TÜRKİYE'DE ÇEVRE VE DOĞAL KAYNAKLAR KONUSUNDA İMZALANAN ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERİN İÇ HUKUKA UYGULANMASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2012, Cilt: 70 Sayı: 1, 69 - 81, 31.05.2012

Ferhat Taze Yusuf Güneş

Öz

Uluslararası sözleşmeler, birden fazla devletin belli bir konuda akdettikleri
iki veya çok taraflı antlaşmalardır ve üye ülkeler için bağlayıcı hükümler
içerirler. Türkiye yıllardan beri çevre ve doğal kaynaklarla ilgili birçok sözleş-
meye imza atmış ve taraf olmuştur. Bunlar arasında özellikle CİTES Sözleşmesi
(Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine
İlişkin Sözleşme), Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ve Barselona Sözleşmesi
(Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi) ilk akla gelenlerdir. Bir sözleşmenin
hangi şartlarla Türk İç Hukuku’nun bir parçası olduğu, 1982 Anayasası’nın
90. maddesinde belirtilmiştir. Ancak, gerek hukuk sistemlerinin ve iç
hukukun farklı olması, gerekse üzerinde çok düşünülmeden imzalanmış olması,
birçok sözleşmenin iç hukuka uyarlanmasında zorluklara neden olmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, çevre ve doğal kaynaklar konusunda taraf olunan
uluslararası sözleşmelerin iç hukuka uyarlanması ve uygulamasında ortaya
çıkan hukuksal sorunlar ve bunların çözümü için yeni görüşler ortaya koymaktır.
Çalışmanın birinci bölümünde uluslararası sözleşmelerin devletler
hukukundaki yeri ele alınmıştır. İkinci bölümde uluslararası sözleşmelerin
Türk İç Hukuku’ndaki yeri ve üçüncü bölümde ise, sözleşmelerin Türk İç Hukuku’na
uyarlanmasında ortaya çıkan sorunlar irdelenmiştir. Son bölümde ise
bu sorunların nasıl çözümlenebileceğine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Devletler hukuku, uluslararası sözleşmeler, çevre, doğal kaynak, Türkiye

Kaynakça

• AKİPEK, S. 1998; “Türk Mevzuatının Onaylanan Uluslararası Antlaş- malar İle Uyumlaştırılması Sorunu”, Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi, Sanal ve Yayın Kurulu Yayınları No:80, Ankara
• BATUM, S. 1993; “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri”, İ.Ü. Huk. Fak. Yayını, s. 30, İstanbul,
• BİLİR, F. 2007; “2004 Anayasa Değişiklikleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Konya.
• BOZKURT, E., KÜTÜKÇÜ, M. A., POYRAZ. Y, 2009; “Devletler Hukuku”, sf: 21, Yetkin Yayıncılık, ANKARA,
• CANSEL, E. 1990; “Anayasal Normlar Hiyerarşisi ve Temel Hakların Ko- runmasındaki İşlevi”, VIII Avrupa Anayasa Mahkemeleri Konferansı, Genel Rapor,
• ÇELİK, E. F, 1988, “İnsan Hakları Sözleşmesinin Türk Hukukunda Yeri ve Uygulaması”, İdare Hukuku ve İlimler Dergisi, 1-2,
• DENK, E. 2001; “Uluslararası Antlaşmalar Hukukunda Jus Cogens Ku- rallar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi. 56-2,
• EREN, A. 2005; “1982 Anayasası’nın 90. Maddesindeki 2004 Değişikliği- nin Antlaşmaların Türk İç Hukukundaki Yerine Etkisi”,
• GÖZLER, K. "Milletlerarası Antlaşmalara Kanun Üstü Bir Değer Tanına- mi? bilir www.anayasa.gen.tr/madde90.htm. (Ziyaret tarihi 28.05.2010) Değişikliği Teklifi Hakkında Bir Eleştiri)",
• GÖZLER, K. 2007; “Hukuka Giriş”, Ekin Kitabevi Yayınları, 4. Baskı, sf 144, Bursa,
• GÜNDÜZ, A. 2009; “Milletlerarası Hukuk Temel Belgeler, Örnek Karar- lar”, Milletlerarası Hukuk ve Tanımı,
• KARADEMİR, H. 2005; “1982 Anayasası’nın 90. Maddesinde Yapılan 2004 Değişikliği İle Milletlerarası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yerine İlişkin Değerlendirmeler”,
• KABAOĞLU, İ.; “Çevre Hakkı ve Sömürgecilik”, www.uyghurweb.net/tr/ cevre_hakki.html (Ziyaret tarihi 15.05.2010),
• ÖZBUDUN, E. 2010; “Anayasa Hukuku”, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No:1466, Açıköğretim Fakültesi Yayını, No:780, Eskişehir.
• TUNÇ, H. 2000; “Milletlerarası Sözleşmelerin Türk İç Hukukuna Etkisi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye İle İlgili Örnek Karar İncele- mesi”, Anayasa Mahkemesinin 38. Yıldönümü Sempozyumu, Anayasa Yargısı 7, Ankara,
• YÜZBAŞIOĞLU, N. 1993; “Türk Anayasa Yargısında Anayasallık Bloku”, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul.