Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Yönetime Katılma Haklarında Kırılma: Pay Üzerinde İntifa Hakkı Tesisi

Year 2021, Issue: 70, 53 - 71, 31.12.2021

Esra Cenkci

https://doi.org/10.26650/annales.2021.70.0002

Abstract

Eşya hukukuna ilişkin hükümler uyarınca intifa hakkı, sahibine, intifa konusunu zilyetliğinde bulundurma, yönetme, kullanma ve ondan yararlanma yetkilerini tanımaktadır. Bu çalışmada, intifa hakkının konusu anonim ortaklık payı olduğunda anılan yetkilerin ortaklık payından doğan yönetime katılma haklarına nasıl sirayet edeceği incelenmektedir. Konu, Türk Ticaret Kanunu 432 II merkezinde ele alınmaktadır. Türk Ticaret Kanunu bu konuda gerek mehaz İsviçre Borçlar Kanunu 690 II hükmünden gerekse 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’ndan bazı noktalarda ayrılarak üzerinde intifa hakkı bulunan paydan doğan oy hakkının intifa hakkı sahibi tarafından kullanılacağını; pay sahibinin menfaatlerini gözetmeyen intifa hakkı sahibinin tazminat sorumluluğunun doğacağını düzenlemektedir. Eşya hukuku kuralları ile birlikte değerlendirildiğinde hükmün oy hakkı açısından bir düzenleme getirdiği; oy hakkına sahip olan intifa hakkı sahibinin diğer yönetime katılma haklarını da kullanabildiği ve böylece payın yönetiminin intifa hakkı sahibinde olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Öte yandan, pay sahibi bu durumda tamamen etkisiz değildir; yönetime katılma haklarının bazıları pay sahibi tarafından da kullanılabilmektedir. Ne var ki, bu kapsama en az oy hakkı kadar etkili bir hak olan iptal davası açma hakkı dahil değildir. Çalışmada ayrıca, esas sözleşmede veya özel bir anlaşmada hükmün aksinin öngörülerek payın üzerinde intifa hakkı bulunmasına rağmen pay sahibinin payı üzerindeki otoritesini sürdürüp sürdüremeyeceği de tartışılmaktadır.

Keywords

Anonim ortaklık payı, intifa hakkı, oy hakkı, genel kurula katılma hakkı, bilgi alma hakkı, iptal davası açma hakkı

Fracture of Shareholders’ Rights to Participate in Management in Joint Stock Company: Establishment of Usufruct on the Share

Abstract

According to the provisions of property law, the usufruct grants the owner the power to possess, manage, use and benefit from the subject of the usufruct. This study determines how these powers will spread to rights to participate in management arising from the company’s share when the subject of the usufruct is a share of a joint stock company. The issue is handled in the center of article 432 II of the Turkish Commercial Code. The Turkish Commercial Code differs from the provisions of the Swiss Code of Obligation 690 II and the Turkish Commercial Code numbered 6762 in certain points and regulates that the voting right arising from the share which has usufruct on it is used by the usufructuary, but the usufructuary shall be liable for any loss incurred when he / she does not respect the interests of the shareholder. When evaluated together with the rules of property law, this study concludes that the provision brings a regulation in terms of voting rights; the usufructuary who has voting rights can also use other rights to participate in management, thus taking over the management of the share. However, the shareholder is not completely ineffective in this case. Some of the rights to participate in the management can also be used by the shareholder. Nevertheless, this does not include the right to file an annulment action, which is at least as effective as the voting right. This study also discusses whether the shareholder can maintain his or her authority over the share, despite there being a usufruct on the share, by stipulating otherwise in the articles of association or an agreement between parties.

Keywords

Share of joint stock company, usufruct, voting right, right to attend assembly general meetings, right to demand information, right to file an annulment action

