Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Ayrılma Hakkı

Yıl 2018, Cilt: 76 Sayı: 1, 219 - 254, 26.10.2018

Neşe Ölekli

Öz

Çalışmamız hukukumuzda ilk defa 6.12.2012 tarihli 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SPK”) halka açık anonim

ortaklıklardaki pay sahibine tanınan ayrılma hakkı konusunu içermektedir. SPK’nın 23. maddesinde belirtilen önemli

nitelikteki işlemlere veya II-23.1 sayılı Önemli Nitelikteki İşlemlere İlişkin Ortak Esaslar Ve Ayrılma Hakkı Tebliği’nin 5.

maddesinde belirtilen ya da Sermaye Piyasası Kurulu tarafından önemli nitelikteki işlem olarak kabul edilen işlemlere ilişkin

genel kurul toplantısına katılıp olumsuz oy kullanan ve muhalefetini toplantı tutanağına işleten pay sahipleri paylarını

ortaklığa satarak ortaklıktan ayrılabilirler. Bununla birlikte, SPK’nın 24. maddesinin 2. fıkrasına göre pay sahibinin genel

kurul toplantısına katılmasına haksız bir biçimde engel olunması, genel kurul toplantısına usulüne uygun davet yapılmaması

veya gündemin usulüne uygun bir biçimde ilan edilmemesi hâllerinde de genel kurul kararına muhalif kalma muhalefetini

toplantı tutanağına işletme şartı aranmaksızın ayrılma hakkı kullanılabilir. Ayrılma hakkının kullanılması sonucunda şirket ilgili

payı borsadaki ağırlıklı fiyat üzerinden, paylarının borsada işlem görmemesi halinde ise değerleme raporunda belirtilen adil

bedel üzerinden satın almak zorundadır. Çalışmamızda ayrılma hakkı kavramı, bu hakkın amacı, tarihçesi, kullanım şartları ve

yöntemi ile bu hakkın doğması için bir ön koşul niteliğinde olan önemli nitelikteki işlemler, ayrılma bedeli ve ayrılma hakkı ile

önemli nitelikteki işlemlere ilişkin zorunluluklara uyulmaması halinde karşılaşılabilinecek yaptırımlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halka açık anonim ortaklık, Ayrılma hakkı, Pay sahibi, Önemli nitelikte işlem, Ayrılma bedeli

Appraisal Right in Public Joint Stock Companies

Öz

This study reviews Turkish appraisal right, which was recognized for shareholders of publicly held joint stock companies in

Turkey by the Capital Markets Law No. 6362 dated 6.12.2012 (“CML”). According to the law, dissenting shareholders can leave a

company by selling their shares to the company. The shareholders are required to have attended a general meeting of material

transactions as set forth in Article 23 of CML or in the Communique on Common Provisions on Material Transactions and

Appraisal Rights (II-23.1). The transactions must be accepted as material by the Capital Markets Board and must be drafted by

the opposition in the minutes of the meeting. Under Paragraph 2 of Article 24 of CML, there are additional guidelines in the

event that: a shareholder is prevented from attending the general meeting unlawfully; the shareholder is not duly invited to

the general meeting; or the agenda of the general meeting is not announced in due course. In such instances, the shareholders

can exercise their appraisal rights without attending the meeting or drafting their opposition in the minutes of the meeting.

Following an appraisal, the company is obligated to purchase the shares above the average price in the exchange market. For

companies with shares not traded in the open market, the price will be determined as fair value by a valuation report. In this

study, we review the concept, aim and history of appraisal right. As a condition precedent, we examine the conditions and

material transactions that have given rise to the use of appraisal right. We also examine appraisal values and sanctions, which

may be imposed due to inconsistencies with the new CML legislation.

