Nihal Yeğinobalı’nın İhaneti: Manuel Puig’i Türkçe Çeviride Berman’ın Çerçevesinden İncelemek

Yıl 2023, Sayı: 19, 82 - 94, 15.12.2023

Ceyda Elgül

https://doi.org/10.26650/iujts.2023.1364377

Öz

Bu makale Manuel Puig’in ilk romanı La Traición de Rita Hayworth’un, Nihal Yeğinobalı imzalı 1991 tarihli Türkçe çevirisini, Antoine Berman’ın çeviri eleştirisi modeli ışığında incelemektedir. Bu model çeviri ürünlerin toplumsal yönünü öne çıkarmakla birlikte, çeviri eleştirisinde eserin anlam, amaç, yöntem ve formunun çevirmen tarafından nasıl ele alındığının açıklanmasını beklemektedir. Bu, çevirmenin etrafındaki tarihsel, toplumsal, edebi ve ideolojik çeviri söylemiyle ilişkilidir; böylece çeviri eleştirisinde, çevirmenin bu normları içselleştirip içselleştirmediği ya da bunlara aykırı davranıp davranmadığı da keşfedilir. Yeğinobalı’nın çalışması dolaylı bir çeviri olduğu için, makalede çevirmenin kullandığı aracı metin olan Suzanne Jill Levine’in İngilizce çevirisi tanıtılmakta ve dolaylı çeviri konusu Yeğinobalı’yı çevreleyen çeviri normları ve piyasa koşulları ışığında tartışılmaktadır. Son olarak, tüm bu veriler dahilinde kaynak metin ile çevirinin karşılaştırıldığı yüzleşme aşaması uygulanmaktadır. Makale, incelenen çeviri ürününe ilişkin hem metinsel hem de bağlamsal unsurları kapsayan bulgularla ve Berman’ın çeviri eleştirisi modelinin edebiyat çevirisi araştırmalarında kullanımıyla sonuçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antoine Berman, çeviri eleştirisi, dolaylı çeviri, Nihal Yeğinobalı, Türkçe çeviride Latin Amerika Edebiyatı

Betrayed by Nihal Yeğinobalı: Examining Manuel Puig in Turkish Through the Lens of Berman

Öz

This paper explores Nihal Yeğinobalı’s 1991 translation of Manuel Puig’s first novel La Traición de Rita Hayworth into Turkish in light of Antoine Berman’s model of translation criticism that highlights the social aspect of translation products and asks the critics to examine the translation project within a context that includes the translator’s elaboration of the meaning, purpose, mode, and form of their work. This concerns the historical, social, literary, and ideological discourse on translation surrounding the translator; thus the critic also discovers whether the translator internalizes these norms or acts against them. Because Yeğinobalı’s work is an indirect translation, the study introduces the medium text that the translator utilized, namely the English translation of the novel by Suzanne Jill Levine, and it discusses the topic of indirect translation in light of the translation norms and market conditions surrounding Yeğinobalı. Lastly, the study employs Berman’s stage of confrontation in which the source text is compared with the translation in light of the aforementioned data. The paper concludes with its findings on the examined translation product that covers both the textual and the contextual factors and presents the implications of Berman’s critical model on research in literary translation.

Anahtar Kelimeler

Antoine Berman, indirect translation, Latin American Literature in Turkish translation, Nihal Yeğinobalı, translation criticism

Kaynakça

• Bengi Öner, I. (1990). Çeviriyle Kırk Yıl: Nihal Yeğinobalı İle Bir Söyleşi. Argos Dergisi, Ağustos 1990, pp. 55-60. Retrieved from: https: //edebiyatsoylesileri.com/post/619634447196864512/nihal-ye%C4%9Finobal%C4%B1-vincent-ewing-mahlas%C4%B1yla google scholar
• Berman, A. (2009). Toward a Translation Criticism: John Donne (F. Massardier-Kenney, Trans.). Kent, Ohio: The Kent State University Press. (Original work published in 1995). google scholar
• Berman, A. (2000). The Translation and the Trials of the Foreign (L. Venuti, Trans.). In L. Venuti (Ed.), The Translation Studies Reader (pp. 284-297). London: Routledge. google scholar
• Bozkır, M. (2014). SahneHal’den Örümcek Kadının Öpücüğü. Mimesis, 21. Retrieved from: https://www.mimesis-dergi.org/2014/03/sahnehalden-orumcek-kadinin-opucugu google scholar
• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (Invalid Date). Betrayed by Rita Hayworth. Encyclopedia Britannica. Retrieved from: https://www.britannica.com/topic/Betrayed-by-Rita-Hayworth google scholar
• Cheuse, A. (2009). Betrayed by Reading Puig. In M. Puig, Betrayed by Rita Hayworth, S.J. Levine, Trans. (pp. i-vi). Champaign and London: Dalkey Archive Press. google scholar
• Coleman, A. (1971). Betrayed by Rita Hayworth, New York Times. Retrieved from: http://www.nytimes.com/books/00/08/13/specials/puig-rita.html google scholar
• Erkul Yağcı, A. S. (2019). Hep Satan Kitapların Çevirmeni Nihal Yeğinobalı. In Ş.T. Gürçağlar (Ed.), Kelimelerin Kıyısında: Türkiye’de Kadın Çevirmenler (pp. 216-245). İstanbul: İthaki. google scholar
• Hermans, T. (2008). Hermeneutics. In M. Baker and G. Saldanha (Eds.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies 2nd Edition (pp. 130-133). London & New York: Routledge. google scholar
• Levine, S.J. (2000). Manuel Puig and the Spider Woman : His Life and Fictions. New York: fsg. google scholar
• Levine, S.J. (1991). The Subversive Scribe. Minnesota: Graywolf Press. google scholar
• Massardier-Kenney, F. (2009). Translator’s Introduction. In A. Berman, Toward a Translation Criticism: John Donne, F. Massardier-Kenney, Trans. (pp. vii- xvii). Kent,Ohio: The Kent State University Press. google scholar
• Puig, M. and S. Sosnowski. (1973). Manuel Puig. Hispamerica, Ano 1, No. 3 (May, 1973), 69-80. google scholar
• Puig, M. (1991). Rita Hayworth’ın İhaneti (N. Yeğinobalı, Trans.). İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Puig, M. (2009 [1971]). Betrayed by Rita Hayworth (S. J. Levine, Trans.). New York: Dalkey. google scholar
• Ringmar, M. (2006). Roundabout Routes: Some Remarks on Indirect Translations, Katholieke Universiteit Leuven Centre for Translation Studies. Retrieved from: https://www.arts.kuleuven.be/cetra/papers/files/ringmar.pdf google scholar
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2020). Retranslation. In Baker, M., & Saldanha, G. (Eds.) Routledge Encyclopedia of Translation Studies 3rd Edition (pp. 484-490). London and New York: Routledge. google scholar
• Toury, G. (1995). A Lesson From Indirect Translation. Descriptive Translation Studies and Beyond (pp. 129-146). Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins. google scholar
• Yeğinobalı, N. (1999). Cumhuriyet Çocuğu. İstanbul: Can Yayınları. google scholar