References

• Arslanlı H, Anonim Şirketler II: Anonim Şirketin Organizasyonu (İstanbul Üniversitesi 1959).
• Aytaç Z, Sermaye Piyasası Hukuku ve Hisse Senetleri (BTHAE 1988).
• Bärtschi H, ‘Pfandrecht und Nutzniessung an Gesellschaftsanteilen’ in Peter V. Kunz, Florian S. Jörg and Oliver Arter (eds), Entwicklungen im Gesellschaftsrecht VII (Stämpfli 2012).
• Baumann M, ‘Nutzniessung und Wohnrecht, Art. 745-778 ZGB’ in Peter Gauch and Jörg Schmid (eds), Zürcher Kommentar ZGB Band IV/2a/2 - Das Sachenrecht - Die beschränkten dinglichen Rechte (3rd edn, Schulthess 1999).
• Baumann M, Praktische Probleme der Nutzniessung an Aktien, Obligationen und Anlagefonds-Anteilscheinen (Schulthess Polygraphischer 1980).
• Bichsel M and Mauerhofer K, in Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephen Wolf, Marc Amstutz and Roland Frankhauser (eds), ZGB Kommentar (3rd edn, Orell Füssli 2016).
• Boss W, in Jolanda Kren Kostkiewicz, Stephen Wolf, Marc Amstutz and Roland Fankhauser (eds), OR Kommentar (3rd edn, Orell Füssli 2016).
• Botschaft des Bundesrates an die Bundesversammlung zu einem Gesetzesentwurf über die Revision der Titel XXIV bis XXXIII des schweizerischen Obligationenrechts vom 21. Februar 1928 (BBl 1928 I 205).
• Böckli P, Schweizer Aktienrecht mit Fusionsgesetz, Börsengesellschaftsrecht, Konzernrecht, Corporate Governance, Recht der Revisionsstelle und Abschlussprüfung in neuer Fassung – unter Berücksichtigung der angelaufenen Revision des Aktien- und Rechnungslegungsrechts (4th edn, Schulthess 2009).
• Cramer C, in Lukas Handschin (ed), Zürcher Kommentar: Allgemeine Bestimmungen, Art. 620-659b OR Die Aktiengesellschaft (2nd edn, Schulthess 2016).
• Domaniç H, Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması - TTK Şerhi II (Temel 1988).
• Dekker S, in Jeannette K. Wibmer (ed), Aktienrecht Kommentar: Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR (1st edn, Orell Füssli 2016).
• Forstmoser P, Meier-Hayoz A and Nobel P, Schweizerisches Aktienrecht (1st edn, Stämpfli 1996).
• Germann S, Die personalistische AG und GmbH - Unter besonderer Berücksichtigung von Aktionär- und Gesellschafterbindungsverträgen, SSHW Band/Nr. 327 (Dike 2015).
• Horber F, ‘Das Auskunftsbegehren und die Sonderprüfung - siamesische Zwillinge des Aktienrechts’ (1995) (91) SJZ 165-171.
• Jung P, in Lukas Handschin (ed), Zürcher Kommentar: Allgemeine Bestimmungen, Art. 620-659b OR Die Aktiengesellschaft, (2nd edn, Schulthess 2016).
• Kägi U, in Jolanda Kren Kostkiewicz, Stephen Wolf, Marc Amstutz and Roland Fankhauser (eds), OR Kommentar (3rd edn, Orell Füssli 2016).
• Kaya A, Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Bilgi Alma Hakkı (BTHAE 2001).
• Kaya A, ‘Özel Denetim İsteme Hakkının Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı İle İlişkisi’ (2015) 31(1) BATİDER 61-83.
• Kendigelen A, Anonim Ortaklık Payı Üzerinde İntifa Hakkı (1st edn, Beta 1994).
• Kläy H, Die Vinkulierung, Theorie und Praxis im neuen Aktienrecht Helbing & Lichtenhahn 1997.
• Koeferli R, Die Nutzniessung an Wertpapieren unter besonderer Berücksichtigung der Nutzniessung an Aktien (P.G. Keller 1954).
• Köprülü B and Kaneti S, Sınırlı Ayni Haklar (Fakülteler Matbaası 1972-1973).
• Kunz PV, ‘Das Informationsrecht des Aktionärs in der Generalversammlung’ (2001) (8) AJP/PJA 883-900.
• Kunz PV, ‘Zur Subsidiarität der Sonderprüfung’ (1996) (92) SJZ 1-5.
• Länzlinger A, in Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt and Rolf Watter (eds), Basler Kommentar: Obligationenrecht II Art. 530-964 OR inkl. Schlussbestimmungen (5th edn, Helbing Lichtenhahn 2016).