Anahtar Kelimeler

Public Joint Stock Companies, Appraisal Right, Shareholder, Material Transaction, Appraisal Value

Kaynakça

• Adıgüzel, Burak; “Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ayrılma Hakkı”, GÜHFD, 18. C, 2. S, 2014, s. 1-51.
• Akın, İrfan; “TTK M.208 Kapsamında Anonim Şirketlerde Azınlığın Ortaklıktan Çıkarılması”, GÜHFD, 17. C, S. 1-2, 2013, s. 1- 19.
• Altan, Derin; “Sermaye Piyasasında Pay Sahiplerinin Ayrılma Hakkı ve Önemli Nitelikteki İşlemler”, Banka ve Finans Hukuku Dergisi, 3. C, 11. S, 2014, s. 117-161.
• Altan, Derin; Acar, Nil; “Yeni Bir Alternatif Yatırım Aracı: Birleşme Amaçlı Ortaklıklar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16. C, 1. S, 2014, s. 251-268.
• Bayless, Manning; “The Shareholders’s Appraisal Remedy: An Essay for Frank Coker”, The Yale Law Journal, 72. C, 2. S, 1962, s. 223-265.
• Bektaş, İbrahim; “Halka Açık Anonim Ortaklıkların Önemli Nitelikteki İşlemleri Nedeniyle Doğan Ayrılma Hakkı ve Pay Alım Teklifi Zorunluluğu”, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Ankara, Bankacılık Enstitüsü Yayınları, 2015, s.751-825.
• Biçer, Levent; Hamamcıoğlu, Esra; “Anonim Ortaklıklarda Genel Kurulun Devredilemez Yetkileri Kapsamında Önemli Miktarda Şirket Varlığının Toptan Satışı ve Uygulama Alanı”, KHÜHFD, 1. C, 1. S, 2013. S. 34- 51.
• Bilgi, Mehmet Emin; “Anonim Şirketin Sona Ermesi ve Tasfiyesi”, EÜHFD, 16. C, 3-4. S, 2012, s. 261-294.
• Bilgili, Fatih; Demirkapı, Ertan; Şirketler Hukuku, 9. Bs, Bursa, Dora Yayımevi, 2013.
• Coştan, Hülya; Anonim Ortaklıklarda Bölünme, Turhan Kitabevi, Ankara, 2004.
• Çeker, Mustafa; “Ticaret Şirketlerinin Genel Hükümleri ve Yeniden Yapılandırılmaları”, EÜHFD, s. 99-120.
• Çeker, Mustafa; “Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Sahiplerinin Şirketten Çıkma Hakkı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 23. C, 1. S, 2005, s.61-73.
• Çetin, Nusret; Töremiş, Hatice Ebru; Cantimur, Zeynep; Sermaye Piyasası Kanunu’nun Sistematik Analizi, Ankara, Yetkin Yayınları, 2014.
• Kanda, Hideki; Levmore, Saul; “The Appraisal Remedy and the Goals of Corporate Law”, University of California Los Angeles Law Review, 32. C, 1985, s. 429-473.
• Kraakman Reinier; Armour, John; Davies, Paul; Enriques, Luca; Hansmann, Henry; Hertig, Gerard; Hopt, Klaus; Kanda, Hideki; Rock, Edward; The Anatomy of Corporate Law, 2. bs., New York, Oxford University Press, 2009.
• Levy, J. Irving; “Rights of Dissenting Shareholders to Appraisal and Payment”, Cornell Law Review, 420. C, 1930, s. 420-444.
• Manavgat, Çağlar; Halka Açık Anonim Ortaklıklar ve Halka Arz, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2016. (İlgili eser makalede “Halka Açık Anonim Ortaklıklar” şeklinde kısaltılmıştır.)
• Manavgat, Çağlar; “Türk Ticaret Kanunu Hükümlerinin Halka Açık Anonim Ortaklıklara Uygulanması Ve Sınırları”, İÜHFM, 71. C, 2. S, 2013, s. 287-298.
• Manavgat, Çağlar; “Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Çıkarma Ve Satma Hakkı- Sermaye Piyasası Hukukunda Yeni Yaklaşımlar”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 1. C, 2. S, 2015, s. 93-106.
