukuku (4th edn Alternatif 2014). google scholar
• Kayar İ, Ticari İşletme Hukuku (11th edn, Seçkin, 2018). google scholar
• Kekeç EK, Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler (3th edn, Adalet 2016). google scholar
• Kırca İC, ‘Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Arabuluculuk’ in Mine Demirezen(eds) T.C.Adalet Bakanlığı, Hukuk İşleri MüdürlüğüArabuluculuk Daire Başkanlığı, Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk ve Arabuluculukta Avukatın Rolü Sempozyumu (1st edn Ankara 2017) 21-23. google scholar
• Koçyiğit, İ and Bulur A, “T.C. Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü-Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk”, ARCS (1st edn 2018). http://www.adb.adalet.gov.tr. 29. 03. 2020. google scholar
• Kurt R, ‘İş Yargısında Arabuluculuk’ (2018) 135 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 405-444. google scholar
• Kurt Konca N, ‘Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk’ (2018) 225 Seta Perspektif 1-6 google scholar
• Kuru B, Medeni Usul Hukuku (14th edn Legal, 2015). google scholar
• Leathes, M, ‘2020 Vision-Where in the World Will Meditation Be10 Years’, http:// www. ‘2020 Vision-Where in the World will Meditation be10 Years’Mediation in 2020 (mediate.com) (05.03.2020). google scholar
• Moroğlu E and Kendigelen A, İçtihatlı Notlu Türk Ticaret Kanunu ve İlgili Mevzuat (10th edn, On İki Levha 2014). google scholar
• Muşul T, Medeni Usul Hukuku (3th edn Yetkin 2012). google scholar
• Nomer - Ertan F, Haksız Rekabet Hukuku: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre (1st On İki Levha 2016). google scholar
• Özekes M, Atalı M, Ekmekçi Ö and Seven V, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk (2nd edn On İki Levha 2019). google scholar
• Özmumcu S, ‘Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bir Bakış’ (2016) 74(2) İÜHFD 807-842. google scholar
• Paslı, A, ‘Ticari İşletme ve Ticaret Şirketleri Bakımından Zorunlu Arabuluculuğun Değerlendirilmesi’, in Ceyda,Süral Efeçınar, Mehmet Ertan Yardım (eds) Kadir Has Üniversitesi Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk Sempozyumu (1st edn Seçkin 2019) 13-25. google scholar
• Pekcanıtez H, Medeni Usul Hukuku, C.I-2 (15th edn On İki Levha 2017). google scholar
• Quek D, ‘Mandatory Mediation: An Oxymoron! Examining the Feasibility of Implementing a Court- Mandated Mediation Program’ (2010) 11(1) Cardozo Journal of Conflict Resolution 479-509. google scholar
• Sander F, ‘Another Wiev of Mandatory Mediation’ (2007) 13(1) Dispute Resolution Magazine 12-29. google scholar
• Sander F, Allen, W and Hensler D, ‘Judical (Mis) Use of ADR’ (1996) 27(4) A Debate University of Toledo Law Review 885-995. google scholar
• Subaşı İ; ‘Toplu İş Hukukunda Arabuluculuk’ in Hüseyin Ülgen, Aslan Kaya and Gül Okutan-Nilsson (Eds) Prof. Dr. Ünal Tekinalp’e Armağan, Bilgi Toplumunda Hukuk, C3 (1st edn, Beta 2003) 743-834. google scholar
• Sungurtekin-Özkan, M, ‘Avukatlık Kanunu’nun m 35/A Çerçevesinde Avukatın Uzlaşma Sağlama Yetkisi’ (2005) 15(2) Legal Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Dergisi 353-372. google scholar
• Tanrıver S, ‘Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizi Bağlamında Kamu Düzeninin Etkisi’, Makalelerim, (1985-2005) (1st edn, Asil 2005) 151-163. google scholar
• Tanrıver S, Medeni Usul Hukuku, C. I (2nd edn Yetkin 2018). google scholar
• Tanrıver S, ‘Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler’ (2020) 4(1) TBBD 111-142. google scholar
• Taşpolat Tuğsavul M, Arabuluculuk Kanun Tasarısı Çerçevesinde Türk Hukukunda Arabuluculuk (1st edn Yetkin 2012). google scholar
• T.C. Adalet Bakanlığı Türkiye Arabuluculuk Kurulu; ‘Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular İçin Model Etik ve Uygulama Kuralları’(March, 2013)<http:////www.adb.adalet.gov.tr/mevzuat/ etik_kurallar> (09.09.2020). google scholar
• United Nations Comission on International Trade Law,’UNCITRAL Model Law on International Commercial Conciliations with Guide to Enactmentand’ Use (2002) http://www.uncitral. org/2002 Model_Conciliation. (11.07. 2020). google scholar
• Ülgen H, Helvacı M, Kendigelen A, Kaya A and Nomer -Ertan F, Ticari İşletme Hukuku, Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Güncellenmiş (4th edn On İki Levha 2015). google scholar
• Üstündağ S, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II (7th edn Sulhi Garan 2000). google scholar
• Yardım ME, ‘Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuğa Başvuru’ in Ceyda Süral Efeçınar C, Mehmet Ertan Yardım (eds) Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ticari Uyuxmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk Sempozyumu (1st edn Seçkin 2019) 91-110. google scholar
• Yazıcı-Tıktık Ç, Arabuluculukta Gizliliğin Korunması (6th edn On İki Levha 2013). google scholar
• Yazıcı-Tıktık Ç, “Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Uygulamasının Temel İlkeler Bakımından Değerlendirilmesi’ in Ceyda Süral-Efeçınar and Ertan Yardım (eds) Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Sempozyumu (1st edn Seçkin 2019) 113-125. google scholar
• Wissler R, ‘The Effect of Mandatory Mediation: Empirical Research on The Experience of the Small Claims and Common Pleas Courts’ (1997) 33(1) Willamette Law Review 565-574. google scholar
• Yılmaz E, ‘Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi C 3 (1st edn Yetkin 2017). google scholar