• Moroğlu E, ‘Anonim Ortaklıkta Genel Kurul’ in Erdoğan Moroğlu (ed), Makaleler (On İki Levha 2010) 291-304.
• Moroğlu E, Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü (8th edn, On İki Levha 2017).
• Nagel T, ‘Die statutarische Vinkulierung nicht kotierter Namenaktien’ (2015) (1) AJP/PJA 191-202.
• Oğuzman K, Seliçi Ö and Oktay-Özdemir S, Eşya Hukuku (14th edn, Filiz 2011).
• Oğuz A, ‘Pay Senetleri Üzerinde İntifa Hakkı Kurulması ve İntifa Hakkının Kapsamı’ (1991) (1) Ankara Barosu Dergisi 23-44.
• Okçuoğlu Y, ‘Anonim ve Kooperatif Şirketler Genel Kurul Kararlarının İptali İçin Gerekli Olan Muhalefet ve Muhalefetin Tutanağa Geçirilmesi’ in Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu II (BTHAE 1985).
• Okur YT, ‘Üzerinde Kısmen İntifa Hakkı Tesis Olunmuş Hisse Senetlerinden Doğan Oy Hakkının Kime Ait Olacağı’ (1971) 18(7) İktisat ve Maliye Dergisi 273-278.
• Okur YT, ‘Hisse Senetleri Üzerinde İntifa Hakkı Tesisi’ (1971) 18(6) İktisat ve Maliye Dergisi 224-229.
• Okur YT, L’action en annulation des décisions de l’assemlée générale des actionnaires dans la société anonyme (Delachaux et Niestlé 1965).
• Plüss A, in Jeannette K. Wibmer (ed), Aktienrecht Kommentar: Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR (1st edn, Orell Füssli 2016).
• Poroy R, Tekinalp Ü and Çamoğlu E, Ortaklıklar Hukuku I (13th edn, Vedat 2014).
• Poroy R, Tekinalp Ü and Çamoğlu E, Ortaklıklar Hukuku II (13th edn, Vedat 2017).
• Raemy A and Gabriel S, in Vito Roberto and Hans Rudolf Trüeb (eds), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Bd. 7: Personengesellschaften und Aktiengesellschaft – Vergütungsverordnung [Art. 530-771 OR und VegüV] (3rd edn, Schulthess 2016).
• Riemer HM, Anfechtungs- und Nichtigkeitsklage im schweizerischen Gesellschaftsrecht (Stämpfli 1998).
• Schenker U, ‘Die Sonderprüfung – ein schwieriges Instrument’ (2019) (1) GesKR 18-36.
• Stadlin P, ‘Über die Rechtsstellung des Eigentümers von in Nutzniessung stehenden Aktien’ (1945) 17 SAG 185.
• Tanner B, in Lukas Handschin (ed), Zürcher Kommentar Band: Obligationenrecht. Art. 698-726 und 731b OR - Die Aktiengesellschaft (Generalversammlung und Verwaltungsrat, Mängel in der Organisation) (3rd edn, Schulthess 2018).
• Teoman Ö, ‘Anonim Ortaklıkta Paylar Üzerinde İntifa Hakkı Bulunması Durumunda Oy Hakkı Dışındaki Yönetim Haklarının Kimin Tarafından Kullanılacağı Sorunu’ in Ömer Teoman (ed), Tüm Makalelerim, vol. I-II: 1971-2001 (2nd edn, On İki Levha 2012) 365-376.
• Thurnherr C, in Peter Breitschmid and Alexandra Jungo (eds), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Bd 3: Sachenrecht Art. 641-977 ZGB (3rd edn, Schulthess 2016).
• Ülgen H, ‘Anonim Ortaklıklarda Paylar Üzerinde İntifa Hakkı Halinde Oy Hakkının Malik Tarafından Kullanılmasını Öngören Sözleşmelerin Geçerliliği’ (1977) 28(12) İktisat ve Maliye Dergisi 488-495.
• Waldburger M, in Vito Roberto and Hans Rudolf Trüeb (eds), Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Bd. 7: Personengesellschaften und Aktiengesellschaft – Vergütungsverordnung [Art. 530-771 OR und VegüV] (3rd edn, Schulthess 2016).
• Weber W, Das Stimmrecht bei Aktien in Nutzniessung (J. Kalt-Bucher 1927).
• Weber RH, in Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt and Rolf Watter (eds), Basler Kommentar: Obligationenrecht II Art. 530-964 OR inkl. Schlussbestimmungen (5th edn, Helbing Lichtenhahn 2016).
• Zürcher W, in Jolanda Kren Kostkiewicz, Stephen Wolf, Marc Amstutz and Roland Fankhauser (eds), OR Kommentar (3rd edn, Orell Füssli 2016).