• Memiş, Tekin; Turan, Gökçen; Sermaye Piyasası Hukuku, 2.bs., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Oğuzman, Kemal; Barlas, Nami; Medeni Hukuk, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2015.
• Okutan Nilsson, Gül; Sermaye Piyasası Hukukunda Birleşme Amaçlı Ortaklık, Onİki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016. Özdamar, Mehmet; “Anonim Ortaklığın Sahip Olduğu Malvarlığının Yönetim Kurulu Tarafından Topluca Devredilmesi”, SÜHFD, 14.c, 2.s, 2006, s. 99-118.
• Özdoğan, Ayşegül; “Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ortaklıktan Ayrılma Hakkı”, Cumhuriyetin 80. Yılına Armağan, 2.C, Ankara, Sermaye Piyasası Kurulu, 2004, s. 691-764.
• Paslı, Ali; Anonim Ortaklığın Devralınması, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• Pulaşlı, Hasan; “Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirkette İmtiyazlı Paylar”, (Çevrimiçi) http:// www.kazanci.com/kho2/hebb/files/dsp.php?fn=makale-hasanpulasli-1.htm&kw=`imtiyaz`#fm, 5 Ocak 2017.
• Sönmez, Yusuf; Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ortaklıktan Ayrılma Hakkı, İstanbul, BetaYayıncılık, 2009.
• Tekinalp, Ünal; Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, 3. Bs., İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2013.
• Uzunallı, Sevilay; Anonim Şirkette İşletme Konusu, Ankara, Adalet Yayınevi, 2013.
• Yanlı, Veliye; “Halka Açık Şirketlerde Önemli Nitelikteki İşlemler”, İÜHFD, 6. C, 2. S, 2015, s. 459- 472.
• Yeşiltepe, Salih Önder; Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Çıkarma ve Satma Hakları, 2. Bs., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Wertheimer, Barry M.; “The Shareholders’ Appraisal Remedy And How Courts Determine Fair Value”, Duke Law Journal, 47. C, 4. S, 1998, s. 613-712.
• Elektronik Kaynaklar
• Kurul’un 15.05.2013 tarihli, 2013/16 sayılı Haftalık Bülteni: http://www.spk.gov.tr/apps/haftalikbulten/displaybulten.aspx?yil=2013&sayi=16&submenuheader=null, (Çevrimiçi), 9 Ocak 2017.
• Kurul’un 26.03.2013 tarihli, 2013/10 sayılı Haftalık Bülteni: http://www.spk.gov.tr/apps/haftalikbulten/displaybulten.aspx?yil=2013&sayi=10, (Çevrimiçi), 21 Ocak 2016, s. 6.
• Kurul’un 10.09.2014 tarihli 2014/26 sayılı Haftalık Bülteni: http://www.spk.gov.tr/apps/haftalikbulten/displaybulten.aspxyil=2014&sayi=26&submenuheader=null, (Çevrimiçi), 22 Ocak 2016, s. 3.
• Kurul’un bir davaya ilişkin olarak aldığı 18.05.2015 ve 1179 sayılı ve 21.10.2015 ve 11462 sayılı Kararları ve Bakırköy 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’ne sunulan 11.05.2016 tarihli Ek Bilirkişi Raporu: https://www.kap.org.tr/tr/Bildirim/536241, (Çevrimiçi), 10 Ocak 2017.
• SPK Gerekçesi: https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss337.pdf
• Türkiye Muhasebe Standartları 24 İlişkili Taraf Açıklamaları: http://www.kgk.gov.tr/contents/files/TFRS_2016/TMS/TMS24.pdf
• Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2003/3498 E., 2003/10556 K., 7.11.2003 tarihli Kararı ( Kazancı İçtihat Bankası)